Hai năm đã qua kể từ ngày tỷ phú Donald Trump nắm quyền tổng thống nước Mỹ, các đồng minh đảng Cộng hòa vẫn đang bối rối, không thể tìm ra phương cách hiệu quả để gây ảnh hưởng lên tổng thống, người luôn đưa ra các quyết sách một cách bất ngờ.
Phe Cộng hòa tại quốc hội Mỹ hay thậm chí cả những cố vấn thân cận nhất của tổng thống tuần qua liên tục bất ngờ vì hàng loạt quyết sách ông Trump đưa ra dựa theo cảm tính.
Những quyết sách này được New York Times miêu tả là nhận sự ủng hộ của một nhóm các cố vấn bầu cử, một số cá nhân của Fox News và vài người vốn ngả nghiêng gió chiều nào, che chiều ấy.
"Tôi biết ông ấy có thể là một người khó kiểm soát, nhưng ông ấy là tổng thống Mỹ", Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham nói.
Quyết sách gây tranh cãi
Về đối nội, Tổng thống Trump không cho thấy ý định rút lại yêu cầu 5 tỷ USD để xây dựng bức tường biên giới với Mexico để giải quyết tình trạng ngân sách khiến chính phủ Mỹ đóng cửa. Đã 3 ngày từ khi hàng loạt cơ quan công tạm ngừng hoạt động, bộ Tài chính Mỹ cho biết tình trạng đóng cửa có thể kéo dài qua năm mới 2019.
 |
| Chính phủ Mỹ đóng cửa một phần từ ngày 22/12. Ảnh: AFP. |
Trong lĩnh vực đối ngoại, Tổng thống Trump đi ngược lại lời khuyên của các cố vấn an ninh quốc gia và ra quyết định sửng sốt, rút quân khỏi Syria. Bước đi này là giọt nước tràn ly khiến cựu bộ trưởng Jim Mattis rút lui khỏi Lầu Năm Góc, và đặc phái viên của Tổng thống Trump tại bộ chỉ huy liên quân quốc tế chống IS Brett McGurk từ chức. Không dừng lại, Nhà Trắng cho biết cũng đang chuẩn bị rút quân khỏi Afghanistan.
Khi thị trường chứng khoán lao dốc ngày Giáng sinh, Tổng thống Trump chỉ trích thẳng Cục dự trữ liên bang FED. Điều này càng làm dấy lên những đồn đoán về khả năng Chủ tịch FED Jerome Powell sẽ sớm bị sa thải.
Nay, đảng Cộng hòa chuẩn bị mất quyền kiểm soát quốc hội khi đảng Dân chủ sẽ chiếm đa số tại hạ viện từ tháng 1/2019, liên minh giữa Tổng thống Trump và đảng Cộng hòa sẽ đối mặt cả thử thách và những cơ hội.
"Một mình tôi (tội nghiệp cho tôi) tại Nhà Trắng, chờ đợi phe Dân chủ quay lại để đạt được một thỏa thuận (về ngân sách cho tường biên giới và chấm dứt tình trạng đóng cửa chính phủ Mỹ)", Tổng thống Trump chia sẻ trên Twitter hôm 24/12.
Lần này qua lần khác, ông Trump cho thấy tầm nhìn ngắn hạn, hành động để tránh những rắc rối trước mắt thay vì tìm kiếm giải pháp lâu dài.
Khi quốc hội Mỹ sắp đi đến thỏa thuận giữ chính phủ liên bang hoạt động bình thường để tránh những tranh cãi về ngân sách cho bức tường biên giới, Tổng thống Trump, dưới tác động của các nhóm cử tri chủ chốt, đã ra tay can thiệp.
Tổng thống Trump nói với Chủ tịch hạ viện Paul Ryan và lãnh đạo phe đa số Cộng hòa tại thượng viện Mitch McConnell rằng Nhà Trắng sẽ bác dự luật ngân sách mà Thượng viện đưa ra nếu dự luật này không đảm bảo con số 5 tỷ USD như ông mong muốn.
Nhà Trắng và thượng viện sau đó có phiên họp ngắn ngay trước Giáng sinh nhưng không giải quyết được các khúc mắc.
 |
| Lãnh đạo phe đa số Cộng hòa tại thượng viện Mitch McConnell cùng các nghị sĩ đề nghị Tổng thống Trump xem xét lại quyết định rút quân khỏi Syria. Ảnh: Times. |
Mất lòng cả hai phe
"Trump đang đẩy đất nước vào hỗn loạn. Thay vì mang tới sự ổn định cho đời sống người dân, ông tay khiến chính phủ đóng cửa chỉ để làm vui lòng những đài phát thanh cánh hữu và các kênh truyền thông bảo thủ", các lãnh đạo đảng Dân chủ là Nancy Pelosi và Chuck Schumer chỉ trích.
Quyết định rút hoàn toàn 2.000 binh sĩ Mỹ khỏi Syria đầy bất ngờ đã khiến ngay cả các chính trị gia Cộng hòa tại quốc hội tức giận. Lãnh đạo phe đa số Cộng hòa tại thượng viện Mitch McConnell cùng nhiều thượng nghị sĩ đồng ký vào bức thư gửi Tổng thống Trump, đề nghị Nhà Trắng xem xét lại quyết định rút quân.
Cuối tuần qua, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham cùng các nhà lập pháp bảo thủ đã tham gia buổi ăn trưa làm việc tại Nhà Trắng để làm rõ tính đúng đắn trong quyết định bản năng của Tổng thống Trump về vấn đề tường biên giới cũng như rút quân khỏi Syria. Nhóm nghị sĩ cũng đề xuất một số ý tưởng về hai vấn đề này để Tổng thống Trump xây dựng chính sách.
"Tôi nói với tổng thống rằng tôi không tranh luận về triết lý chung của ông ấy. Ông ấy là người biết lắng nghe", Thượng nghị sĩ Graham cho biết.
Ông Graham nhắc nhở Tổng thống Trump rằng việc củng cố an ninh tại biên giới phía Nam là quan trọng nhưng "một bức tường ở miền Nam sẽ không bảo vệ chúng ta khỏi IS".
Tuy nhiên, không có gì đảm bảo Tổng thống đã lắng nghe và sẽ tiếp thu những ý tưởng ấy. Sáng 24/12, Lầu Năm Góc xác nhận Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis đã ký lệnh rút các lực lượng Mỹ khỏi Syria.Và giờ, Bộ trưởng Mattis đã bị đẩy khỏi Lầu Năm Góc sớm hơn 2 tháng so với thông tin trước đó được công bố. Theo New York Times, ông Mattis không vui vẻ gì với quyết định rút quân khỏi Syria, cũng như kế hoạch rút 14.000 binh sĩ Mỹ khỏi Afghanistan.
 |
| Tổng thống Trump đã quyết định rút quân đội Mỹ khỏi Syria. Ảnh: AFP. |
Bị đả kích bởi những chỉ trích mạnh mẽ về các quyết định của mình, Tổng thống Trump hôm 23/12 tuyên bố Thứ trưởng Patrick Shanahan sẽ tiếp quản vị trí quyền bộ trưởng từ ngày đầu tiên của năm 2019.
Các đồng minh của ông Trump nhìn nhận những quyết sách vừa qua là canh bạc của tổng thống, với kỳ vọng thu được sự ủng hộ mạnh mẽ từ các nhóm cử tri chủ chốt để tạo động lực cho cuộc chạy đua tổng thống năm 2020, dù cho kết quả thăm dò dư luận đưa ra thông số hoàn toàn khác.
Một phân tích của VoteCast, cuộc thăm dò dư luận trên 115.000 cử tri trong cuộc bầu cử giữa kỳ thực hiện bởi NORC từ Đại học Chicago, cho thấy có sự chia rẽ trong nhóm cử tri ủng hộ ông Trump.
Một nhóm khoảng 18% số cử tri tự nhận là "phần nào" ủng hộ Tổng thống Trump bày tỏ lo ngại về cách điều hành đất nước của chính quyền. Các cử tri nhóm này là những người có trình độ giáo dục cao hơn và phần đông sống tại các vùng ngoại ô.
Nhóm 18% cử tri này có thiên hướng bất đồng với Nhà Trắng về các vấn đề then chốt, cũng như hoài nghi về tính cách cá nhân của Tổng thống Trump.
Chủ tịch hạ viện Paul Ryan và lãnh đạo phe đa số Cộng hòa tại thượng viện Mitch McConnell đều cố tránh kịch bản chính phủ liên bang đóng cửa, nhưng dường như cả hai đã trở thành kép phụ. Văn phòng ông Ryan và ông McConnell cho biết tình hình hiện nay tùy thuộc vào thỏa thuận giữa Tổng thống Trump và phe Dân chủ.
Thượng nghị sĩ Shelby cho biết Tổng thống Trump tỏ ra mong muốn đạt được một thỏa thuận về ngân sách với phe Dân chủ tại bữa trưa với nhóm nghị sĩ. Mặc dù vậy, trong suốt cuộc thảo luận kéo dài hàng giờ, ông Trump cũng không cho thấy ý định đi chệch khỏi quyết định giúp ông giành sự ủng hộ của nhóm cử tri chủ chốt, tức kinh phí xây tường biên giới trị giá 5 tỷ USD.
"Tôi ước là chúng ta có thể, nhưng tôi không nghĩ là một thỏa thuận như vậy có thể sớm đạt được", Thượng nghị sĩ Shelby nhận định.
