Giải Nobel có thiên hướng trao cho những tác giả ít người biết đến hơn là các tác giả đã có nhiều sách bán chạy. Liệu điều này có thay đổi vào năm nay?
Trong hai năm gần đây, giải Nobel đã trao cho nhà thơ người Mỹ Louise Gluck và tác giả người Tanzania là Abdulrazak Gurnah. Đây là hai tên tuổi chưa có nhiều tác phẩm được dịch rộng rãi và ít phổ biến với công chúng, thậm chí còn lạ lẫm với cả một số nhà xuất bản.
Bà Lina Kalmteg - nhà phê bình văn chương của Đài phát thanh Thụy Điển - nêu: “Tôi nghĩ có lẽ giải năm nay còn khó đoán hơn năm ngoái”. Ông Bjorn Wiman - biên tập viên mảng văn hóa của tờ báo Thụy Điển Dagens Nyheter - thì lại cho rằng: “Tôi nghĩ năm nay sẽ là một tên tuổi được nhiều người biết đến sau bất ngờ vào năm ngoái".
Viện Hàn lâm đang từng bước phục hồi uy tín sau tai tiếng từ phong trào #MeToo dẫn đến việc hoãn trao giải năm 2018 và quyết định gây tranh cãi khi trao giải cho tác giả người Áo Peter Handke. Handke bị lên án vì từng ủng hộ cựu Tổng thống Serbia là Slobodan Milosevic, vị tổng thống này vốn bị cáo buộc nhiều tội danh liên quan đến diệt chủng.
 |
| Nhà văn đoạt giải Nobel Louise Gluck. Ảnh: Reuters. |
Giải Nobel liệu sẽ có sự bình đẳng hơn về giới?
Cách đây ba năm, Hội đồng trao giải hứa hẹn sẽ có tiêu chuẩn mới giúp cho giải văn chương này mang tính toàn cầu và bình đẳng hơn về giới. Ông Wiman cho rằng: “Viện Hàn lâm hiện rất ý thức về danh tiếng của mình ở các khía cạnh liên quan đến tính đa dạng và bình đẳng giới, theo cách hoàn toàn khác so với thời điểm trước khi diễn ra scandal 2017-2018. Rất nhiều người mới đã gia nhập Viện Hàn lâm, đem đến những góc nhìn và quy chuẩn mới”. Ông cũng bổ sung thêm rằng thành viên trong Hội đồng không chỉ là “những người đàn ông da trắng lớn tuổi” nữa.
Kể từ khi xảy ra phong trào #MeToo, Viện Hàn lâm đã trao giải Nobel cho hai người phụ nữ là Louise Gluck và Olga Tokarczuk - tác giả người Ba Lan. Liệu năm nay giải thưởng có về tay một người phụ nữ khác? Nếu xét ở phía tác giả nữ thì nhiều người dự đoán những cái tên sau sẽ có khả năng thắng giải cao: nhà văn Joyce Carol Oates (Mỹ), nhà văn Annie Ernaux và Maryse Conde (Pháp), nhà văn Margaret Atwood (Canada).
Những cái tên sáng giá nằm trong danh sách chờ nhiều năm
Không như nhiều giải thưởng văn chương khác, giải Nobel không có danh sách rút gọn, những tác giả được đề cử hay được Viện Hàn lâm cân nhắc đều nằm trong vùng bí mật suốt 50 năm qua. Các trang web cá cược đã liệt kê những cái tên sáng giá, vốn nằm trong danh sách chờ rất nhiều năm nay.
 |
| Salman Rushdie được nhiều người ủng hộ cho giải Nobel năm nay. Ảnh: CNN. |
Đầu tiên là nhà văn Pháp Michel Houellebecq với những tác phẩm nổi tiếng như: Hạt cơ bản, Mở rộng phạm vi đấu tranh, Bản đồ và vùng đất.
Tiếp theo là tác giả người Anh Salman Rushdie, ông mới bị tấn công vào tháng tám năm nay. Phải mất đến 27 năm, vào năm 2016, Viện Hàn lâm mới chịu lên tiếng tố cáo lệnh truy nã tử hình nhắm vào tác giả Những vần thơ của quỷ Satan. Sự im lặng suốt một thời gian dài của Viện Hàn lâm về vấn đề này đã gây nên tranh cãi gay gắt.
Những cái tên khác cũng có nhiều khả năng được giải là: Ngugi wa Thiong'o (Kenya), Laszlo Krasznahorkai (Hungary), Thomas Pynchon và Don DeLillo (Mỹ). Ông Jonas Thente - nhà phê bình văn chương của tờ Dagens Nyheter - nhận xét rằng: “Những tác giả tiểu thuyết hậu hiện đại xuất sắc của Mỹ vẫn chưa được vinh danh".
Hai tác giả Na Uy là Jon Fosse và Karl Ove Knausgaard cũng có thể mang giải Nobel về lại Bán đảo Scandinavia sau hơn một thập kỷ kể từ khi nhà thơ Thụy Điển Tomas Transtromer nhận giải.
Trong khi đó, bà Maria Hymna Ramnehill - nhà phê bình viết cho tờ Goteborgs-Posten - lại hy vọng rằng giải thưởng sẽ được trao cho nhà văn Tahar Ben Jelloun (Pháp-Morocco), hoặc nhà văn Dubravka Ugresic (Croatia). Bà cho rằng: “Với những cách tiếp cận khác nhau, tác phẩm của họ đều khám phá căn tính trong mối quan hệ với chủ nghĩa dân tộc và giới tính. Cả hai diễn giải về căn tính của chính mình bằng nhiều phong cách đan xen, càng tô đậm rõ hơn sự phức tạp và khó nắm bắt của hiện thực chúng ta đang sống - vốn dĩ không thể diễn giải bằng những phương cách đơn giản".
