Những bài thánh ca mà nữ hoàng từng hát ở nhà thờ Crathie Kirk trên điền trang Balmoral cũng đã vang lên theo tiếng đàn organ bay bổng, trong khi hàng trăm chức sắc tham dự buổi lễ tạ ơn bà tại nhà thờ nơi nữ hoàng được trao vương miện lần đầu tiên vào 69 năm trước.
Hàng nghìn người dân trong đám đông lớn mà mục sư Calum MacLeod của nhà thờ St Giles mô tả là “vùng đất đau buồn”, với ba lô chứa bánh mì và ghế xếp, kiên nhẫn xếp hàng chờ tới lượt được đi ngang qua quan tài và nói lời từ biệt.
Nghi lễ thiêng liêng
Trong số những người đến viếng có cựu Thủ tướng Anh Gordon Brown. Ông cùng những chức sắc khác yên lặng chứng kiến Vua Charles III và 3 người con khác của nữ hoàng đang đứng cúi mặt quanh chiếc quan tài phủ cờ hoàng gia.
 |
| Quan tài của Nữ hoàng Elizabeth II được đưa vào nhà thờ St Giles. Ảnh: Guardian. |
15h15, chiếc quan tài được 8 quân nhân hộ tang từ từ đưa lên bục cao, đặt giữa một rừng cột bằng sa thạch.
Khi Vua Charles III, Vương hậu Camilla và những người khác đưa mắt dõi theo quá trình, chiếc vương miện Scotland có từ năm 1540 được đặt nhẹ nhàng trên quan tài ở phần đầu. Bên cạnh đó là một vòng hoa kết bằng hoa hồng trắng, hoa cúc, hoa oải hương trắng khô từ Balmoral và hương thảo.
Mục sư MacLeod nhắc nhở hội chúng rằng nhà thờ chính là nơi nhà thần học John Knox đối đầu với Nữ vương Mary I của Scotland, và là nơi thuyết pháp của Oliver Cromwell - nhà lãnh đạo chính trị và quân sự đóng vai trò quan trọng trong việc thành lập nền cộng hòa ở Anh.
Trong không khí long trọng của buổi lễ vang lên nền nhạc hợp xướng Thou Knowest, Lord, the Secrets of Our Hearts có từ thế kỷ XVII của nhà soạn nhạc Henry Purcell, trước khi chìm vào im lặng hoàn toàn trong 45 phút.
Karen Matheson, ca sĩ nổi tiếng với nhóm nhạc dân gian Capercaillie, đã hát bằng tiếng Gaelic, một phiên bản đầy ám ảnh của bài thánh ca 118:17 (“I shall not die, but live, and shall the works of God discover”) trong tiếng đàn hạc.
“Chúng ta tề tựu để chia tay vị quân vương quá cố của chúng ta, người mà tình yêu của bà dành cho Scotland đã trở thành huyền thoại”, mục sư MacLeod nói.
 |
| Vua Charles III cùng các anh chị em của mình đứng 4 góc quanh linh cữu của Nữ hoàng Elizabeth II để cầu nguyện, ngày 12/9. Ảnh: PA. |
Tiến sĩ Iain Greenshields, người điều hành đại hội đồng của Giáo hội Scotland, đã mô tả “trái tim nhân hậu và khiếu hài hước nhã nhặn” của nữ hoàng và nhấn mạnh rằng khi ở Balmoral, bà là “hàng xóm và bạn bè” đối với nhiều người. “Chúng ta biết ơn những mối liên hệ sâu sắc của bà với vùng đất và con người của chúng ta”, ông nói.
Ở phía bên kia của quan tài là Thủ tướng Liz Truss, người cách đây chưa đầy một tuần đã bắt tay nữ hoàng. Giờ đây, bà đang để tang vị quân vương trị vì lâu nhất trong lịch sử nước Anh.
Ở ghế tiếp theo là Nicola Sturgeon, nhà lãnh đạo Scotland, người đã được trao nhiệm vụ đọc Giảng sư 3 trong buổi lễ. “For everything there is a season, and a time for every matter under heaven, a time to be born and a time to die…”, bà đọc, và cúi đầu trước quan tài của nữ hoàng trước khi về chỗ ngồi.
Trong số đoàn thể xã hội Scotland hiện diện bên trong nhà thờ có đại diện từ các tổ chức từ thiện Scotland mà nữ hoàng là người bảo trợ, bao gồm Chest Heart & Stroke Scotland, Dàn nhạc Quốc gia Hoàng gia Scotland, và Hiệp hội Bóng đá Scotland.
Sau khi đoàn quan chức, bao gồm cựu lãnh đạo đảng Dân tộc Scotland Alex Salmond, cựu lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do David Steel và Menzies Campbell, cùng cựu Bộ trưởng Quốc phòng George Robertson, đến viếng, nhà thờ đã được mở cửa cho công chúng và sẽ vẫn mở cửa cho đến trưa 13/9 (giờ địa phương).
 |
| Thủ tướng Anh Liz Truss (ở giữa, bên trái) và lãnh đạo Scotland Nicola Sturgeon trước khi bắt đầu lễ cầu nguyện. Ảnh: Reuters. |
Ngay sau khi công chúng bắt đầu tiến vào, nhà vua và những người con còn lại của nữ hoàng - Hoàng tử Andrew, Công chúa Anne và Hoàng tử Edward - có 10 phút mặc niệm quanh quan tài. Đứng cúi đầu trang nghiêm bốn phía của quan tài bằng gỗ sồi, họ cùng với bốn thành viên Đại đội Cung thủ Hoàng gia tạo thành một vòng bao quanh linh cữu nữ hoàng.
Vương hậu và nữ bá tước xứ Wessex ngồi đối diện với quan tài, dõi theo lễ cầu nguyện, bắt đầu lúc 19h46 và kết thúc lúc 19h56.
Dòng người không ngủ
Gary Birsdall, một người vô gia cư, đứng trong dòng người dài dằng dặc kiên nhẫn nhích từng bước trong nhiều giờ chỉ để “nói lời cảm ơn” vị nữ hoàng.
Lẫn trong đám đông, một ông bố tên Simon Cook đã đưa ba đứa con tuổi teen của mình đến từ Livingston để chứng kiến điều mà cậu con trai 18 tuổi Conor gọi là “lịch sử”.
“Bà ấy là nữ hoàng của chúng tôi, nhưng bà cũng là một phần của điều lớn lao hơn rất nhiều. Đây là một sự thay đổi lớn đối với đất nước và thế giới”, Simon Cook nói.
Trong số những người xếp hàng từ sớm có thể kể đến Jo Williams, 41 tuổi, lái xe từ Manchester vào đêm 11/9 và đã xếp hàng để đợi vào nhà thờ từ lúc 5h45 sáng sớm 12/9.
    |
Người dân xếp hàng trong đêm chờ vào viếng nữ hoàng ở nhà thờ St Giles. Ảnh: Reuters, Guardian. |
“Tôi rất tôn trọng hoàng gia. Tôi thích Vua Charles III. Có một vài điểm tôi không chắc về ông ấy, nhưng ông ấy bây giờ trông thật tuyệt vời. Ông ở giữa công chúng bên ngoài Điện Buckingham sáng hôm 9/9. Ông ấy vẫn có những giá truyền thống của mẹ mình, nhưng cũng có tư duy khá cầu tiến”.
Pete Binder (60 tuổi), đã lái xe từ bờ biển phía bắc của Scotland đến đây, chia sẻ cảm xúc: “Tôi rất kính trọng nữ hoàng, và cả Vua Charles. Tôi nghĩ ông ấy sẽ trở thành một vị vua đáng kính. Tôi nghĩ ông thân thiện với mọi người”.
Jen Cresswell đến vào khoảng 9h sáng với ba người bạn, ghế xếp nhỏ, một túi xúc xích và sách để đọc giết thời gian.
“Không có phẩm chất nào nổi bật hơn mà tôi có thể nghĩ ra về người Anh ngoài việc xếp hàng rất văn minh”, bà nói.
Cresswell, sống ở Edinburgh, tin rằng việc nữ hoàng ra đi tại Balmoral đã cho phép bà có "lời tạm biệt Scotland". "Những sự kiện như thế này có thể tập trung ở London, nhưng nữ hoàng có một mối liên hệ rất riêng với người dân Scotland. Dù cao quý, bà ấy cũng là một trong số chúng tôi".
