Động lực tái tranh cử của ông Biden

Chỉ vài giờ sau khi chính thức khởi động chiến dịch tái tranh cử hôm 25/4, ông Joe Biden xuất hiện trước đám đông đang hô vang “bốn năm nữa” - ám chỉ nhiệm kỳ thứ 2 của tổng thống.

Theo lời tổng thống, thành tích của ông khá ấn tượng, như tạo ra nhiều việc làm hơn, có thêm cầu đường, sử dụng nhiều năng lượng sạch, cơ hội việc làm cho người không có bằng đại học rộng mở hơn. Ông lập luận chỉ trong 2,5 năm, ông đã vực dậy nước Mỹ suy yếu hậu đại dịch Covid-19.

“Kế hoạch kinh tế của chúng tôi đang có hiệu quả”, ông Biden khẳng định.

Tuy nhiên, theo New York Times, có những thành tích ông đang thực hiện, và cũng có những điều ông né tránh.

Trong bài phát biểu trước hơn 3.000 thành viên Hiệp hội Công đoàn Xây dựng Bắc Mỹ, ông Biden không đề cập đến những cam kết chưa thành hiện thực, hoặc những thất bại khiến ông trở thành tổng thống có xếp hạng tín nhiệm thấp nhất trong lịch sử tại giai đoạn hiện tại của nhiệm kỳ.

Thành công và thất bại đan xen

Thành tích của ông Biden ra sao tùy thuộc vào góc nhìn từng người, đặc biệt trong thời điểm nước Mỹ phân cực. Tổng thống có thể mang hình ảnh nhà lãnh đạo đang vực dậy đất nước, đứng lên chống lại các thế lực xấu xa, hoặc ngược lại.

“Việc tôi đứng trên sân khấu tranh luận và so sánh các thành tích sẽ là cơn ác mộng tồi tệ nhất với các đảng viên Dân chủ cấp tiến, bởi chưa ai có thành tích tệ như họ, và đất nước ta chưa bao giờ trải qua nhiều khó khăn tới vậy”, ông Donald Trump - ứng viên có khả năng tái đấu với ông Biden vào năm 2024 - nói trong một tuyên bố.

Cùng với gói cơ sở hạ tầng trị giá 1.000 tỷ USD được thông qua với sự chấp thuận từ đảng Cộng hòa, ông Biden có thể tự hào về những chiến thắng lập pháp tưởng chừng không thể thành hiện thực.

Vị tổng thống thúc đẩy gói cứu trợ Covid-19 trị giá 1.900 tỷ USD, đầu tư vào chống biến đổi khí hậu, chi phí thuốc theo toa thấp hơn cho người cao niên, tăng thuế doanh nghiệp, mở rộng điều trị cho các cựu binh tiếp xúc với hố đốt độc hại và khuyến khích thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn.

Tuy nhiên, ông không thể thực hiện những hứa hẹn quan trọng khác, như cấm vũ khí tấn công, đại tu chính sách nhập cư, miễn phí 2 năm cao đẳng cộng đồng, phổ cập mầm non miễn phí cho tất cả trẻ em 3-4 tuổi, nghỉ ốm hưởng lương quốc gia, gia tăng bảo vệ quyền bỏ phiếu, thay đổi chính sách chống lại vũ lực quá mức.

Một số trong số này ngay từ đầu đã là cam kết không thực tế, nhưng ông Biden coi chúng là ưu tiên.

Ông Biden đạt được một số thành tích, nhưng cũng thất hứa với cử tri trong nhiều lĩnh vực. Ảnh: New York Times.

Thành tích kinh tế của ông Biden cũng phức tạp không kém. Kể từ khi nhậm chức, tổng thống tạo ra hơn 12 triệu việc làm, còn tỷ lệ thất nghiệp ở mức gần bằng hoặc thấp nhất trong nửa thế kỷ.

Dẫu vậy, lạm phát tại Mỹ tăng vọt lên mức cao nhất trong 4 thập niên. Một số người chỉ trích đây là hệ quả của việc liên bang chi tiêu quá mức dưới thời ông Biden. Giá xăng cũng tăng vọt lên mức kỷ lục.

Dù cả 2 chỉ số đang có xu hướng đi xuống, theo thăm dò, người Mỹ vẫn lo lắng về nền kinh tế, trong khi các chuyên gia lo ngại về viễn cảnh suy thoái.

Ông Biden cũng linh hoạt nới lỏng hoặc hạn chế biện pháp phòng dịch Covid-19 bất chấp những người chống vaccine, đặc biệt là phe cánh hữu. Tuy nhiên, tổng thống thất bại trong việc dập tắt làn sóng di cư ở biên giới phía nam, khiến đảng Cộng hòa đổ lỗi cho ông về số lượng tội phạm vốn gia tăng khi ông Trump vẫn còn đương chức.

Tổng thống cũng tìm cách đảo ngược những tác động của ông Trump với ngành tư pháp, thúc đẩy bổ nhiệm tư pháp thông qua Thượng viện trong hai năm đầu nhiều hơn so với người tiền nhiệm. Tuy nhiên, quá trình này gần đây bị gián đoạn bởi sự vắng mặt của Thượng nghị sĩ Dianne Feinstein từ Ủy ban Tư pháp.

Ông Biden cũng thực hiện cam kết bổ nhiệm phụ nữ da đen đầu tiên vào Tòa án Tối cao, Ketanji Brown Jackson.

Tổng thống cũng tận dụng quyền hành pháp để đạt được các mục tiêu chính sách, đáng chú ý nhất là quyết định xóa 400 tỷ USD khoản vay sinh viên. Tuy nhiên, hành động này sẽ vấp phải quyết định từ tòa án, và khả năng cao Tòa án Tối cao sẽ bác bỏ quyết định đó.

Lấy thất bại làm động lực tái tranh cử

Trên trường quốc tế, ông Biden hồi sinh các mối quan hệ quốc tế rạn nứt dưới thời ông Trump, tái cam kết với NATO và tham gia lại Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, nỗ lực hồi sinh thỏa thuận hạt nhân Iran bị ông Trump từ bỏ cũng chưa đi đến đâu.

Ông Biden hồi sinh các mối quan hệ quốc tế rạn nứt dưới thời ông Trump. Ảnh: Reuters.

Việc ông Biden rút quân Mỹ một cách hỗn loạn khỏi Afghanistan kéo theo cả đồng minh sau 20 năm trở thành thất bại. Taliban tiếp quản đất nước nhanh chóng, người Afghanistan tháo chạy và một kẻ đánh bom liều chết khiến 13 lính Mỹ và 170 thường dân thiệt mạng.

Dù cựu tổng thống chỉ trích ông Biden về việc rút quân chóng vánh, tổng thống đang thực hiện thỏa thuận người tiền nhiệm ký với Taliban, hiệp ước mà cố vấn an ninh quốc gia của chính ông Trump gọi là “thỏa thuận đầu hàng”.

Khi chiến sự Ukraine nổ ra, với sự ủng hộ lưỡng đảng, ông Biden cam kết chi hơn 100 tỷ USD cho Kyiv.

Trong bài diễn văn nhậm chức, ông Biden lấy chủ đề gắn kết nước Mỹ sau những năm chia rẽ dưới thời ông Trump.

Ở một mức độ nào đó, sự chia rẽ ở Washington đã hạ nhiệt và ông Biden đôi khi làm việc được với đảng Cộng hòa, nhưng nước Mỹ vẫn phân cực sâu sắc. Đảng Cộng hòa cáo buộc ông Biden là gây chia rẽ, đồng thời đổ lỗi cho tổng thống khi ông Trump bị điều tra.

Trong video khởi động chiến dịch tranh cử và bài phát biểu hôm 25/4, ông Biden thừa nhận mình chưa hoàn thành mọi điều mong muốn. Tuy nhiên, ông cho rằng đây là lý do để ông tái đắc cử.

“Chúng ta còn nhiều việc phải làm”, vị tổng thống kết luận.