Động đất Thổ Nhĩ Kỳ thổi bùng tranh luận về nhà máy hạt nhân

Địa điểm của nhà máy ở Akkuyu, nằm cách tâm chấn trận động đất ngày 6/2 khoảng 338-394 km về phía tây, được thiết kế có thể chịu đựng được những cơn chấn động mạnh mà không chịu bất cứ thiệt hại nào.

Tuy nhiên, quy mô của trận động đất kinh hoàng nhất trong lịch sử hiện đại của Thổ Nhĩ Kỳ làm gia tăng những lo ngại đã có từ trước về việc cơ sở được xây dựng trên rìa của đường đứt gãy lớn.

Rosatom, công ty nhà nước Nga phụ trách dự án, cho biết nhà máy điện được thiết kế để “chịu những tác động cực đoan từ bên ngoài” dưới trận động đất mạnh 9 độ. Trong quá trình xây dựng, các nhà máy đã được thiết kế để chống chọi với rung lắc khắc nghiệt hơn so với những gì từng được ghi nhận trong khu vực đặt chúng.

Khả năng xảy ra trận động đất mạnh 9 độ ở khu vực lân cận lò phản ứng Akkuyu “xấp xỉ 10.000 năm/lần”, Rosatom chia sẻ với AP qua email vào tuần trước.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy nhà máy điện hạt nhân Akkuyu ở tỉnh Mersin, Thổ Nhĩ Kỳ, vào ngày 10/2. Ảnh: Planet Labs PBC.

"Cần thận trọng"

Theo Wall Street Journal, hơn 41.000 tòa nhà đã sụp đổ sau trận động đất tuần trước ở Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng nhà máy điện hạt nhân không chịu bất kỳ thiệt hại nào.

Một quan chức của Bộ Năng lượng Thổ Nhĩ Kỳ cho biết họ chưa có kế hoạch đánh giá lại dự án ngay lập tức.

Tuy nhiên, một số nhà hoạt động vẫn cho rằng dự án nhà máy điện hạt nhân đầu tiên ở Thổ Nhĩ Kỳ đặt ra mối đe dọa.

Andrew Whittaker, giáo sư tại Đại học Buffalo, cho biết các cơ sở hạt nhân được xây dựng bằng bê tông cốt thép nặng, có kích thước phù hợp với các trận động đất lớn và vững chắc hơn nhiều so với tòa nhà thương mại.

Thực tế là nhà máy hạt nhân nằm ngoài khơi phía tây của đường đứt gãy Đông Anatolian, nơi có liên quan đến trận động đất mạnh vào tuần trước. Điều này cho thấy thiết kế nhà máy đã được kiểm tra xem có rung lắc đáng kể hay không, Whittaker nói thêm.

Trận động đất kinh hoàng làm sập các tòa nhà trên khắp Thổ Nhĩ Kỳ làm sống lại cuộc tranh luận về việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, ông Whittaker nhấn mạnh việc đánh giá lại nguy cơ địa chấn trong khu vực đối với tất cả cơ sở hạ tầng, bao gồm cả nhà máy, sẽ cần thận trọng.

“Không có lý do gì để lo lắng, nhưng luôn có lý do để thận trọng”, ông nói.

Điều này được xem như là một chút an ủi đối với các nhà hoạt động ở Thổ Nhĩ Kỳ và ở đảo Cyprus.

Những người này đã liên tục kêu gọi hủy bỏ dự án, lập luận rằng trận động đất kinh hoàng là ví dụ rõ ràng về rủi ro lớn mà nhà máy điện hạt nhân, nằm gần các đường đứt gãy địa chấn, có thể gây ra.

Trong một tuyên bố với AP, liên minh Chống hạt nhân Cyprus cho biết họ “kêu gọi tất cả đảng phái chính trị, tổ chức khoa học và môi trường, cũng như tổ chức xã hội dân sự tham gia gây áp lực lên chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ để chấm dứt kế hoạch nhà máy điện hạt nhân Akkuyu”.

Liên minh Chống hạt nhân Cyprus gồm hơn 50 nhóm bảo vệ môi trường của người Cyprus gốc Hy Lạp và gốc Thổ Nhĩ Kỳ, cùng các tổ chức công đoàn và đảng phái chính trị.

Thiết kế an toàn

Theo Hiệp hội Hạt nhân Thế giới, các nhà máy điện hạt nhân trên toàn thế giới được thiết kế để chịu được động đất và ngừng hoạt động an toàn trong trường hợp có sự dịch chuyển lớn trên Trái Đất.

Khoảng 20% ​​lò phản ứng hạt nhân đang hoạt động trong các khu vực có hoạt động địa chấn nghiêm trọng.

Ví dụ, các nhà máy hạt nhân của Nhật Bản, bao gồm cả nhà máy điện hạt nhân Hamaoka, nằm ở những khu vực có thể xảy ra động đất lên tới 8,5 độ, hiệp hội cho biết.

Công trường xây dựng nhà máy điện hạt nhân Akkuyu ở Mersin, miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 2020. Ảnh: AA.

Các tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt hơn đã được áp dụng sau thảm họa hạt nhân Fukushima năm 2011, khi một cơn sóng thần ập vào nhà máy Daichi, làm 3 lò phản ứng tan chảy và giải phóng lượng phóng xạ nguy hiểm.

Nhà máy điện Diablo Canyon ở California cũng được thiết kế để đảm bảo an toàn trước động đất, sóng thần và lũ lụt có khả năng xảy ra trong khu vực, theo nhà điều hành.

Các cơ quan quản lý hạt nhân Thổ Nhĩ Kỳ đã cấp giấy phép xây dựng nhà máy ở Akkuyu vào năm 1976, sau 8 năm nghiên cứu địa chấn để xác định vị trí phù hợp nhất. Nhưng dự án đã bị chậm lại sau sự cố hạt nhân Chernobyl năm 1986.

Theo Rosatom, nghiên cứu của Văn phòng phòng ngừa và loại bỏ hậu quả các tình huống khẩn cấp của Thổ Nhĩ Kỳ chỉ ra địa điểm ở Akkuyu cách bờ biển phía bắc của Cyprus khoảng 95 km. Nó nằm trong vùng cấp độ 5, tức là được coi là khu vực an toàn nhất nếu động đất.

Công ty cho biết thiết kế của nhà máy bao gồm một bức tường bê tông cốt thép bên ngoài. Lớp vỏ bảo vệ bên trong làm bằng “bê tông dự ứng lực”, với dây cáp kim loại được kéo dài bên trong lớp vỏ bê tông để tăng thêm độ vững chắc cho cấu trúc, công ty cho hay.

Trong khi đó, thiết kế lò phản ứng hiện đại, VVER-1200 của Nga, bao gồm thiết bị an toàn bổ sung. Nó có dạng nón thép nặng 144 tấn được gọi là “thiết bị bắt lõi”. Trong trường hợp khẩn cấp, nó có thể giữ và làm mát bất kỳ vật liệu phóng xạ nóng chảy nào, Rosatom cho biết thêm.

Công ty nhấn mạnh các tổ máy điện có lò phản ứng VVER-1200 tuân thủ yêu cầu sau thảm họa Fukushima của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế.