Trong nhiều năm qua, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần chỉ trích các chính trị gia khác vì kích hoạt Tu chính án thứ 5. Theo tuyên bố của ông, việc kích hoạt này gần như tương đồng với thừa nhận mắc lỗi.
“Các băng đảng tội phạm thường kích hoạt Tu chính án thứ 5. Nếu bạn vô tội, tại sao bạn phải làm vậy”, ông Trump nói trong một cuộc vận động tranh cử tại bang Iowa năm 2016, ám chỉ đến cuộc điều tra liên quan đến cách bà Hillary Clinton xử lý tài liệu mật trên cương vị ngoại trưởng, theo New York Times.
Dù vậy, tới hôm 10/8, quan điểm của ông Trump về việc sử dụng Tu chính án thứ 5 dường như đã khác hoàn toàn khi chính trị gia này tới văn phòng tổng chưởng lý bang New York để cung cấp lời khai phục vụ cuộc điều tra liên quan hoạt động kinh doanh của ông.
“Tôi từng hỏi rằng: ‘Nếu bạn vô tội, tại sao bạn phải kích hoạt Tu chính án thứ 5’. Giờ đây tôi đã biết đáp án cho câu hỏi này”, ông Trump nói. "Khi gia đình tôi, công ty tôi, tất cả người xung quanh tôi trở thành mục tiêu của một cuộc săn phù thủy vô căn cứ và sặc mùi chính trị, được hậu thuẫn bởi các luật sư, công tố viên và truyền thông tin giả, tôi không có lựa chọn khác”.
Quay ngoắt 180 độ
Trong một tuyên bố qua email được gửi đi ngay trước khi buổi xét hỏi bắt đầu, ông Trump thừa nhận lập trường của bản thân đã thay đổi, nhưng tuyên bố tình hình cũng đã khác.
Ông tự nhận bản thân là nạn nhân của một cuộc điều tra mang màu sắc chính trị - không chỉ từ văn phòng tổng chưởng lý bang New York, mà còn từ Bộ Tư pháp Mỹ và các công tố viên - những người bị ông cho là “đã đánh mất mọi giới hạn luân lý và đạo đức”.
 |
| Ông Trump rời tháp Trump sáng 10/8 trước khi tới văn phòng của tổng chưởng lý New York. Ảnh: New York Times. |
“Dựa trên lời khuyên của cố vấn và các nguyên nhân trên, tôi từ chối trả lời câu hỏi dựa trên quyền lợi mà mỗi công dân được hưởng dưới Hiến pháp Mỹ”, ông Trump tuyên bố. “Hiến pháp Mỹ tồn tại vì mục đích này và tôi sẽ sử dụng nó tối đa để tự vệ trước cuộc tấn công ác ý”.
Tuyên bố này trái ngược với quan điểm của ông Trump năm 2016, trước việc một số nhân vật thân cận với bà Hillary Clinton kích hoạt Tu chính án thứ 5 trong một cuộc điều tra của Quốc hội Mỹ.
Sau tuyên bố tại Iowa năm 2016, trong một cuộc tranh luận, ông Trump một lần nữa đề cập đến tu chính án này khi chỉ trích bà Clinton về việc sử dụng email cá nhân trong công việc khi còn là ngoại trưởng. “Khi bạn có các nhân viên kích hoạt Tu chính án thứ 5 để không bị truy tố, tôi nghĩ đó là điều tồi tệ”, ông tuyên bố.
Dù vậy, gần hai thập kỷ trước đó, ông Trump cho rằng chồng của bà Clinton - cựu Tổng thống Bill Clinton - đáng ra nên kích hoạt điều này khi bị điều tra luận tội.
“Việc một tổng thống kích hoạt Tu chính án thứ 5 là một điều tồi tệ, nhưng ông ấy nên làm vậy. Tôi không nghĩ rằng ông ấy có thể làm điều gì tồi tệ hơn việc đã xảy ra”, ông Trump nói năm 1998.
Không phải lần đầu
Một nguồn tin của NBC News cho biết ông Trump đã kích hoạt Tu chính án thứ 5 gần 450 lần hôm 10/8. Luật sư Ronald Fischetti của ông cho biết câu hỏi duy nhất vị cựu tổng thống trả lời là họ tên. Sau đó, ông trích dẫn tu chính án cho mọi câu hỏi khác trong thời gian thẩm vấn.
Đây không phải lần đầu tiên ông Trump kích hoạt Tu chính án thứ 5 trong một vụ việc dân sự. Trong phiên tòa ly hôn bà Ivana Trump năm 1990, ông đã sử dụng quyền chống tự buộc tội gần 100 lần, theo cuốn sách “Trump: Show diễn tuyệt vời nhất Trái Đất” của tác giả Wayne Barrett.
 |
| Ông Trump từng kích hoạt tu chính án thứ 5 trong vụ ly hôn với bà Ivana Trump. Ảnh: AP. |
Ông Barrett cho biết hầu hết câu hỏi khiến ông Trump phải kích hoạt Tu chính án thứ 5 liên quan đến những người phụ nữ khác.
Tu chính án thứ 5 của Hiến pháp Mỹ, được thông qua năm 1791 như một phần của “Tuyên ngôn nhân quyền”, thiết lập một số quyền liên quan đến thủ tục pháp lý, bao gồm việc công dân sẽ không bị buộc phải làm chứng chống lại chính mình.
Theo nghĩa hẹp, tu chính án này cho phép các bị cáo phạm tội hình sự không phải đưa ra lời khai trong vụ án chống lại chính mình. Dù vậy, quy định này cũng được áp dụng cả trong các trường hợp không có tính chất hình sự.
“Điều đó phản ánh nhiều giá trị cơ bản và những khát vọng cao quý nhất của chúng ta”, Tòa án Tối cao Mỹ tuyên bố năm 1964.
Khả năng ông Trump kích hoạt Tu chính án thứ 5 đã được nhắc đến nhiều trong những tháng qua, Politico cho biết. Hồi tháng 1, Tổng Chưởng lý New York Letitia James tiết lộ Eric Trump, con trai thứ hai của ông Trump, từng sử dụng tu chính án này 500 lần, kéo dài tổng cộng 6 giờ, trong một cuộc điều tra tháng 10/2020.
