Vào kỳ kinh nguyệt, nhiều phụ nữ thường bị đau bụng kinh, triệu chứng điển hình đau nhói vùng bụng dưới. Ảnh minh họa: L.C.

Dựa theo yếu tố có mầm bệnh hay không, đau bụng kinh được chia thành đau bụng kinh nguyên phát và đau bụng kinh thứ phát.

Đau bụng kinh nguyên phát thường không đi kèm yếu tố bệnh lý, chiếm hơn 90% tổng số trường hợp đau bụng kinh. Kiểu đau bụng kinh này thường có các đặc điểm sau:

1. Thường xuất hiện ở tuổi dậy thì, xảy ra trong vòng 1-2 năm sau lần đầu tiên có kinh.

2. Thường đau sau khi kinh nguyệt bắt đầu đến, xuất hiện sớm nhất là trước khi có kinh nguyệt 12 tiếng và đau nhất vào ngày đầu tiên hành kinh, mức độ giảm dần ở 2-3 ngày sau. Đau bụng kinh thường là những cơn đau co thắt xảy ra ở vùng bụng dưới, phía trên xương mu, có thể lan tới vùng thắt lưng và đùi trong.

3. Hay đi kèm các triệu chứng buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, chóng mặt, mệt mỏi… khi trầm trọng có thể xuất hiện tình trạng mặt trắng bệch, đổ mồ hôi.

4. Không phát hiện ra bất thường khi khám phụ khoa.

Nguyên nhân chủ yếu gây ra đau bụng kinh có liên quan đến hàm lượng prostaglandin tăng cao khi hành kinh. Nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc, luyện tập điều độ và phù hợp, không hút thuốc… đều có tác dụng nhất định giúp giảm cơn đau bụng kinh.

Nếu đau tới mức không thể chịu nổi thì có thể dùng thuốc. Ưu tiên chọn thuốc giảm đau không steroid Ibuprofen, tiếp theo là thuốc tránh thai.

Đau bụng kinh thứ phát xảy ra lần đầu sau vài năm có kinh, thường gặp ở độ tuổi sinh sản và có liên quan tới các bệnh lý về vùng chậu, ví dụ như lạc nội mạc tử cung, bệnh cơ tuyến tử cung, nhiễm trùng vùng chậu, polyp nội mạc tử cung, u xơ tử cung dưới niêm mạc, dính buồng tử cung, đặt dụng cụ tử cung…

Tùy từng người sẽ có những triệu chứng khác nhau, trong đó chướng bụng, đau thắt là các dấu hiệu tương đối rõ ràng. Thường đau bụng nhiều trước khi kinh nguyệt đến, cơn đau đạt đỉnh điểm trong nửa thời gian đầu của kỳ kinh và giảm dần cho tới khi kỳ kinh kết thúc.

Đau bụng kinh thứ phát có thể được phát hiện khi khám vùng chậu hoặc các vùng khám bổ trợ, từ đó tìm ra nguyên nhân và có phương án điều trị phù hợp.

Chữa đau bụng kinh như thế nào?

Để chữa đau bụng kinh, có thể uống thuốc giảm đau không chứa steroid như Ibuprofen hay Indomethacin ngay khi kinh nguyệt đến, bởi prostaglandin được giải phóng nhiều nhất trong 48 giờ đầu tiên của kỳ kinh, nên uống liên tục 2-3 ngày để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Mục đích uống thuốc liên tục chính là để điều chỉnh lại rối loạn sinh hóa prostaglandin hợp thành và phân giải quá mức. Nếu không sử dụng thuốc liên tục trong vòng 48 giờ đầu và chỉ uống khi đã đau thì rất khó kiểm soát cơn đau bụng kinh. Nếu sau khi uống thuốc vài tiếng vẫn đau bụng ở mức độ nhất định thì kỳ kinh tiếp theo cần tăng gấp đôi lượng thuốc ban đầu và liều lượng thuốc duy trì không đổi.

Sử dụng loại thuốc này không chỉ có tác dụng chữa đau bụng kinh mà còn có thể giảm nhẹ các triệu chứng liên quan như buồn nôn, nôn mửa, đau đầu, tiêu chảy… Nó đã được sử dụng phổ biến để chữa đau bụng kinh nguyên phát từ những năm 70 của thế kỷ XX; có ưu điểm hiệu quả tốt, cách dùng đơn giản và ít tác dụng phụ.

Thuốc tránh thai được khuyên dùng cho các bạn nữ có nhu cầu tránh thai hoặc sử dụng thuốc ức chế tổng hợp prostaglandin như trên không đạt hiệu quả. Thuốc tránh thai không chỉ có thể làm giảm lượng kinh nguyệt mà còn giảm hàm lượng estrogen trong máu nhờ ức chế rụng trứng, từ đó giảm nồng độ prostaglandin và tránh thai, một mũi tên trúng ba đích.

Nếu đau bụng kinh gây ảnh hưởng tới công việc và cuộc sống của bạn, tôi khuyên bạn nên tới bệnh viện kiểm tra, kết hợp siêu âm B, siêu âm ổ bụng, siêu âm tử cung khi cần thiết để loại trừ các khả năng gây đau bụng kinh thứ phát như lạc nội mạc tử cung, bệnh cơ tuyến tử cung, viêm nhiễm vùng chậu, u xơ tử cung, dính buồng tử cung… Đây là những căn bệnh có thể ảnh hưởng tới khả năng mang thai của bạn sau này nên phải thật cẩn thận.

Ngoài điều trị bằng thuốc, còn có một liệu pháp khác chính là trị liệu tâm lý. Đầu tiên, tôi mong các bạn nữ hãy đối mặt với kinh nguyệt và coi nó là hiện tượng sinh lý bình thường, trải qua kỳ kinh với tâm trạng thoải mái.

Ngoài ra, khi bị đau bụng kinh, hãy lên giường nghỉ ngơi hoặc chườm nóng vùng bụng, chú ý vệ sinh sạch sẽ. Tôi cũng hy vọng người thân của các cô gái bị đau bụng kinh hãy quan tâm họ nhiều hơn, giải tỏa tâm lý khó chịu của họ.

Làm thế nào để phòng tránh đau bụng kinh?

1. Giữ tâm lý thoải mái, tránh buồn bã, căng thẳng, lo lắng, tức giận.

2. Chú ý giữ ấm cơ thể, không nên tắm nước lạnh hay ăn đồ lạnh để tránh gợi lên cơn đau bụng kinh, rối loạn chức năng buồng trứng.

3. Có thể tham gia các hoạt động bình thường nhưng không nên lao động quá sức hay vận động mạnh như tham gia thi đấu, du lịch đường dài để tránh gây xung huyết vùng chậu, máu kinh ra nhiều, kinh nguyệt không đều, kỳ kinh kéo dài, đau bụng kinh…

4. Vệ sinh sạch sẽ khu vực âm hộ, dừng tham gia bơi lội khi đang hành kinh. Nên sử dụng băng vệ sinh của các thương hiệu uy tín, chú ý hạn sử dụng của sản phẩm, thay mới băng vệ sinh sau mỗi 2 ~ 3 tiếng hoặc dựa theo lượng kinh nguyệt.

5. Kết hợp làm việc và nghỉ ngơi, đảm bảo ngủ đủ giấc.

6. Tập thể dục thể thao đều đặn để tăng cường thể lực.

7. Cố gắng tránh can thiệp y tế ở vùng tử cung. Định kỳ khám phụ khoa để phát hiện bệnh và chữa trị kịp thời.