 |
Bài báo độc quyền của Wall Street Journal cho biết một số cựu điệp viên của cơ quan tình báo Afghanistan do Mỹ đào tạo, và các đơn vị quân đội tinh nhuệ đang gia nhập Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, lực lượng duy nhất đối đầu với chính quyền mới Afghanistan hiện nay.
Những người này được cho là bị “bỏ rơi” sau khi Mỹ rút quân và bị các tay súng Taliban săn đuổi.
Theo các nhà lãnh đạo Taliban và cựu quan chức an ninh Afghanistan, số lượng người đào tẩu gia nhập nhóm khủng bố còn tương đối nhỏ, nhưng đang tăng lên đáng kể.
Quan trọng hơn, những cá nhân này có thể giúp nhóm khủng bố có thêm kiến thức chuyên môn về kỹ thuật thu thập thông tin tình báo và chiến tranh, củng cố khả năng của tổ chức cực đoan trong việc tranh giành quyền lực với Taliban.
IS trở nên hấp dẫn với "những người bị rơi"
Một sĩ quan Afghanistan, từng chỉ huy kho vũ khí và đạn dược của quân đội tại Gardez, thủ phủ tỉnh Paktia, đã gia nhập tổ chức Nhà nước Hồi giáo tỉnh Khorasan (IS-K). Người này đã bị giết chết một tuần trước trong cuộc đụng độ với các tay súng Taliban, theo một cựu quan chức Afghanistan.
Cựu quan chức nói thêm nhiều người từng là thành viên của cơ quan tình báo và quân đội Afghanistan, cũng gia nhập IS sau khi Taliban lục soát nhà và yêu cầu họ trình diện trước chính quyền mới.
Một người dân ở quận Qarabagh, ngay phía bắc Kabul, cho biết anh họ của anh - cựu thành viên cấp cao của lực lượng đặc nhiệm Afghanistan - đã biến mất vào tháng 9 và hiện là một phần tử của IS.
Bốn thành viên khác của quân đội mà người đàn ông này biết cũng tham gia IS-K trong những tuần gần đây.
"Ở một số khu vực, IS trở nên hấp dẫn đối với các cựu thành viên của lực lượng an ninh và quốc phòng Afghanistan - những người đã bị bỏ lại phía sau", Rahmatullah Nabil, cựu lãnh đạo cơ quan gián điệp Afghanistan, người đã rời khỏi đất nước không lâu trước khi Taliban tiếp quản, cho biết. "Nếu có một cuộc kháng chiến, họ đã tham gia. Tuy nhiên, vào thời điểm hiện tại, IS là nhóm vũ trang duy nhất trong nước".
 |
| Một người bị tình nghi là thành viên IS bị Taliban bắt giữ ở Kabul vào tháng 9. Ảnh: Reuters. |
Hàng trăm nghìn cựu sĩ quan tình báo, binh lính, cũng như cảnh sát Afghanistan đang thất nghiệp và lo sợ cho tính mạng của họ, bất chấp những lời cam kết ân xá từ Taliban.
Chỉ một phần nhỏ trong số họ, chủ yếu ở Tổng cục An ninh Quốc gia, trở lại làm việc dưới sự giám sát của Taliban. Giống như hầu hết nhân viên chính phủ Afghanistan khác, họ không được trả lương trong nhiều tháng.
Vì vậy, IS với những "phúc lợi" hấp dẫn đang thu hút ngày càng nhiều người. Ngoài việc bảo vệ khỏi sự săn đuổi của Taliban, các thành viên mới ở Afghanistan còn được nhận một khoản tiền lương đáng kể từ tổ chức này, các quan chức an ninh cho biết.
Sự nổi dậy của IS-K
Mặc dù Taliban và IS đều cho biết họ muốn áp đặt một trật tự Hồi giáo nghiêm ngặt ở Afghanistan, hai nhóm này có sự khác biệt nhất định về cách lý giải tôn giáo, ý thức hệ và chính trị.
Taliban chủ yếu theo trường phái Hanafi của Hồi giáo Sunni, tin tưởng vào một quốc gia - nhà nước Afghanistan và nói rằng họ tìm kiếm mối quan hệ tốt đẹp với tất cả quốc gia khác, bao gồm cả Mỹ.
IS theo truyền thống Hồi giáo Salafi cứng rắn hơn, coi người Shiite là những “kẻ bội đạo” nên bị tiêu diệt, và tìm cách thiết lập một vương quốc Hồi giáo trên toàn thế giới thông qua chinh phục quân sự.
Nhà nước Hồi giáo tỉnh Khorasan (IS-K) được thành lập vào năm 2014 bởi các tay súng Taliban ở Afghanistan và Pakistan, những người cảm thấy hành động tìm kiếm đàm phán hòa bình với Mỹ của các nhà lãnh đạo Taliban khi đó là thiếu quyết liệt.
Nhóm này đã kiểm soát một số quận ở miền Đông Afghanistan cho đến khi bị Taliban tấn công vào năm 2015 và bị suy yếu đáng kể.
Taliban từ lâu đã cáo buộc tổ chức IS-K thực chất là cơ sở tình báo của Afghanistan và Mỹ, nhằm gây chia rẽ trong lực lượng Hồi giáo. Tuy nhiên, Washington và chính phủ Kabul cũ đã phủ nhận tuyên bố này.
Lợi dụng sự sụp đổ của chính quyền cũ Afghanistan và sự rút lui quân đội Mỹ, IS-K đã trở lại.
Nhóm này đã tiêu diệt 200 người Afghanistan và 13 binh sĩ Mỹ tại sân bay Kabul vào tháng 8. Kể từ đó, tổ chức này cũng liên tục thực hiện nhiều cuộc tấn công nhằm vào Taliban, chủ yếu ở tỉnh Nangarhar, miền Đông Afghanistan, và đang dần chuyển hướng sang Kabul.
Nhóm này cũng nhận trách nhiệm đánh bom các nhà thờ Hồi giáo dòng Shiite ở thành phố Kunduz và Kandahar vào tháng 10. Những cuộc tấn công đó khiến hơn 100 người thiệt mạng.
 |
Lễ tang của một nạn nhân trong vụ đánh bom vào nhà thờ Hồi giáo ở Kandahar, Afghanistan. Ảnh: Shutterstock. |
Trước sự nổi dậy này, phát biểu trước Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Colin Kahl cảnh báo Nhà nước Hồi giáo ở Afghanistan có khả năng tấn công phương Tây và các đồng minh trong vòng 6-12 tháng.
Tuy nhiên, bất chấp việc Mỹ cung cấp một số thông tin tình báo về IS, các quan chức Taliban không chịu hợp tác và nhìn chung bác bỏ mức độ nghiêm trọng trước thách thức từ tổ chức cực đoan.
“Chúng tôi không phải đối mặt với mối đe dọa nào và cũng không lo lắng về điều này”, Mawlawi Zubair, một chỉ huy cấp cao của Taliban cho biết, bất chấp khu vực dưới sự giám sát của ông ở Kabul vừa bị một chiến binh IS ném lựu đạn. “Chúng tôi không cần tìm kiếm sự hỗ trợ từ bất kỳ ai để chống lại IS”.
Dẫu vậy, ông cho biết IS đang ngày càng bất bình trước cuộc khủng hoảng kinh tế của đất nước sau khi Taliban lên nắm quyền vào giữa tháng 8. Và các cựu thành viên của lực lượng an ninh Afghanistan tham gia "100%" vào các cuộc tấn công do IS gây ra gần đây.
“Trong tình hình hiện tại, chúng tôi phải đối mặt với nhiều khó khăn”, ông Zubair nói. “Nhưng nếu chúng tôi giải quyết được vấn đề kinh tế và quản lý nhà nước, IS sẽ biến mất sau 15 ngày trên toàn lãnh thổ Afghanistan”.
