 |
| Ngoài tiền lương, chuyên gia, nhà khoa học có thể được hỗ trợ nhà ở, chi phí nghiên cứu, công tác. Ảnh: Pexels. |
Hội đồng quốc gia giáo dục và phát triển nhân lực vừa thảo luận chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài và người Việt Nam ở nước ngoài tham gia giảng dạy, nghiên cứu tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học.
Điểm đáng chú ý là đề án lần này thiết kế ba nhóm ưu tiên với mức đãi ngộ khác nhau, hướng đến thu hút nhân lực xuất sắc trong các lĩnh vực khoa học - công nghệ mũi nhọn.
Mức lương 400 triệu đồng/tháng
Theo đề xuất, Nhóm 1 sẽ nhận lương tối thiểu 400 triệu đồng/tháng, miễn thuế thu nhập cá nhân trong ba năm đầu và hỗ trợ tối đa 5 tỷ đồng để xây dựng phòng thí nghiệm, mua sắm thiết bị, thuê trợ lý.
Chuyên gia thuộc nhóm này được giao các vị trí then chốt như giám đốc chương trình, trưởng nhóm nghiên cứu quốc gia; ưu tiên xét duyệt đề tài cấp bộ, cấp quốc gia; được tuyển dụng nghiên cứu viên; hỗ trợ toàn bộ chi phí công tác trong và ngoài nước; và cấp nhà ở hoặc hỗ trợ thuê nhà tối đa 50 triệu đồng/tháng.
 |
| Cục trưởng Cục Hợp tác Quốc tế Nguyễn Thu Thủy trình bày báo cáo tóm tắt về đề án. Ảnh: Moet. |
Trong khi đó, Nhóm 2 được hưởng mức lương tối thiểu 200 triệu đồng/tháng, kèm phụ cấp nghiên cứu ưu đãi và hỗ trợ khởi đầu lên tới 2 tỷ đồng. Họ có thể giữ chức danh quản lý chuyên môn và được giao ít nhất hai đề tài cấp bộ hoặc cấp quốc gia.
Chuyên gia nhóm này được thanh toán chi phí công tác theo quy định và hỗ trợ thuê nhà 20-30 triệu đồng/tháng trong 3 năm đầu, cùng các ưu đãi khác theo thỏa thuận với đơn vị sử dụng.
Với Nhóm 3, mức lương tối thiểu là 100 triệu đồng/tháng, hỗ trợ ban đầu đến 500 triệu đồng và được giao chức danh quản lý chuyên môn.
Chuyên gia nhóm này được chi trả chi phí công tác trong và ngoài nước, hỗ trợ tham dự hai hội nghị quốc tế mỗi năm, được giao ít nhất một đề tài cấp Bộ mỗi năm và hỗ trợ thuê nhà 10-19 triệu đồng/tháng trong 3 năm đầu.
Về ưu đãi chung, chuyên gia và nhà khoa học nước ngoài hoặc người Việt Nam ở nước ngoài được tuyển dụng sẽ hưởng chính sách theo quy định hiện hành; đồng thời có thể được công nhận tương đương chức danh giáo sư, phó giáo sư nếu đã giữ chức danh này tại cơ sở đào tạo, nghiên cứu nước ngoài theo quy định của Bộ GD&ĐT.
Để triển khai hiệu quả, đề án đưa ra nhóm giải pháp tạo nền tảng thể chế như rà soát pháp luật liên quan tuyển dụng, bổ nhiệm chuyên gia nước ngoài; nghiên cứu cấp thị thực tích hợp thay cho giấy phép lao động. Cùng với đó là hoàn thiện cơ chế tài chính - tự chủ cho các cơ sở giáo dục và xem xét thành lập Quỹ Thu hút và Phát triển giảng viên, nhà khoa học là người nước ngoài và người Việt Nam ở nước ngoài.
Bên cạnh đó, đề án chú trọng phát triển mạng lưới kết nối tri thức toàn cầu, gồm cơ sở dữ liệu quốc gia về chuyên gia quốc tế, mạng lưới trí thức Việt Nam toàn cầu, các chương trình trao đổi, hội thảo, cố vấn, hoạt động tìm kiếm và kết nối nhân tài cùng hệ sinh thái hỗ trợ chuyên gia làm việc tại Việt Nam.
Thêm nhiều đề xuất
Tại phiên thảo luận, các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp đã đưa ra loạt kiến nghị nhằm hoàn thiện cơ chế, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho đội ngũ chuyên gia làm việc tại Việt Nam.
Cụ thể, ông Phạm Xuân Khánh, Hiệu trưởng Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội, cho rằng mức chi trong đề án còn thấp so với một số chính sách thu hút nhân tài địa phương, trong khi năng lực tài chính của nhiều trường nghề hạn chế.
Vì vậy, ông đề xuất bổ sung cơ chế hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước, đặc biệt cho các cơ sở trọng điểm và các ngành mới như công nghệ bán dẫn.
 |
| Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam Lê Anh Vinh đưa ra đề xuất. Ảnh: Moet. |
Đại diện Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP.HCM) đề xuất cải thiện thủ tục cấp phép lao động, thị thực và nghiên cứu triển khai loại visa nhân tài 3-5 năm để đảm bảo tính ổn định cho chuyên gia.
Qua đó, nhà trường kiến nghị trao thêm quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học trọng điểm trong việc mời và quản lý giảng viên nước ngoài; quy định rõ về sở hữu trí tuệ; áp dụng biểu thuế thu nhập cá nhân ưu đãi và xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ chuyên gia, từ dịch vụ hành chính, y tế, giáo dục cho con đến mô hình “một cửa”.
Trường cũng cho rằng cần sớm có cơ sở dữ liệu tập trung về chuyên gia quốc tế và phát huy vai trò của các cơ quan ngoại giao, hội trí thức trong kết nối nguồn lực.
Trong khi đó, TS Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học FPT, nhận xét tiêu chí phân nhóm chuyên gia hiện còn rộng, cần làm rõ khái niệm “chuyên gia đầu ngành” và nâng chuẩn tuyển chọn.
Ông đề nghị cơ chế đãi ngộ linh hoạt hơn thay vì quy định cứng mức lương tối thiểu; đồng thời xem xét quy định tỷ lệ giảng viên nước ngoài gắn với lộ trình đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai. Bên cạnh đó, ông đề xuất bổ sung cơ chế “chuyên gia ngoại giao” trong khuôn khổ hợp tác song phương.
Dưới góc nhìn tổng thể, ông Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, đánh giá nhiều giải pháp trong đề án mang tính đột phá nhưng cần phân nhóm đối tượng cụ thể hơn. Với nhóm chuyên gia xuất sắc có khả năng “thay đổi cuộc chơi”, ông đề nghị cơ chế vượt trội gắn với các nhiệm vụ chiến lược như AI, bán dẫn.
Với đội ngũ chuyên gia quốc tế nói chung, ông nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm tiêu chí minh bạch, môi trường học thuật hấp dẫn và quy trình tiếp nhận thông thoáng, đồng thời đề xuất thành lập Quỹ cạnh tranh tài năng, tạo nguồn lực để các trường thu hút nhân sự chất lượng cao trong và ngoài nước.
Thị trường lao động thay đổi chóng mặt, để tồn tại, con người cần học tập suốt đời. Trong bối cảnh đó, tạp chí Tri Thức - Znews giới thiệu tới độc giả cuốn Học tập suốt đời của tác giả Michelle R.Weise.
Tác phẩm cung cấp cho độc giả những đánh giá về thị trường lao động tương lai, những giải pháp cho nhu cầu vừa học vừa làm đang ngày một tăng, cùng với đó là đưa ra những cách kết nối để quá trình chuyển đổi “học-làm” diễn ra thuận lợi hơn. Từ đó, tác giả nêu lên vai trò của việc học tập suốt đời.
