|
|
Điểm công dân số là chỉ số nhằm khuyến khích người dân làm các hành vi tích cực trên môi trường số. Ảnh: Minh Khôi. |
Dự thảo Nghị quyết về phát triển công dân số được Bộ Công an đề xuất lấy ý kiến từ ngày 12-31/12, gồm nhiều nội dung để khuyến khich phát triển công dân số, quy định về điều kiện, quyền lợi, trách nhiệm của công dân số.
Theo tờ trình dự thảo, pháp luật hiện hành chưa có quy định về xây dựng, vận hành hệ thống điểm công dân số để khuyến khích các hành vi tích cực trên môi trường số, vượt ra ngoài ưu đãi tài chính.
"Việc gắn điểm số với các lợi ích cụ thể nhằm thúc đẩy công dân chủ động cập nhật dữ liệu, sử dụng dịch vụ số an toàn và đóng góp xây dựng xã hội số", tờ trình nêu rõ.
Dự thảo cũng nhấn mạnh điểm công dân số không áp dụng để xử phạt, hạn chế quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
Cơ chế khuyến khích với công dân số tích cực
Theo Điều 6 của Dự thảo, hệ thống Điểm công dân số được triển khai trên nền tảng định danh và xác thực điện tử VNeID. Điểm công dân số được tính dựa trên việc cập nhật, xác thực dữ liệu cá nhân, tần suất, mức độ sử dụng dịch vụ số và các hoạt động, đóng góp cho cộng đồng trên môi trường số.
Hệ thống này nhằm khuyến khích người dân tham gia tích cực vào chương trình phát triển công dân số, không áp dụng để xử phạt, hạn chế quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
Công dân số được phân loại thành 3 hạng căn cứ điểm công dân số: chưa xếp hạng, công dân số cơ bản, công dân số tích cực.
| Phân loại mức độ công dân số | Điểm số cần đạt | Ý nghĩa |
| Công dân số Tích cực | ≥ 350 điểm | Công dân tham gia đầy đủ, thường xuyên, đóng góp tích cực vào các hoạt động số. Được hưởng tất cả cách chính sách ưu đãi quy định. |
| Công dân số Cơ bản | 100 – 349 điểm | Công dân đã tham gia một số hoạt động số cơ bản (quản lý dữ liệu, dịch vụ công trực tuyến, y tế số…). Được hưởng một số chính sách ưu đãi. |
| Chưa xếp hạng | < 100 điểm | Công dân ít hoặc chưa tham gia các hoạt động số. Chỉ hưởng hỗ trợ cơ bản. |
Trong đó, công dân số cơ bản được hưởng các chính sách ưu đãi gồm:
- Miễn 100% phí, lệ phí đối với các thủ tục hành chính cơ bản, thiết yếu, gắn với quyền nhân thân hoặc thủ tục hành chính có tần suất cao như cấp lại chứng nhận đăng ký xe, biển số xe, cấp lại thẻ bảo hiểm y tế, đăng ký khai sinh, đăng ký lại kết hôn, đăng ký lại khai tử... (theo Phụ lục I ban hành kèm theo Nghị quyết).
- Giảm tối thiểu 50% phí, lệ phí đối với các thủ tục hành chính phức tạp, cần nhiều chi phí quản lý như khai thác, điều chỉnh thông tin của công dân trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư... (theo Phụ lục II ban hành kèm theo Nghị quyết).
Công dân số tích cực được giảm 10% thuế, lệ phí trước bạ khi thực hiện 5 dịch vụ số, thủ tục hành chính trực tuyến thông qua VNeID.
Các loại thuế, phí mà công dân số tích cực được giảm bao gồm: thuế TNCN, lệ phí trước bạ đối với chuyển nhượng bất động sản, phí trước bạ đối với đăng ký xe, thuế TNCN đối với hoạt động kinh doanh qua thương mại điện tử, và thuế GTGT đối với hoạt động mua hàng hoá trực tuyến qua thương mại điện tử hoặc thanh toán không dùng tiền mặt.
Theo nghị quyết, điểm công dân số được gắn với các quyền lợi, ưu đãi về thuế, phí, lệ phí khi thực hiện thủ tục hành chính, chính sách an sinh xã hội hoặc các hình thức khuyến khích khác, theo quy định của nghị quyết.
Điểm công dân số được tính như thế nào
Tờ trình Dự thảo giải thích điểm công dân số được tính dựa trên: cập nhật dữ liệu, tần suất sử dụng dịch vụ số, và các đóng góp cho cộng đồng số.
Cụ thể, khi hoàn tất hồ sơ VNeID đạt 100% (lần đầu), người dân được cộng 100 điểm. Các hoạt động như sử dụng thường xuyên, tích hợp giấy tờ thiết yếu hay cập nhật thông tin cũng được cộng điểm.
Mức điểm cộng cho hoạt động quản lý và xác thực dữ liệu cá nhân:
| Hoạt động | Mức điểm | Ghi chú |
| Hoàn tất hồ sơ VNeID đạt 100% (lần đầu) | 100 điểm | Thực hiện 01 lần, giữ nguyên điểm hàng năm khi điểm sử dụng thường xuyên >=50 điểm |
| Điểm sử dụng thường xuyên: Truy cập ứng dụng VNEID trung bình 01 lần/ tuần | 2 điểm/ tuần | Điểm có giá trị trong năm được giữ lại 30% điểm vào năm tiếp theo |
| Tích hợp giấy tờ thiết yếu (mỗi loại) | 5 điểm/lần | |
| Cập nhật thông tin thay đổi trong 30 ngày | 3 điểm/lần | |
| Sử dụng chữ ký số trong giao dịch (không phải thủ tục hành chính (TTHC)) | 2 điểm/lần |
Ngoài ra, khi công dân thực hiện các hoạt động sử dụng dịch vụ số xác thực qua VNeID, tham gia cộng đồng và đóng góp xã hội cũng sẽ được cộng điểm công dân số.
Mức điểm khi công dân sử dụng dịch vụ số xác thực qua VNeID:
| Hoạt động | Mức điểm | Ghi chú |
| Thực hiện TTHC trực tuyến | 7 điểm/lần | Điểm có giá trị trong năm được giữ lại 30% điểm vào năm tiếp theo |
| Giao dịch tài chính số (Mở tài khoản ngân hàng, ví điện tử, Mobi Money trên VNeID, sử dụng thanh toán trên VNeID) các dịch vụ tài chính khác trên VNeID hoặc tích hợp với VNeID | 5 điểm/giao dịch | |
| Sử dụng dịch vụ y tế số (đặt lịch/nhận kết quả) | 5 điểm/lần | |
| Mua sắm, sử dụng dịch vụ thương mại điện tử trên VNeID, hoặc tích hợp với VNeID | 5 điểm/lần | |
| Sử dụng mạng xã hội trên VNeID | 2 điểm nếu có truy cập trong ngày | |
| Hoàn thành khoá học Bình dân học vụ số (có chứng nhận) | 5 điểm/khoá | |
| Các dịch vụ số khác trên VNeID hoặc các dịch vụ số của các đơn vị tích hợp, đăng nhập bằng VNeID | 5 điểm/lần |
Mức điểm khi tham gia cộng đồng và đóng góp xã hội:
| Hoạt động | Mức điểm | Ghi chú |
| Góp ý dự thảo VBQPPL | 10 điểm/lần | Điểm có giá trị trong năm được giữ lại 30% điểm vào năm tiếp theo |
| Tương tác với đại biểu Quốc hội | 5 điểm/ tuần | |
| Tham gia khảo sát của cơ quan nhà nước | 5 điểm/lần | |
| Chia sẻ dữ liệu phục vụ quản trị (được chấp thuận) | 5 điểm/lần | |
| Phản ánh kiến nghị với Cơ quan nhà nước | 5 điểm/lần được tiếp nhận, xử lý thành công |
Dự thảo cũng quy định cộng thêm 50 điểm/năm cho công dân thuộc nhóm yếu thế (người cao tuổi, người khuyết tật, đồng bào dân tộc thiểu số) khi đạt tối thiểu 150 điểm từ các hạng mục nói trên.
Đối với hành vi vi phạm pháp luật, ngoài xử lý theo quy định hiện hành, với trường hợp vi phạm nghiêm trọng có thể cảnh báo hoặc tạm dừng cộng điểm cho đến khi khắc phục xong.
Để được cộng điểm, mỗi hoạt động được ghi nhận phải có nguồn dữ liệu xác thực, tự động, minh bạch; các nhóm hoạt động được chuẩn hóa để tránh trùng lặp; mức điểm, giới hạn năm được thiết kế để trạn khuyến khích lặp lại chỉ nhằm mục đích tính điểm.
Theo dự thảo nghị quyết, Bộ Công an chịu trách nhiệm chủ trì triển khai xây dựng hệ thống điểm công dân số. Bộ Tài chính bố trí kinh phí từ ngân sách nhà nước giao Bộ Công an và các cơ quan liên quan để thực hiện xây dựng, triển khai hệ thống.
Theo tờ trình dự thảo, tình hình phát triển công dân số của Việt Nam vẫn còn những hạn chế nhất định như người dân chưa mặn mà với lợi ích nhận được khi làm giàu dữ liệu, năng lực công dân số còn nhiều hạn chế, đặc biệt là giữa người dân ở thành thị và nông thôn.
Tờ trình cũng nêu rõ nhiều cơ chế ưu đãi phí, lệ phí để khuyến khích phát triển công dân số không đồng đều, thiếu tính đột phá, chưa áp dụng cho tất cả dịch vụ thiết yếu.
"Cần một cơ chế đột phá, thống nhất trên toàn quốc để khuyến khích người dân thay đổi thói quen, ưu tiên sử dụng dịch vụ công trực tuyến, bảo đảm quá trình chuyển đổi số diễn ra 'nhanh chóng và hiệu quả', tờ trình nêu rõ
