Đâu là tuổi 'hưu' của máy bay thương mại trên thế giới?

Máy bay bao nhiêu tuổi thì nên cho ngừng sử dụng? Câu hỏi này đã nhiều lần dấy lên trong dư luận, điển hình là vào tháng 3/2015 khi một chiếc A320 đã 24 năm tuổi của hãng bay Đức Germanwings rơi xuống sườn núi Alps phần thuộc lãnh thổ Pháp. Toàn bộ 150 hành khách và phi hành đoàn thiệt mạng.

Máy bay 'già' có phổ biến?

Vấn đề tuổi "hưu" của máy bay đã được các nhà chức trách Mỹ và châu Âu nghiên cứu nghiêm túc từ sau chuyến bay 243 của Aloha Airlines tháng 4/1988. Chiếc Boeing 737-297 19 năm tuổi đã phát nổ tại khoang hành khách khiến 1 tiếp viên của hãng thiệt mạng sau khi bị hút văng ra ngoài. Chiếc máy bay phải hạ cánh khẩn cấp và khiến 64 hành khách cùng phi hành đoàn bị thương.

Chuyện hành khách Mỹ phải di chuyển trên một chiếc máy bay có khay để đồ ăn bị vỡ, hệ thống giải trí gặp trục trặc hay đệm ghế đã sờn không phải là hiếm gặp. Tuy nhiên theo luật, nếu máy bay dưới 30 năm tuổi thì vẫn có thể bay thương mại nếu đáp ứng đủ các điều kiện về an toàn bay.

Theo số liệu của Airfleets.net, độ tuổi trung bình đội bay của các hãng hàng không lớn nhất thế giới thường xoay quanh 10 năm tuổi, trong đó có những hãng đang vận hành đội bay lên tới 14-17 năm tuổi:

Tại Mỹ, tuổi trung bình đội bay của 7 hãng hàng không lớn nhất bao gồm American, Alaska, Continental, liên doanh Delta và Northwest, Southwest, United và US Airways là khoảng 14 năm tuổi theo số liệu từ Airlines Monitor.

Việc các hãng bay vận hành những chiếc máy bay rất cũ, như chiếc Boeing 767 29 năm tuổi của Air Canada, là chuyện rất hiếm xảy ra dù luật pháp cho phép điều này. 

Theo phi công Mỹ Patrick Smith, "máy bay cũ được bán đi hay dỡ bỏ không phải vì chúng quá cũ và đang hỏng hóc mà vì vận hành chúng không mang lại lợi ích kinh tế cho các hãng hàng không".

"Máy bay được thiết kế chuyên biệt cho những vai trò khác nhau tại các thị trường khác nhau và khoảng cách giữa vận hành lãi và lỗ một chiếc máy bay rất mong manh. Nếu máy bay cũ tiêu hao nhiên liệu nhiều, đồng nghĩa chúng sẽ sớm bị đem bán vì gây lỗ, tuy nhiên với một hãng hàng không khác với mức giá vé khác, đường bay khác, họ có thể mua về chính chiếc máy bay cũ đó vì nó vẫn sinh lời", ông Smith cho hay.

Máy bay Việt Nam ở đâu so với thế giới?

Theo số liệu từ Planespotter, tuổi đời trung bình đội tàu bay của các hãng hàng không Việt đang rất thấp với Vietjet Air đang là khoảng 3 năm tuổi, Jetstar Pacific là 4,6 năm tuổi và Vietnam Airlines là 6,2 năm tuổi.

Chiếc máy bay cũ nhất đang vận hành tại Việt Nam là chiếc A320-200 13,2 năm tuổi đang được Jetstar Pacific thuê và biên chế trong đội bay.

Bamboo Airways, hãng hàng không chưa cất cánh của tập đoàn FLC đã đề nghị Cục Hàng không cấp số đăng ký cho ba máy bay mà hãng dự định thuê từ Công ty cho thuê tàu bay WWTAI AirOpco II DAC. Tuy nhiên theo tìm hiểu của Zing.vn, cả ba chiếc máy bay này đều khá cũ với tuổi đời trung bình khoảng 12 năm. Chiếc cũ nhất trong nhóm 3 chiếc máy bay này là chiếc A319 MSN 2568 hiện đã 13,2 năm tuổi.

Tuy nhiên, tuổi trung bình đội bay của Việt Nam vẫn đang thấp hơn so với trung bình thế giới. Đây là điều dễ hiểu vì thị trường hàng không Việt Nam là thị trường mới nổi và các hãng hàng không Việt trong những năm gần đây luôn mạnh tay mua sắm máy bay mới từ Boeing và Airbus.

Tính riêng trong năm 2018, hai hãng đã công khai lượng đơn hàng khoảng 200 chiếc máy bay các loại với bên mua là các hãng hàng không Việt Nam với tổng giá trị các đơn hàng khoảng 28 tỷ USD.

Cuối tháng 9/2018, ông Trần Bảo Ngọc, Vụ trưởng Vận tải (Bộ Giao thông Vận tải) chia sẻ với báo chí, nhiều hãng hàng không Việt đang đề xuất phương án nâng trần tuổi máy bay chở khách và chở hàng thêm 5 năm.

Cụ thể, Bộ đang nghiên cứu sửa đổi nghị định 92 và nghị định 30 trong đó có đề xuất nâng độ tuổi tàu bay vận chuyển hành khách từ 20 năm lên 25 năm, máy bay chở hàng từ 25 năm lên 30 năm đến từ các hãng hàng không.

Vị này cho biết Bộ đã giao Cục Hàng không nghiên cứu và tham vấn ý kiến của chuyên gia và nhận thấy tuổi tàu bay bay hành khách và hàng hoá của Việt Nam ngay cả khi đã “nới” cũng chưa bằng trung bình của thế giới để dừng khai thác.