 |
Tình hình tại Kharkiv, cách nơi hàng chục nghìn lính Nga tập trung gần biên giới Ukraine chỉ 40 km, cho cảm giác rất ngặt nghèo, theo AP. Thành phố lớn thứ hai Ukraine cũng là một trong những trung tâm công nghiệp của nước này, bao gồm 2 nhà máy chuyên sửa và chế tạo xe tăng.
Đây cũng là thành phố của sự chia rẽ: Giữa những người nói tiếng Ukraine và người nói tiếng Nga, giữa những người tình nguyện phản kháng bước tiến của Nga và những người chỉ muốn được yên thân. Phía nào thắng cuộc ở Kharkiv rất có thể sẽ quyết định vận mệnh của Ukraine.
Nếu Nga tấn công, một bộ phận trong số hơn một triệu dân của Kharkiv cho biết họ sẵn sàng từ bỏ cuộc sống đời thường và thực hiện chiến tranh du kích để chống lại một trong những đội quân hùng mạnh nhất thế giới. Họ cũng hy vọng nhiều người Ukraine khác cũng sẽ làm như vậy.
Sẵn sàng cầm súng
“Thành phố này phải được bảo vệ”, Viktoria Balesina, một giáo viên dạy bóng bàn, nói. “Chúng ta cần phải hành động thay vì hoảng sợ và khuỵu gối”.
Balesina cho biết bà từng bị ép tham gia các buổi diễu hành ủng hộ Nga thuộc phong trào biểu tình quét qua Ukraine sau khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014. Từ một người nói tiếng Nga sinh ra và lớn lên ở Kharkiv, Balesina chuyển sang nói tiếng Ukraine.
 |
| Vị trí của Kharkiv. Đồ họa: Al Jazeera. |
Sau đó, Balesina gia nhập một nhóm có khoảng 10 phụ nữ cùng chí hướng. Họ gặp nhau mỗi tuần để học cách phòng ngự cộng đồng. Lúc này đây, Balesina đã có thể thuần thục nạp đạn khẩu tiểu liên, tiếng Ukraine của bà cũng đã gần như tiếng mẹ đẻ.
Đây không phải cuộc sống mà Balesina mong đợi ở tuổi 55 nhưng bà chấp nhận nó là điều cần thiết. Nhiều người Balesina quen biết ủng hộ Nga nhưng họ không phải điều thôi thúc bà tới bây giờ.
“Tôi sẽ bảo vệ thành phố này không phải vì những người đó mà vì những phụ nữ tôi huấn luyện cùng”, bà Balesina nói.
Trong nhóm của bà Balesina có Svetlana Putilina, 50 tuổi. Chồng của Putilina là một cha tuyên úy Hồi giáo trong quân đội Ukraine.
Với thái độ không chút sợ hãi, bà Putilina đã vạch sẵn kế hoạch khẩn cấp cho gia đình và cả đơn vị, như ai sẽ đưa trẻ em ra khỏi thành phố hoặc đưa bố mẹ già tới một trong số hàng trăm hầm trú bom tại đây.
“Nếu có thể và chính phủ cấp vũ khí cho chúng tôi, chúng tôi sẽ nhận lấy chúng và bảo vệ thành phố”, Putilina, người mẹ ba con với ba người cháu, cho biết. Nếu không, Putilina ít nhất cũng có thể dùng một trong những vũ khí mà chồng bà được cấp ở nhà.
 |
| Svetlana Putilina, 50 tuổi, tập sử dụng vũ khí. Ảnh: AP. |
Chiến tranh du kích là ác mộng với Nga
Ở một địa điểm khác tại Kharkiv, bác sĩ Oleksandr Dikalo kéo 2 chiếc ghế vào một căn hầm như mê cung và đổ đầy nước vào những chiếc can rỗng.
Phòng khám nha khoa của ông Dikalo nằm ở tầng trệt của một tòa nhà 16 tầng, trong khi dãy phòng ngầm dưới đất chính là nơi trú bom cho hàng trăm người dân tại đây.
Ông Dikalo cũng biết dùng súng từ những ngày còn đi lính trong quân đội Soviet và đóng quân tại Đông Đức. Vợ ông là bác sĩ tại bệnh viện cấp cứu Kharkiv, thường phải điều trị cho binh sĩ Ukraine bị thương ở tiền tuyến.
“Nếu có điều gì xảy ra, chúng ta phải đứng lên và bảo vệ thành phố. Chúng ta phải chung tay chống lại thế lực gây hấn”, ông Dikalo nói. Ở tuổi 60, ông đã quá tuổi tham gia các đơn vị phòng ngự dân sự đang được thành lập khắp đất nước nhưng vẫn sẽ hành động để giữ vững Kharkiv.
Theo các nhà phân tích và quan chức tình báo Mỹ, một cuộc chiến du kích do dân thường thực hiện sẽ là cơn ác mộng đối với các nhà hoạch định quân sự của Nga.
 |
| Một nhà máy xe tăng tại Kharkiv. Ảnh: AP. |
“Nga muốn phá hủy lực lượng chiến đấu của Ukraine. Họ không muốn rơi vào tình thế mà họ phải chiếm đóng địa bàn, đối phó với dân thường và chiến đấu chống lại lực lượng nổi dậy”, ông James Sherr, một nhà phân tích về chiến lược quân sự Nga, nói.
Ở thời điểm hiện tại, ngày càng có nhiều lời kêu gọi Washington hãy để cho CIA và Lầu Năm Góc hỗ trợ lực lượng du kích có thể sẽ nổi dậy tại Ukraine.
Tuy lực lượng của Nga lớn mạnh hơn Ukraine, lực lượng nổi dậy có thể ngăn chặn thế tấn công toàn diện nếu được Mỹ đào tạo và cung cấp vũ khí.
Kết quả các cuộc thăm dò ý kiến trong tay quan chức tình báo đều cho thấy khả năng cao là người dân Ukraine sẽ chủ động phản kháng trong trường hợp có cuộc tấn công, AP dẫn lời hai nguồn thạo tin.
Nga luôn phủ nhận lên kế hoạch tấn công Ukraine nhưng cũng yêu cầu NATO cam kết không cho Ukraine gia nhập, dừng triển khai vũ khí tới gần biên giới Nga và rút lực lượng khỏi Đông Âu. Cả NATO và Mỹ đều cho rằng những yêu cầu này là bất khả thi.
Nếu có chiến tranh, mọi người sẽ chạy?
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gần đây từng nói sự thành bại của mọi hành động leo thang có thể phụ thuộc vào Kharkiv.
“Kharkiv có hơn 1 triệu dân”, ông Zelensky nói với Washington Post. “Nơi đây sẽ không phải chỉ là một cuộc chiếm đóng mà sẽ là khởi đầu của cuộc chiến quy mô lớn”.
Đó cũng chính là điều Anton Dotsenko lo sợ. Khi mới 18 tuổi, Dotsenko từng dẫn đầu trong làn sóng biểu tình khiến chính phủ Ukraine thân Nga sụp đổ vào năm 2014. Nhưng lúc này, khi là một nhân viên 24 tuổi trong ngành công nghệ, anh thấy đã có quá nhiều biến động.
“Đây là một cuộc chiến ngu ngốc và tôi nghĩ mọi điều có thể được giải quyết bằng đường ngoại giao”, Dotsenko nói bên trong một hộp đêm tại Kharkiv. “Điều cuối cùng mà tôi muốn làm đó là gửi mạng sống quý giá của tôi cho thứ vô nghĩa như vậy”.
 |
| Một nhóm thanh niên theo chủ nghĩa dân tộc gặp nhau tại một công trường bỏ hoang ở Kharkiv để tập luyện cách cơ động chiến đấu vào ngày 29/1. Ảnh: AP. |
Những thanh thiếu niên đang nhảy trong hộp đêm này cũng sẽ nói như vậy, Dotsenko khẳng định. “Nếu chiến tranh xảy ra, mọi người sẽ chạy đi hết”, anh nói.
Một nhóm thanh niên theo chủ nghĩa dân tộc đang cố gắng ngăn chặn thái độ như của Dotsenko. Mỗi tuần, nhóm này gặp nhau tại một công trường bỏ hoang để tập luyện tác chiến.
Những người tham gia nhóm này hay những đơn vị do chính phủ lập ra đã thể hiện họ sẵn sàng cho những thách thức sắp tới, de guerre Pulsar - một thầy hướng dẫn - cho biết.
“Kharkiv là nhà của tôi và là thành phố quan trọng nhất tôi cần bảo vệ. Kharkiv còn là thành phố tuyến đầu, có tầm quan trọng về mặt kinh tế và chiến lược”, de guerre Pulsar nói, thêm rằng nhiều người trong thành phố “sẵn sàng bảo vệ người thân đến chết”, cũng như nhiều người Ukraine.
Tâm lý ấy xuất hiện trong số những người Ukraine tại thủ đô Kiev và tại thành phố Lviv ở miền Tây.
“Cả thế hệ tôi và con tôi đã sẵn sàng bảo vệ chính mình. Đây sẽ không phải cuộc chiến dễ dàng”, Maryna Tseluiko, một người làm bánh 40 tuổi tại Kiev, nói. Bà Tseluiko cùng con gái 18 tuổi đều đã đăng ký làm quân nhân dự bị.
“Ukraine rất giàu truyền thống đánh du kích. Chúng tôi không muốn đánh với người Nga. Chính người Nga đang đánh chúng tôi”, bà nói.
