Khi các quốc gia chạy đua trong cuộn chiến thu mua và tiêm chủng vaccine Covid-19 hồi đầu năm, tại Đài Loan, không mấy ai quan tâm tới việc tiêm chủng bởi lây nhiễm trong cộng đồng ở hòn đảo gần như bằng 0.
Nhưng làn sóng Covid-19 đang lan rộng trong hai tuần qua khiến nhà chức trách Đài Loan phải đánh giá lại chiến lược phòng dịch, coi tiêm chủng là ưu tiên hàng đầu. Dù vậy, vấn đề lớn nhất của hòn đảo lúc này là không có đủ vaccine, và chính quyền Đài Loan đổ lỗi cho Trung Quốc.
Trung - Đài khẩu chiến
Về lý thuyết, Đài Loan nằm cạnh một nguồn cung vaccine khổng lồ, đó là Trung Quốc đại lục. Bắc Kinh đã viện trợ hàng chục triệu liều vaccine do nước này sản xuất cho nhiều quốc gia khắp thế giới. Tuy nhiên, Đài Loan chưa nhận bất cứ liều vaccine nào từ đại lục.
Xung đột đột giữa hai bờ eo biển đã leo thang suốt vài năm qua, và càng trầm trọng hơn trong bối cảnh đại dịch.
Bắc Kinh từng ngăn cản Đài Loan tham gia Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), gây áp lực quân sự tại các vùng biển quanh Đài Loan, hay thuyết phục các số ít đồng minh còn lại của Đài Loan cắt đứt quan hệ với hòn đảo.
 |
| Người phát ngôn văn phòng lãnh đạo Đài Loan, bà Kolas Yotaka, cáo buộc Trung Quốc đang ngăn cản Đài Loan mua vaccine. Ảnh: Taiwan News. |
Giữa căng thẳng ấy, Đài Loan kiên quyết từ chối mua vaccine của Bắc Kinh. Nhà chức trách Đài Loan đã thông qua luật cấm nhập khẩu vaccine Trung Quốc sử dụng trên người. Động thái này bị Bắc Kinh lên án là "hy sinh cuộc sống của người dân vì lợi ích chính trị".
Nói về việc ngăn cản Đài Loan tham các cuộc họp của WHO, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên tuyên bố Đài Loan đang lợi dụng dịch bệnh vì các mục tiêu chính trị.
Nhưng giới lãnh đạo Đài Loan thì nghĩ khác. Đài Loan cáo buộc Bắc Kinh, thay vì giúp đỡ, lại đang can thiệp vào nguồn cung vaccine mà hòn đảo này tìm cách tiếp cận.
"Khả năng tiếp cận vaccine của Đài Loan đang bị Trung Quốc can thiệp cản trở, trong khi họ vẫn cố thuyết phục chúng tôi mua sản phẩm của họ. Nếu họ thực sự muốn giúp thì xin đừng ngáng đường chúng tôi nữa", người phát ngôn văn phòng lãnh đạo Đài Loan, bà Kolas Yotaka, cho biết.
Bà Yotaka không nói rõ Trung Quốc can thiệp như thế nào. Hồi tháng 2, lãnh đạo cơ quan y tế Đài Loan Chen Shih-chung cho biết hòn đảo này từng đàm phán để mua 5 triệu liều vaccine Covid-19 từ BioNTech của Đức, nhưng hợp đồng này đổ vỡ vì "sức ép chính trị".
BioNTech có những hợp đồng bán dược phẩm quy mô lớn với công ty Fosun Pharma tại Thượng Hải. Vì thế, Bắc Kinh đã tìm cách ngăn công ty dược phẩm của Đức bán vaccine cho Đài Loan.
Làn sóng dịch bệnh mới ập đến đã khiến tình hình tại Đài Loan đảo chiều nhanh chóng. Chỉ trong 11 ngày qua, Đài Loan ghi nhận tổng cộng 1.889 ca lây nhiễm cộng đồng.
Trong cuộc họp trực tuyến hôm 21/5, lãnh đạo cơ quan y tế Đài Loan Chen Shih-chung đã đề nghị Washington cứu trợ vaccine khẩn cấp cho hòn đảo.
Chật vật tìm kiếm vaccine
Đài Loan đã đặt mua 20 triệu liều vaccine Covid-19, con số đủ để tiêm chủng cho 43% dân số hòn đảo. Nhưng tới nay, số liều vaccine mà Đài Loan nhận được chỉ vỏn vẹn 720.000, tất cả là của AstraZeneca.
Theo Cơ quan Thông tấn Trung ương Đài Loan, hợp đồng với AstraZeneca được ký từ năm ngoái, theo đó Đài Loan được mua 10 triệu liều vaccine. Nhưng đến tháng 3 vừa qua, lô vaccine đầu tiên do AstraZeneca sản xuất mới được chuyển đến Đài Loan với chỉ 117.000 liều.
Theo thỏa thuận với COVAX, Đài Loan sẽ được cung cấp 4,76 triệu liều vaccine Covid-19. Lô vaccine đầu tiên được chuyển tới hòn đảo vào đầu tháng 4, gồm 199.200 liều. Lô thứ hai Đài Loan tiếp nhận hôm 19/5 gồm 400.000 liều vaccine.
Hồi tháng 2, Đài Loan ký hợp đồng mua 5 triệu liều vaccine Moderna của Mỹ. Trung tâm Chỉ huy dịch bệnh trung ương Đài Loan ban đầu cho biết những lô vaccine Moderna đầu tiên sẽ cập bến vào tháng 5.
 |
| Nhân viên y tế phun khử khuẩn tại Tân Bắc, Đài Loan. Ảnh: Getty. |
Nhưng tuần trước, đại diện Đài Loan tại Washington, bà Hsiao Bi-khim, thông báo kế hoạch chuyển giao vaccine Moderna bị lùi sang tháng 6.
Bà Hsiao cho biết nhu cầu tiêm vaccine ở Đài Loan ban đầu khá thấp, vì thế hòn đảo này trước đây chỉ tìm cách giúp các đồng minh mua vaccine. Nhưng đến thời điểm hiện tại, dịch bệnh đã đẩy cao nhu cầu tiêm chủng, làm phức tạp thêm nỗ lực tìm kiếm vaccine của Đài Lan.
Chính quyền Đài Loan công bố chương trình tiêm chủng từ cuối tháng 3, dành những liều vaccine đầu tiên cho các nhân viên y tế. Chương trình tiêm chủng sau đó mở rộng cho cảnh sát, nhân viên điều dưỡng, người già, và quân nhân.
Tới giữa tháng 4, Đài Loan cho phép những người nằm ngoài danh sách ưu tiên được đăng ký tiêm vaccine với giá 21 USD mỗi liều.
Ban đầu, người dân Đài Loan không quan tâm tới tiêm chủng, đa số vẫn duy trì cuộc sống bình thường suốt nhiều tháng, họ đi bar, ăn nhà hàng, nghe hòa nhạc, tham gia các sự kiện thể thao.
Bên cạnh đó, một số ý kiến quan ngại về tác dụng phụ của vaccine, sau khi có các báo cáo về tình trạng cục máu đông trên người tiêm vaccine AstraZeneca.
Nhưng khi dịch bệnh bùng phát dữ dội vào đầu tháng 5, làn sóng người dân đổ xô đăng ký tiêm vaccine tăng mạnh. Trước khi lô vaccine mới nhất của COVAX cập bến hôm 19/5, Đài Loan đã sử dụng hết 2/3 trong kho dự trữ 300.000 liều vaccine của hòn đảo.
Khi nguồn cung bắt đầu thiếu hụt, chính quyền Đài Loan đã phải đình chỉ chương trình tiêm vaccine trả phí, dành toàn bộ kho dự trữ vaccine còn lại cho các nhân viên y tế ở tuyến đầu.
Lúc này, Đài Loan đang thử nghiệm lâm sàng đối với ba loại vaccine Covid-19. Hôm 18/5, nhà lãnh đạo Thái Anh Văn cho biết hai vaccine đang hoàn thành thử nghiệm giai đoạn 2, do hai hãng dược phẩm Medigen Vaccine Biologics Corporation và United Biomedical phát triển. Bà Thái cho biết hai loại vaccine này có thể được cấp phép sử dụng từ tháng 7.
Nhưng cho tới khi có thể tự sản xuất được vaccine, để đối phó với dịch bệnh đang lan rộng, Đài Loan sẽ tiếp tục phải phụ thuộc vào vaccine ngập khẩu. Đương nhiên, những vaccine ấy sẽ không đến từ Trung Quốc.
