Yuichiro đã rất vui khi nhận được một gói thực phẩm tại buổi hỗ trợ cộng đồng, giúp đỡ những người gặp khó khăn do đại dịch Covid-19, ở thủ đô Tokyo, Nhật Bản.
"Không có việc gì để làm, hoàn toàn không có công việc gì để có thu nhập", một người đàn ông 46 tuổi, từng là công nhân xây dựng, đang ôm một túi nhựa nhỏ đựng những vật dụng cần thiết, thốt lên.
Tình trạng thiếu thốn này của không ít người dân Nhật Bản không được công bố rộng rãi trên các phương tiện truyền thông. Hiện tại ở đất nước mặt trời mọc, nhiều người phải ngủ ở ga tàu và trong các thùng các-tông, một số khác thậm chí thiệt mạng vì thiếu ăn.
Đáng ngạc nhiên là nền kinh tế lớn thứ ba thế giới chỉ phải đối mặt với một đợt bùng phát Covid-19 tương đối nhỏ, với khoảng 4.500 trường hợp tử vong và phần lớn hoạt động kinh doanh không phải đóng cửa như tại các quốc gia khác.
Với tỷ lệ thất nghiệp dưới 3% và nổi tiếng với mạng lưới an sinh xã hội lớn mạnh, Nhật Bản đáng lẽ có một nền tảng tốt để vượt qua sự suy thoái kinh tế của đại dịch. Tuy nhiên, các nhà vận động xã hội cho biết những người thuộc nhóm dễ bị tổn thương nhất vẫn bị ảnh hưởng nặng nề, và các số liệu thống kê đã che giấu tỷ lệ thiếu việc làm cao và và mức thu nhập thấp tại nước này.
 |
| Một sự kiện hỗ trợ cộng đồng tại Nhật Bản. Ảnh: The Straits Times. |
Ren Ohnishi, người đứng đầu Trung tâm Hỗ trợ Sống độc lập Moyai, một tổ chức chống đói nghèo, cho biết: “Đại dịch, tình trạng thất nghiệp gia tăng và mức thu nhập giảm đã ảnh hưởng trực tiếp đến những người lao động nghèo, những người vốn không có tài sản tích luỹ gì”.
Nhật Bản có khoảng 40% người lao động thời vụ, thu nhập thấp, dễ bị tổn thương và hợp đồng có thể dễ dàng bị chấm dứt.
Ngoài ra, nhiều người dân Nhật còn phải vật lộn để tiếp cận với phúc lợi xã hội. Ví dụ trường hợp của Yuichiro, người mong muốn nhận được hỗ trợ của chính phủ nhưng bị điều hướng qua nhiều nơi, sau đó được thông báo rằng hỗ trợ chỉ dành cho những người có con nhỏ.
Yuichiro nói: "Nhưng cũng có rất nhiều người lớn đang bị thiếu ăn. Cần câu cơm của họ vừa bị đứt”.
Theo thống kê, có hơn 10 triệu người ở Nhật Bản có mức thu nhập dưới 19.000 USD một năm, trong khi 1/6 dân số sống trong tình trạng cận nghèo, với mức thu nhập thấp hơn một nửa mức trung bình của cả nước khác.
Các nhà kinh tế nói rằng nửa triệu người Nhật Bản đã mất việc làm trong sáu tháng qua, và các nhà vận động cho rằng hiệu ứng gợn sóng đang lan rộng trong dân chúng.
Kenji Seino, người đứng đầu nhóm cứu trợ phi lợi nhuận Tenohasi, cho biết: “Tôi biết chắc chắn rằng tầng lớp trung lưu đang suy sụp. Khoảng 250 người đã xếp hàng dài tại quận Ikebukuro để nhận thức ăn, quần áo, túi ngủ và trợ giúp y tế từ đội tình nguyện của chúng tôi”.
“Những người đang phải vật lộn với Covid-19 giống như đang ở trên một sợi dây bị kéo căng căng và sợi dây này vừa mới bị đứt”, ông chia sẻ thêm.
Các chuyên gia cảnh báo tổn thương về kinh tế có thể góp phần làm tăng tỷ lệ tự tử. Theo chuyên gia nghiên cứu Taro Saito của Viện Nghiên cứu NLI, tỷ lệ thất nghiệp của Nhật Bản tăng một phần trăm đồng nghĩa với có thêm khoảng 3.000 vụ tự tử mỗi năm.
 |
| Những gói quà hỗ trợ được chuẩn bị sẵn tại một buổi hỗ trợ cộng đồng. Ảnh: Global Times. |
Ngoài ra, phụ nữ Nhật nói riêng đang phải đối mặt với khó khăn kinh tế do nhiều người làm việc theo hợp đồng tạm thời trong các ngành bán lẻ, nhà hàng và khách sạn, những ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi đại dịch.
Phụ nữ thường ngại tìm kiếm sự giúp đỡ hoặc xấu hổ khi phải cùng nam giới xếp hàng mua thức ăn, nhưng ngay cả như vậy, giờ đây, Nhật Bản đang chứng kiến nhiều phụ nữ và bà mẹ có con nhỏ tham gia các buổi từ thiện.
Ông Seino cho biết chưa đến 20% những người mà ông giúp đỡ là phụ nữ, nhưng ông tin rằng có nhiều người khác đã không đủ can đảm để đến nhận hỗ trợ cộng đồng. “Một số phụ nữ cảm thấy rằng con cái của họ sẽ không thể ngẩng cao đầu bước đi nếu họ đang xin trợ cấp. Đó là một tư tưởng rất Nhật Bản”, ông nói.
Ohnishi thuộc Trung tâm Hỗ trợ Moyai cho biết sự xấu hổ và kỳ thị khi trở thành người nhận phúc lợi khiến nhiều người miễn cưỡng tìm kiếm sự giúp đỡ.
 |
| Phụ nữ Nhật Bản chịu nhiều định kiến từ xã hội nên không thể đến các buổi hỗ trợ cộng đồng dù đang gặp nhiều khó khăn do dịch Covid-19. Ảnh: Cool Kids. |
Nhật Bản có các quan điểm ưu tiên sự trợ giúp từ gia đình hơn là từ cộng đồng. Vì vậy, gia đình sẽ nhận được thông báo khi thành viên nào đó nộp đơn xin hưởng phúc lợi.
Các nhà vận động thừa nhận rằng chính điều này khiến quy mô đói nghèo ở Nhật Bản thể hiện ở mức thấp hơn so với nhiều quốc gia khác. Nhưng điều đó đồng thời làm cho những người đang vật lộn để tìm thức ăn và nơi ở khốn đốn.
Một người đàn ông nhận giúp đỡ ở trung tâm Ikebukuro, Tokyo, than thở rằng thu nhập hàng tháng từ công việc xây dựng của anh đã giảm xuống dưới 200 USD và anh chỉ còn đủ tiền mặt cho một lần trả tiền thuê nhà nữa.
"Tôi không muốn ra đường. Trời quá lạnh. Tôi không biết chính xác mình sẽ làm gì bây giờ", anh chia sẻ nhưng từ chối cho biết tên của mình.
