Từ trước khi Nga tấn công Ukraine, quan chức quốc phòng cấp cao của Nga đã liên tục từ chối trao đổi với người đồng cấp Mỹ như tướng Mark Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin, theo Washington Post.
Nhưng vào tuần trước, quan chức hai bên đã có dịp ngồi xuống với nhau tại trụ sở Bộ Quốc phòng Nga ở Moscow. Bầu không khí trong cuộc gặp này khá căng thẳng với nhiều tín hiệu stress từ phía Nga, theo biên bản cuộc gặp do hai tùy viên quân sự Mỹ ghi chép lại.
 |
| Tướng Yevgeny Ilyin (phải). Ảnh: TASS. |
Hành vi khác thường của tướng Nga
Trong biên bản cuộc gặp, hai tùy viên Mỹ nhấn mạnh hành vi khác lạ của thiếu tướng Yevgeny Ilyin, người đứng đầu Cục Hợp tác Quốc tế thuộc Bộ Quốc phòng Nga và đã có thời gian lâu dài làm việc với quan chức Mỹ.
Theo biên bản, tướng Ilyin hôm ấy phát biểu mà không dựa vào ghi chép từ trước hoặc có chủ đề cố định. Hành vi ấy không giống thói quen mọi khi của người này.
Từ đầu cuộc gặp, quan chức Mỹ đã thấy tướng Ilyin mất dần vẻ nghiêm nghị khi bên Mỹ gọi tình hình Ukraine là một cuộc khủng hoảng. Tướng Ilyin ngay lập tức “chỉnh lời và đưa ra yêu cầu ngược lại” với đối phương.
Cuối buổi, một người phía Mỹ “hỏi bâng quơ” về xuất thân gia đình của tướng Ilyin tại Ukraine. “Vẻ mặt nghiêm nghị của tướng Ilyin đột nhiên trở nên đỏ bừng và có phần kích động”, theo biên bản.
Ông Ilyin trả lời “có” và cho biết mình sinh ra ở thành phố Dnipro rồi theo gia đình chuyển tới Donetsk. Donetsk là một trong hai thành phố hiện do lực lượng ly khai thân Nga kiểm soát tại Donbas, thuộc Đông Ukraine.
 |
| Người dân vùng Donestk và Luhansk, hai khu vực do lực lương ly khai thân Nga kiểm soát, lên tàu sơ tán sang Nga vào ngày 21/2. Ảnh: AP. |
Biên bản cho biết tướng Ilyin nói thêm rằng tình hình hiện tại ở Ukraine thật “bi kịch và tôi rất buồn rầu vì nó”. Sau đó, ông bước ra khỏi phòng mà không cả bắt tay.
Hiện chưa rõ lý do tổ chức cuộc gặp trên và bối cảnh đằng sau nó. CNN không biết liệu còn có văn bản nào khác mô tả cuộc gặp hay không. Biên bản trên cũng không đề cập tới danh tính hai tùy viên quân sự Mỹ trong cuộc gặp.
Biên bản cho biết cả hai tùy viên quân sự chưa bao giờ “chứng kiến những người đồng cấp Nga có màn bột phát như vậy tại một buổi gặp chính thức”. Các cuộc gặp giữa quan chức Mỹ và Nga thông thường là sự kiện được lên kịch bản sẵn.
Phía Nga chưa có bình luận về cuộc gặp này.
Rủi ro leo thang vì ngộ nhận
Hiện chưa rõ tại sao các tướng lĩnh hàng đầu của Nga tránh trao đổi với người đồng cấp Mỹ. Điều này khiến cuộc gặp tuần trước ở Moscow càng đáng chú ý.
Quan chức quốc phòng hai nước từ trước đã thiết lập đường dây liên lạc giảm leo thang. Đây là cơ chế chiến lược được lập nên để tránh xảy ra những tính toán sai lầm, đặc biệt là trong các vấn liên quan tới bảo vệ không phận và lãnh thổ NATO.
Tuy nhiên, tính năng của đường dây này đôi lúc còn hạn chế. "Nó không phải đường dây được lập ra để cho mình có thể gọi và kêu ca về bất cứ điều gì", một quan chức quốc phòng Mỹ ẩn danh nói với Washington Post.
Dù có đường dây ấy, các quan chức đương nhiệm và đã thôi công tác đều cho rằng việc tiếp xúc trao đổi giữa tướng lĩnh cấp cao là rất cần thiết để tránh sự leo thang hoặc hiểu nhầm không đáng có.
"Rủi ro leo thang sẽ rất lớn nếu không có sự trao đổi trực tiếp giữa các quan chức cấp cao nhất", ông James Stavridis, người từng giữ chức Tư lệnh Tối cao NATO trong năm 2009-2013, nói.
 |
| Lực lượng ly khai thân Nga gần thành phố cảng Mariupol hôm 21/2. Ảnh: Reuters. |
"Chúng ta phải tránh để xảy ra kịch bản NATO và Nga cùng mộng du bước vào chiến tranh chỉ vì các lãnh đạo cấp cao không thể nhấc điện thoại và giải thích cho nhau những chuyện đang xảy ra", ông Stavridis bổ sung.
