Bộ Quốc phòng Mỹ đã nhận trách nhiệm trong vụ không kích giết chết tướng Qassem Soleimani, chỉ huy lực lượng đặc nhiệm Quds, Vệ binh Cách mạng Iran gần sân bay quốc tế Baghdad, Iraq. Vụ không kích được thực hiện sau chỉ thị của Tổng thống Donald Trump.
Theo New York Times, tướng Soleimani là kiến trúc sư cho gần như mọi hoạt động quan trọng của lực lượng tình báo và quân đội Iran trong 2 thập kỷ qua. Cái chết của ông được xem là đòn giáng mạnh vào nỗ lực của Iran trong việc định hình một Trung Đông đang bất ổn theo chiều hướng có lợi cho Tehran.
 |
| Lính Iran trong một cuộc diễu hành. Ảnh: Fars. |
Khi ra lệnh không kích giết tướng Soleimani, Tổng thống Trump đã có hành động mà hai tổng thống trước đó là George W. Bush và Barack Obama đã từng bác bỏ, vì sợ rằng nó thể dẫn đến chiến tranh giữa Mỹ và Iran.
Trong cuộc họp khẩn cấp vào ngày 3/1, lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Khamenei thề sẽ trả thù cho cái chết của tướng Soleimani và tuyên bố quốc tang 3 ngày. Ngoại trưởng Iran Javad Zarif gọi việc giết tướng Soleimani là “hành động khủng bố quốc tế” và cảnh báo về sự leo thang cực kỳ nguy hiểm ở Trung Đông.
Giới phân tích lo ngại việc Mỹ sát hại nhân vật quyền lực số 2 ở Iran có thể trở thành “giọt nước tràn ly”, kéo theo xung đột giữa Mỹ và Iran vốn đã rất căng thẳng trong thời gian qua. Một cuộc đối đầu quân sự với Iran được dự báo sẽ tàn khốc và thiệt hại nặng nề hơn rất nhiều so với cuộc chiến với Iraq.
Kho vũ khí đồ sộ
Iran được Global Fire Power xếp thứ 14 thế giới về chỉ số sức mạnh quốc gia. Trong đó, không quân được xếp hạng 24 thế giới. Lực lượng này sở hữu 142 tiêm kích, 165 cường kích, 89 máy bay vận tải, 104 máy bay huấn luyện, 126 trực thăng vận tải và 12 trực thăng tấn công.
 |
| Tiêm kích F-14 Tomcat, một trong những chiến đấu cơ hiện đại nhất của Iran. Ảnh: IRNA. |
Máy bay chiến đấu mạnh nhất của Iran là MiG-29 do Liên Xô sản xuất, F-14 Tomcat do Mỹ sản xuất và bán cho nước này trước Cách mạng Iran năm 1979. Những máy bay này đã được Iran nâng cấp với vũ khí hiện đại do trong nước chế tạo.
Lực lượng mặt đất Iran có quân số khoảng 900.000 người, 2.820 xe tăng chiến đấu chủ lực, 1.720 xe chiến đấu bộ binh, 640 xe thiết giáp, 2.245 pháo kéo xe, 590 pháo tự hành, 765 hệ thống pháo phản lực phóng loạt.
Hải quân Iran có tổng cộng 398 tàu chiến các loại, trong đó có 7 tàu hộ vệ tên lửa, 3 tàu hộ tống, 34 tàu ngầm. Lực lượng đông đảo nhất của hải quân Iran là các xuồng tên lửa tốc độ cao, vũ khí trung tâm trong chiến thuật tác chiến phi đối xứng trên biển của Tehran.
Xét về tương quan thiết bị vũ khí, không một quốc gia nào trên thế giới có thể so sánh với Mỹ, nhưng điều đó không có nghĩa là Mỹ sẽ nắm chắc chiến thắng trong một cuộc xung đột nếu có với Iran.
Hiểm họa từ tên lửa đạn đạo và phòng không
Iran sở hữu kho tên lửa đạn đạo đồ sộ nhất Trung Đông. Đây cũng là vũ khí nguy hiểm nhất của Tehran trong cuộc xung đột quân sự nếu có với Mỹ. Các tên lửa đạn đạo Iran có tầm bắn tối đa khoảng 2.500 km, có thể được sử dụng để tấn công căn cứ quân sự của Mỹ và đồng minh trong khu vực.
 |
| Khordad-3, hệ thống phòng không đã bắn hạ máy bay do thám không người lái RQ-4C Triton của Mỹ ở Vịnh Ba Tư vào tháng 6. Ảnh: Fars News. |
Tehran xem tên lửa đạn đạo là công cụ răn đe chống lại Israel. Trong trường hợp Iran bị tấn công, nó sẽ là phương tiện đáp trả vào quân đội Mỹ và đồng minh. Chiến lược này có thể được kết hợp với chính sách “phòng thủ tiền phương”, thông qua lực lượng quân sự ủy nhiệm như phiến quân Houthi và Hezbollah.
Cuộc nội chiến tại Yemen là minh chứng cho chiến thuật “phòng thủ tiền phương” của Iran. Phiến quân Houthi được Iran hậu thuẫn liên tục phóng tên lửa vào Saudi Arabia để đáp trả việc nước này can thiệp vào nội chiến ở Yemen.
Phiến quân Houthi từng phóng hai tên lửa chống hạm do Iran cung cấp nhắm vào tàu khu trục USS Mason (DDG 87) của Mỹ, khi tàu đi qua eo biển Bad-el-Mandeb vào năm 2016. Dù tên lửa đã bị hệ thống phòng thủ trên tàu đánh chặn, nhưng đó là một tín hiệu cho thấy sự nguy hiểm của tên lửa Iran đối với tàu chiến Mỹ.
Nếu chiến tranh giữa Mỹ và Iran xảy ra, chiến thuật này nhiều khả năng sẽ được phát huy để đáp trả vào các căn cứ quân sự và đồng minh của Mỹ.
 |
| Tương quan lực lượng quân sự Mỹ và Iran. Đồ họa: Salamnfws. |
Trong khi đó,Mỹ không có tên lửa đạn đạo tầm trung, tầm bắn từ 500 km đến dưới 5.000 km, vì điều này bị cấm theo thỏa thuận Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) ký kết với Liên Xô vào năm 1987.
Dù Hiệp ước INF đã bị chấm dứt, Mỹ sẽ mất nhiều thời gian nếu muốn phát triển loại vũ khí này.
Phòng không Iran cũng là mối “đe dọa lớn” đối với không quân Mỹ. Người Mỹ chắc còn lâu mới quên được vụ việc máy bay trinh sát không người lái RQ-4C Triton bị bắn hạ khi đang do thám trên Vịnh Ba Tư.
Các hệ thống phòng không của Iran có tầm bắn tối đa tới 250 km, đặc biệt, lực lượng phòng không Iran sở hữu hệ thống phòng không S-300 tối tân của Nga. Tehran cũng đã sản xuất hệ thống phòng không Bavaria-373 tương tự S-300 của Nga.
Các hệ thống phòng không như Khordad-3, Khordad-15, Sayyad-2/3 đều là những mối đe dọa lớn đối với máy bay Mỹ ở Trung Đông. Nếu xảy ra chiến tranh với Mỹ, Iran có thể chuyển giao những hệ thống phòng không này cho các lực lượng do Tehran hậu thuẫn như Hezbollah, phiến quân Houthi để đón lõng máy bay Mỹ cất cánh từ các căn cứ trong khu vực.
Chiến thuật bầy đàn
Nhà phân tích quân sự David Axe, quản lý trang mạng quốc phòng War is Boring (một trang mạng quân sự hàng đầu) từng lập luận, đối mặt với hỏa lực mạnh và tinh vi của quân đội Mỹ, quân đội Iran trong nhiều thập niên qua đã cố gắng phát triển chiến thuật “bầy đàn” nhằm làm giảm ưu thế công nghệ của Mỹ.
Ông Axe cho rằng thay vì cố gắng phát triển kho vũ khí phù hợp năng lực của vũ khí Mỹ, Iran triển khai số lượng lớn các hệ thống đơn giản trên đất liền, trên biển và trên không. Mục đích của kế hoạch là tạo ra sự áp đảo về số lượng so với Mỹ.
 |
| Chiến thuật bầy đàn bằng xuồng cao tốc là một vũ khí lợi hại của Iran trong cuộc chiến nếu có với Mỹ. Ảnh: Fars News. |
Trong năm 2016, xuồng cao tốc của Iran liên tục quấy rối các chiến hạm Mỹ đi eo biển Hormuz và Vịnh Ba Tư. Tàu chiến Mỹ buộc phải bắn pháo sáng cảnh báo.
Các sự việc kết thúc mà không dẫn đến sự cố đáng tiếc nào. Tuy nhiên, việc tàu cao tốc Iran quấy rối tàu tuần tra Mỹ cung cấp một cái nhìn thoáng qua về chiến lược của Iran có thể sử dụng trong một cuộc chiến trên biển.
Chiến thuật bầy đàn bằng xuồng tên lửa tốc độ cao được các chuyên gia quân sự đánh giá là mối đe dọa đáng kể đối với các chiến hạm của Mỹ nếu xảy ra xung đột.
Các máy bay không người lái cũng là một vũ khí khác trong chiến thuật bầy đàn của Iran. Iran từng công bố video cho thấy UAV Ababail-3 quay được cận cảnh tàu sân bay Mỹ đang hoạt động trên biển mà không gặp bất kỳ phản ứng nào từ đội tàu hộ tống.
Những UAV tấn công kiểu cảm tử sẽ tạo ra mối đe dọa đáng kể đối với các chiến hạm Mỹ. Trong tháng 7, Hải quân Mỹ đã bắn hạ một UAV của Iran đang cố gắng tiếp cận tàu đổ bộ tấn công USS Boxer của Mỹ trên Vịnh Ba Tư.
Người ta chưa thể xác định Iran sẽ trả thù Mỹ bằng cách nào, nhưng các quan chức Mỹ cho rằng Tehran có thể trả đũa bằng cách tấn công mạng, khủng bố vào lợi ích của Mỹ và đồng minh trong khu vực.
New York Times dẫn lời các quan chức cho biết Israel đang chuẩn bị để đối phó với các cuộc tấn công của Iran. Một số địa điểm nổi tiếng của đất nước, bao gồm khu nghỉ mát tại Hermon đã bị đóng cửa, lực lượng vũ trang Israel cũng được đặt trong tình trạng cảnh giác cao.
Mỹ đã dễ dàng thắng Iraq trong hai cuộc Chiến tranh Vùng Vịnh vào năm 1991 và 2003 và Iran có thể đã rút ra được rất nhiều bài học từ sự thất bại của nước láng giềng.
Iran được dự báo là một đối thủ "khó xơi" đối với những toan tính của Mỹ. Dù chưa biết Iran sẽ phản ứng thế nào, nhưng một tương lai ảm đạm đang bao trùm Trung Đông những ngày đầu năm mới 2020.
