 |
| Hệ thống điện báo đầu tiên năm 1838. Ảnh: History.com. |
Henry David Thoreau viết trong cuốn Walden rằng: "Chúng ta gấp rút xây dựng hệ thống điện báo từ Maine đến Texas, nhưng có lẽ, chẳng có gì quan trọng để truyền đi từ Maine đến Texas cả... Chúng ta háo hức vượt qua Đại Tây Dương và để Cựu Thế giới đến gần hơn với Tân Thế giới thêm vài tuần, nhưng có lẽ, tin tức đầu tiên lọt vào tai người Mỹ khi ấy sẽ là Công chúa Adelaide mắc bệnh ho gà".
Câu nói trên thể hiện ngụ ý rằng điện báo khiến thông tin trở nên vô thưởng vô phạt. Luồng thông tin dồi dào có rất ít thứ liên quan, hoặc không liên quan chút nào đến những người mà nó hướng đến. Nói cách khác, thông tin về cơ bản là xa rời với hoàn cảnh xã hội và kiến thức của độc giả.
"Nước ở khắp mọi nơi nhưng chẳng có đến một giọt để uống" - câu nói của Coleridge trở thành phép ẩn dụ cho một môi trường thông tin mà yếu tố ngữ cảnh bị gạch bỏ: Trong một biển thông tin, chỉ có rất ít thông tin có giá trị sử dụng.
Một người đàn ông ở Maine và một người đàn ông ở Texas có thể trò chuyện với nhau, nhưng chẳng có chủ đề nào mà họ cùng nắm rõ hoặc cùng quan tâm cả. Máy điện báo có thể đã giúp toàn đất nước trở thành "một khu phố", nhưng đó là những khu phố rất kỳ dị, với dân cư toàn là những người xa lạ không biết gì về nhau, ngoài những thông tin hời hợt, phù phiếm.
Ngày nay, chúng ta đang sống trong một "khu phố" như vậy (đôi khi, người ta dùng từ "ngôi làng toàn cầu"), bạn có thể hiểu được thế nào là thông tin phi ngữ cảnh bằng cách tự đưa ra cho bản thân những câu hỏi sau: Những thông tin mà bạn tiếp nhận trên đài phát thanh, truyền hình hoặc báo in vào buổi sáng có thường xuyên khiến bạn phải thay đổi kế hoạch trong ngày hoặc thực hiện một số hành động mà nếu như không có thông tin đó, bạn sẽ không thực hiện không? Liệu những thông tin bạn đang tiếp nhận có cung cấp dữ liệu chi tiết về một số vấn đề mà bạn đang cần phải giải quyết không?
Đối với hầu hết chúng ta, tin tức về thời tiết đôi khi tạo ra tác động như trên; đối với các nhà đầu tư, họ chịu tác động của tin tức về thị trường chứng khoán; có lẽ một câu chuyện về tội phạm cũng sẽ khiến người ta phải hành động, nếu vụ phạm tội tình cờ xảy ra gần nơi ta sống hoặc liên quan đến một người mà ta biết.
Tuy nhiên, hầu hết tin tức hàng ngày của chúng ta là vô nghĩa, chỉ toàn những thông tin cung cấp cho chúng ta điều gì đó để bàn luận nhưng không dẫn đến bất kỳ hành động nào có ý nghĩa. Thực tế này chính là di sản chính yếu của công nghệ điện báo: Bằng cách tạo ra một lượng lớn thông tin vô thưởng vô phạt, điện báo đã thay đổi hoàn toàn "tỷ lệ hành động dựa trên thông tin".
