Thức ăn nhanh, đồ ăn chiên ngập dầu chứa nhiều độc tố có hại cho cơ thể. Ảnh minh họa: H.W.

Dựa theo cách sản sinh và tính chất, độc tố trong cơ thể người có thể được chia thành nhiều loại.

Dựa theo cách sản sinh, có thể chia độc tố trong cơ thể người thành ngoại độc tố và nội độc tố

- Ngoại độc tố: Là chất độc hại sản sinh do ô nhiễm môi trường. Ví dụ: khí thải từ phương tiện giao thông, khí thải công nghiệp, khói bụi; nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp; thành phần thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, chất phụ gia có trong thức ăn; phụ gia trong thuốc, thậm chí là vi khuẩn, virus xâm nhập vào cơ thể qua các đường khác nhau.

- Nội độc tố: Là chất độc được sinh ra trong quá trình trao đổi chất, bao gồm phân, gốc tự do, cholesterol, chất béo, acid uric, acid lactic, khí thải… Ngoài ra còn có tế bào hoại tử, tế bào ung thư.

Độc tố trong phân chứa hàng chục nghìn mầm bệnh. Sau khi hình thành, nếu không được thải ra ngoài cơ thể trong vòng 12-24 giờ, phân sẽ biến chất trong đường ruột, trở thành nơi sản sinh vi khuẩn và virus. Nếu phân ở trong cơ thể quá lâu, độc tố sẽ bị đường ruột hấp thu ngược trở lại, đe dọa đến sức khỏe con người.

Gốc tự do là sản phẩm tự nhiên của phản ứng oxy hóa, cũng là nội độc tố nguy hiểm nhất đối với cơ thể người. Chúng liên tục được sinh ra, tuy đóng vai trò rất quan trọng trong hệ thống sinh học nhưng cũng đẩy nhanh quá trình lão hóa, phá hủy các protein và DNA, dẫn đến hoại tử tế bào hoặc xuất hiện tế bào ung thư.

Acid uric được đào thải chủ yếu qua thận. Bởi vậy nếu tiểu tiện không thông suốt, nó sẽ đọng lại ở các mô mềm hoặc khớp xương, gây sưng tấy và biến dạng khớp.

Dựa theo tính chất, có thể chia độc tố trong cơ thể người thành các dạng: Nước, lipid, ứ đọng, đờm, khí, nhiệt… Cùng một nhóm người có thể đồng thời bị nhiễm nhiều loại độc tố khác nhau

Độc dạng nước thường gặp và nghiêm trọng nhất ở người cao tuổi, đặc biệt là những người trên 40 tuổi, biểu hiện cụ thể là sau khi ngủ dậy, mí mắt và mắt cá chân bị phù. Các triệu chứng thường gặp khác có thể kể đến giảm tiểu, nước tiểu sẫm màu và đi tiểu không đều.

Độc dạng lipid hay xuất hiện ở lứa tuổi thanh thiếu niên và trung niên. Ăn quá nhiều đồ dầu mỡ sẽ khiến chất béo tích tụ và bao quanh tế bào gan, dẫn đến rối loạn chức năng gan, triệu chứng thường thấy là béo phì.

Độc dạng ứ đọng thường trú ngụ trong máu. Đặc biệt với nhóm người trên 40 tuổi, trong mạch máu bắt đầu có hiện tượng ứ đọng, dẫn đến các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim mạch vành. Máu ứ lại trong mạch máu làm cản trở sự lưu thông máu bình thường, hình thành độc dạng ứ đọng, ảnh hưởng đến chức năng sinh lý, gây tổn thương cho cơ thể con người.

Độc dạng đờm có liên quan đến chế độ ăn uống không hợp lý hoặc rối loạn chức năng phổi, biểu hiện chủ yếu là đờm nhiều, ho kéo dài.

Độc dạng khí được sản sinh chủ yếu ở phổi, biểu hiện thường thấy là hôi miệng và phân có mùi lạ.

Dựa theo nguồn gốc, có thể chia độc tố trong cơ thể người thành: chất độc từ thực phẩm, chất độc do lạnh, chất độc do nóng, chất độc do ẩm ướt và chất độc trong dược phẩm

Chất độc thực phẩm đến từ thức ăn hàng ngày. Quá trình tiêu hóa, hấp thu, vận chuyển thức ăn được thực hiện chung bởi lá lách và dạ dày (tỳ vị), nên nếu hoạt động của hai cơ quan này bị rối loạn sẽ dễ sản sinh thêm độc tố trong cơ thể. Hậu quả là tỳ vị ngày càng suy yếu, xuất hiện các triệu chứng như khó tiêu, chán ăn, tức ngực, tiêu phân kém, nổi mụn…

Do nhiều yếu tố khác nhau dẫn đến tính âm (mang thể lạnh) nhiều hơn tính dương (mang thể nóng), sinh ra độc tố lạnh khiến máu lưu thông chậm, tình trạng nghiêm trọng hơn có thể mắc các bệnh nguy hiểm như nghẽn mạch máu, nhồi máu cơ tim.

Trái ngược với đó, các yếu tố làm tính dương mạnh hơn tính âm trong cơ thể gây ra độc tố nóng. Khi đó, cơ thể sẽ có các triệu chứng như nóng trong, ợ chua, hôi miệng, đau họng, da mặt đổ dầu, mụn trứng cá, chảy máu cam, đổ nhiều mồ hôi, phân khô, đại tiện ra máu.

Quá trình chuyển hóa nước của cơ thể bị cản trở sẽ hình thành độc thấp (ẩm ướt), ảnh hưởng tới sự lưu thông máu.

Nguyên nhân hình thành độc tố do dược phẩm bắt nguồn từ việc dùng thuốc không đúng cách hoặc quá liều, chẳng những ảnh hưởng tới hiệu quả điều trị mà còn tạo nên các độc tố có hại gây áp lực cho gan.