 |
| Một nhà máy lọc dầu Lukoil ở Volgograd, Nga. Ảnh: Reuters. |
Trong những tháng gần đây, Trung Quốc và Ấn Độ, 2 quốc gia đông dân nhất thế giới, đã mua một lượng dầu tương đương trữ lượng mà Nga vốn thường chuyển đến phương Tây.
Trong khi đó, giá dầu tăng vọt giúp Moscow thu về nhiều tiền hơn so với trước khi chiến sự nổ ra ở Ukraine vào 4 tháng trước. Giá trị đồng ruble cũng tăng so với USD.
Các quan chức Nga nhìn nhận thực tế này như một thất bại lớn của phương Tây. Và những thiệt hại về kinh tế xuất phát từ quyết định loại bỏ dầu Nga cũng hiện diện rộng rãi ở phương Tây, đặc biệt là Mỹ, gây ra mối đe dọa mạnh mẽ đối với uy tín của Tổng thống Joe Biden.
"Mọi thứ tốt hơn nhiều so với trường hợp xấu nhất và thậm chí có thể tốt hơn tình huống thông thường", Yevgeny Nadorshin, nhà kinh tế hàng đầu tại công ty tư vấn PF Capital ở Moscow, nói về doanh thu năng lượng của Nga. "Thật không may, giai đoạn khó khăn nhất chỉ mới bắt đầu".
Nỗ lực của phương Tây
Việc Nga có cảm thấy đủ khả năng tài chính để tiếp tục giao tranh vô thời hạn hay không là một câu hỏi còn bỏ ngỏ. Tuy nhiên, có nhiều dấu hiệu cho thấy Ukraine và các bên ủng hộ nước này đang tiến xa hơn cho một cuộc xung đột kéo dài.
Gần đây, Phó thủ tướng Ukraine Iryna Vereshchuk đã khẩn thiết kêu gọi hàng trăm nghìn người sống ở các vùng do Nga chiếm đóng tại miền Nam Ukraine sơ tán trước một cuộc phản công tiềm tàng.
Hôm 21/6, chính quyền Tổng thống Joe Biden cũng bất ngờ cử Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland đến thăm Ukraine, nơi ông thông báo việc bổ nhiệm công tố viên kỳ cựu Eli Rosenbaum dẫn đầu các nỗ lực truy tìm những người có liên quan đến hành động của Nga ở Ukraine.
Trước mắt, Mỹ và các đồng minh phương Tây đang tính đến các biện pháp trừng phạt kinh tế thay vì truy tố hình sự, nhằm thuyết phục Moscow lùi bước hoặc ít nhất giảm khả năng duy trì chiến sự.
Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, chiến thuật đó dường như không hiệu quả.
 |
| Một nhà máy lọc dầu ở bang Gujarat, Ấn Độ. Ảnh: AP. |
Vào tháng 5, trữ lượng dầu nhập khẩu từ Nga của Trung Quốc đã tăng 28% so với tháng trước, đạt mức cao kỷ lục, giúp Moscow vượt qua Saudi Arabia trở thành nhà cung cấp lớn nhất của Bắc Kinh. Trong khi đó, theo dữ liệu vận chuyển do công ty nghiên cứu thị trường Kpler phân tích, Ấn Độ, quốc gia từng nhập khẩu ít dầu của Nga, đang thu mua hơn 760.000 thùng/ngày.
“Châu Á đã cứu sản lượng dầu thô của Nga. Thay vì suy giảm sâu hơn, Nga gần như đã gần đạt đến mức trước đại dịch", Viktor Katona, nhà phân tích tại Kpler, cho biết.
Theo Rystad Energy, một công ty phân tích kinh doanh và nghiên cứu độc lập, doanh số bán dầu thô của Nga sang châu Âu giảm 554.000 thùng/ngày từ tháng 3 đến tháng 5, nhưng các nhà lọc dầu châu Á đã nhập khẩu thêm 503.000 thùng/ngày, gần như thay thế với tỷ lệ tương đương.
Mặc dù Nga đang bán dầu với giá ưu đãi cao vì những rủi ro liên quan đến các lệnh trừng phạt, giá năng lượng tăng vọt trên toàn cầu đã bù đắp lại. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, trong tháng 5, Nga đã thu về nhiều hơn 1,7 tỷ USD so với tháng 4.
"Không phải mọi thứ đều suôn sẻ"
Hiện vẫn chưa rõ liệu châu Á có thể mua lại toàn bộ trữ lượng dầu của Nga vốn dành cho châu Âu hay không khi EU đang nỗ lực thoát khỏi sự phụ thuộc vào năng lượng của Điện Kremlin. Song, sự thay thế này đã giúp Moscow duy trì mức sản xuất dầu và đảo lộn kỳ vọng rằng sản lượng của nước này sẽ sụt giảm.
Theo các nhà phân tích, giá dầu thô đầu vào thấp kết hợp với giá bán cao đang giúp các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ thu lợi gấp đôi. Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch, có trụ sở tại Phần Lan, cũng cho biết một số sản phẩm dầu do Ấn Độ xuất khẩu đã được chuyển đến Mỹ, Anh, Pháp và Italy.
Một khi các nhà máy lọc dầu biến dầu thô thành dầu diesel hoặc xăng, không ai có thể phân biệt được số nhiên liệu này có phải từ Nga hay không. Điều đó có nghĩa các lái xe phương Tây có thể đã nhầm nghĩ rằng họ đang trả nhiều tiền hơn cho nhiên liệu không phải từ Nga.
“Rất nhiều trong số đó là của Moscow”, ông Jeff Brown, chủ tịch công ty tư vấn năng lượng FGE, nói về các sản phẩm dầu tinh luyện xuất khẩu sang phương Tây.
Nhu cầu cao trên toàn cầu đối với dầu và khí đốt của Nga khiến các quan chức nước này tuyên bố rằng những nỗ lực của phương Tây nhằm hạn chế xuất khẩu của Moscow đã thất bại.
 |
| Ông Aleksei Miller, người đứng đầu tập đoàn năng lượng Gazprom, tại Diễn đàn kinh tế St.Petersburg. Ảnh: AP. |
Ông Aleksei Miller, người đứng đầu tập đoàn năng lượng Gazprom, đã châm biếm tại Diễn đàn kinh tế St.Petersburg vào tuần trước rằng ông không hề tức giận với châu Âu, vì ngay cả khi nhập khẩu khí đốt tự nhiên của Nga ở lục địa này giảm “vài chục %, giá đã tăng gấp nhiều lần".
“Không phải tôi 'bẻ cong' sự thật khi nói rằng chúng tôi không có thù oán gì (với họ)”, ông nói.
Riêng trong tháng này, Bộ Tài chính Nga ước tính các kho bạc của chính phủ dự kiến nhận được thêm 6 tỷ USD doanh thu từ dầu và khí đốt so với dự đoán trước đó.
Tuy nhiên, các biện pháp trừng phạt có khả năng sẽ gây thêm đau đớn cho nền kinh tế Nga vào cuối năm nay. Và sự phục hồi của đồng ruble, một phần là nhờ khả năng phục hồi kinh tế đáng ngạc nhiên của đất nước, cũng phản ánh sự kiểm soát chặt chẽ của chính phủ đối với dòng vốn và việc giảm mạnh nhập khẩu vào Nga.
Điện Kremlin cũng không công khai nhiều dữ liệu về ngân sách, do đó khó có thể ước tính được họ đang chi bao nhiêu cho xung đột ở Ukraine.
Trong khi đó, ông Nadorshin nói rằng dữ liệu mà chính phủ Nga công bố cho thấy họ đang cố gắng cắt giảm chi tiêu trên diện rộng. Và bằng chứng về sự thiếu hụt trang thiết bị của quân đội Nga cũng chỉ ra những hạn chế trong khả năng tiếp tục chiến sự của Moscow.
“Việc chính phủ sẵn sàng chi tiêu rõ ràng là rất khó khăn, bất chấp sự can đảm thể hiện trong các tuyên bố chính thức. Có thể thấy rằng trong việc mua sắm vũ khí, không phải mọi thứ đều suôn sẻ”, ông Nadorshin nói.
