Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) được xem là trung tâm của sự hiện diện 20 năm của Mỹ ở Afghanistan. Tuy nhiên, CIA sẽ sớm mất các căn cứ ở quốc gia này - nơi họ tiến hành các chiến dịch không kích bằng máy bay không người lái và theo dõi hoạt động của Taliban, Al Qaeda và IS - ngay khi Mỹ hoàn thành rút quân, theo New York Times.
Rất ít lựa chọn khả thi
Các quan chức Mỹ đang nỗ lực để đảm bảo các căn cứ gần Afghanistan cho các hoạt động trong tương lai. Tuy vậy, sự phức tạp của cuộc xung đột tiếp theo dẫn đến việc đàm phán trở nên khó khăn hơn, khi quân đội Mỹ thúc đẩy việc rút quân từ đầu tháng 7 - trước thời hạn cuối cùng mà Tổng thống Joe Biden đưa ra vào ngày 11/9.
Pakistan là một lựa chọn khả thi. CIA đã sử dụng một căn cứ ở nước này trong nhiều năm để thực hiện các phi vụ không kích bằng máy bay không người lái. Nhưng Mỹ buộc phải rút khỏi căn cứ ở Pakistan năm 2011 - khi mối quan hệ giữa Mỹ và Pakistan bị rạn nứt sau chiến dịch tiêu diệt Osama bin Laden.
Một cuộc đàm phán mới về sử dụng lại căn cứ ở Pakistan sẽ rất khó khăn, khi Islamabad không còn che giấu sự ủng hộ đối với Taliban. Trong các cuộc đàm phán gần đây, người Pakistan đã yêu cầu một loạt các hạn chế.
 |
| Một máy bay không người lái MQ-9 của Mỹ tại căn cứ ở vịnh Ba Tư. Ảnh: Getty. |
Pakistan yêu cầu CIA phải báo cáo về tất cả mục tiêu định tấn công và phải có chữ ký phê chuẩn của người có thẩm quyền, theo 3 nguồn tin.
Một số quan chức Mỹ tin rằng Pakistan muốn cho Mỹ sử dụng căn cứ ở nước này, nhưng Pakistan phải kiểm soát cách thức vận hành. Một khó khăn khác là dư luận Pakistan phản đối bất kỳ sự hiện diện mới nào của Mỹ.
Ngoại trưởng Pakistan Shah Mehmood Qureshi từng nói với các nhà lập pháp vào tháng trước rằng chính phủ sẽ không cho phép quân đội Mỹ sử dụng lại căn cứ ở nước này.
“Hãy quên đi quá khứ, nhưng tôi muốn nói với người dân Pakistan rằng sẽ không có căn cứ nào của Mỹ ở đất nước, chừng nào Thủ tướng Imran Khan còn nắm quyền”, Ngoại trưởng Qureshi nói.
Một số quan chức Mỹ nói cuộc đàm phán với Pakistan hiện đã đi vào bế tắc. Số khác nói vẫn còn không ít lựa chọn, và vẫn còn cơ hội cho một thỏa thuận.
Các nhà ngoại giao Mỹ cũng đang tìm cách lấy lại quyền tiếp cận căn cứ ở các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ, từng được Mỹ sử dụng trong chiến tranh Afghanistan, nhưng điều này chắc chắn vấp phải sự phản đối của Moscow.
CIA mất dần đầu mối
Các báo cáo tình báo quân sự gần đây về Afghanistan ngày càng bi quan. Báo cáo nhấn mạnh thành tựu của Taliban và các nhóm chiến binh khác, đồng thời cảnh báo Kabul có thể rơi vào tay Taliban trong vài năm tới.
Afghanistan có thể trở thành nơi trú ẩn an toàn cho các nhóm chiến binh muốn tấn công phương Tây. Do đó, các quan chức Mỹ nhận thấy sự cần thiết phải có sự hiện diện của các mật vụ thu thập thông tin tình báo lâu dài, bên cạnh các hoạt động chống khủng bố của quân đội và CIA.
 |
| Các vụ đánh bom khủng bố vẫn là mối đe dọa an ninh lớn đối với Afghanistan. Ảnh: New York Times. |
Nhưng việc vật lộn tìm căn cứ cho thấy Mỹ thiếu kế hoạch dài hạn để giải quyết an ninh ở đất nước mà họ tiêu tốn hàng nghìn tỷ USD và tổn thất hơn 2.400 binh sĩ, trong cuộc chiến chống khủng bố kéo dài gần 2 thập kỷ.
William J. Burns, giám đốc CIA thừa nhận thách thức mà cơ quan này phải đối mặt. Ông nói trước các thượng nghị sĩ vào tháng 4: “Khi đến thời điểm quân đội Mỹ rút quân, khả năng thu thập thông tin và hành động của chính phủ đối với các mối đe dọa sẽ giảm đi. Đó là một sự thật”.
Giám đốc Burns đã công du đến Islamabad để gặp chỉ huy quân đội Pakistan và người đứng đầu cơ quan tình báo ISI. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd J. Austin III cũng thường xuyên gọi điện cho tổng tư lệnh quân đội Pakistan để tìm kiếm sự trợ giúp cho các hoạt động của Mỹ ở Afghanistan trong tương lai.
Hai thập kỷ chiến đấu ở Afghanistan biến CIA thành tổ chức bán quân sự. CIA thực hiện hàng trăm cuộc không kích bằng máy bay không người lái ở Afghanistan và Pakistan. CIA huấn luyện các đơn vị biệt kích của Afghanistan, và duy trì sự hiện diện đông đảo của các sĩ quan CIA trong chuỗi căn cứ dọc theo biên giới Pakistan.
Douglas London, cựu chỉ huy hoạt động chống khủng bố của CIA ở Afghanitan và Pakistan, cho biết CIA có thể dựa vào mạng lưới cung cấp thông tin bên trong Afghanistan. Tuy nhiên, nếu không có sự hiện diện của CIA ở Afghanistan, việc kiểm tra thông tin tình báo sẽ là một thách thức.
“Khi bạn trao đổi thông tin ở nước ngoài, bạn đang giao dịch với những người trung gian. Nó giống như chơi điện thoại”, ông London nói.
Husain Haqqani, cựu đại sứ Pakistan tại Mỹ, cho biết việc Tổng thống Biden tuyên bố rút quân khiến CIA, Lầu Năm Góc cũng như người Pakistan xáo trộn.
Từ lâu CIA có cái nhìn bi quan về triển vọng ổn định ở Afghanistan. Những đánh giá đó lại được điều chỉnh gần đây, khi Taliban đạt được một số lợi ích về mặt chiến thuật.
Các nhà phân tích tình báo và quân sự trước đây có đánh giá trái ngược nhau, thì giờ đây họ đã đồng thuận rằng chính phủ Afghanistan có thể gặp khó khăn trong việc nắm giữ quyền lực.
Họ tin rằng lực lượng an ninh Afghanistan đã suy yếu do tỷ lệ thương vong cao, cộng thêm việc Mỹ rút quân sẽ tạo ra đòn tâm lý.
Đánh giá tình báo cho thấy nếu không có sự hỗ trợ tiếp tục của Mỹ, lực lượng an ninh Afghanistan sẽ suy yếu và có thể sụp đổ. Một số quan chức đang phát triển phương án hỗ trợ từ xa, nhưng Lầu Năm Góc vẫn chưa đưa ra được kế hoạch hiệu quả.
