Chuyên gia IMF: Việt Nam nên thắt chặt tiền tệ nếu lạm phát kéo dài

Trong tháng 4, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Việt Nam tăng 2,64% so với cùng kỳ năm trước, theo dữ liệu của Tổng cục Thống kê. Bình quân 4 tháng đầu năm 2022, CPI tăng 2,1%, cao hơn mức tăng của 4 tháng đầu năm 2021.

Lạm phát của Việt Nam vẫn thấp hơn so với nhiều nước. CPI tháng 4 của Mỹ tăng 8,3% so với một năm trước đó. Vào tháng 3, CPI nước này ghi nhận mức tăng giá chưa từng thấy kể từ thời kỳ lạm phát đình trệ diễn ra vào cuối những năm 1970, đầu thập niên 1980.

Nói với Zing, các doanh nhân và tổ chức quốc tế cảnh báo Việt Nam vẫn cần cảnh giác trước những bất ổn trên thế giới, từ sức ép lạm phát, tình trạng khan hiếm nguồn cung đến gián đoạn chuỗi cung ứng vì các đợt bùng phát Covid-19 mới tại Trung Quốc và xung đột Nga - Ukraine.

Việc Trung Quốc áp dụng các hạn chế di chuyển ở Thượng Hải và những vùng lân cận gây ra tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng nghiêm trọng. Ảnh: Bloomberg.

Gián đoạn chuỗi cung ứng

"Các cá nhân và doanh nghiệp ở mọi nơi đều bị ảnh hưởng bởi những thách thức mới trên toàn cầu. Lạm phát ở Mỹ đã tăng lên mức cao nhất trong vòng 40 năm, buộc ngân hàng trung ương Mỹ phải nâng lãi suất. Điều đó có thể tác động lớn đến thế giới, bao gồm Việt Nam", ông Adam Sitkoff - Giám đốc điều hành Hiệp hội Thương mại Mỹ (AmCham) tại Hà Nội - cảnh báo trong cuộc phỏng vấn với Zing.

"Chúng ta còn đối mặt với tình trạng gián đoạn hoạt động kinh doanh do chính sách Zero-Covid (đưa số ca nhiễm mới về 0) của Trung Quốc và các vấn đề liên quan đến chuỗi cung ứng", ông nói thêm.

Theo ông Sitkoff, những yếu tố này ảnh hưởng tiêu cực đến triển vọng tăng trưởng của Việt Nam trong năm nay, và sẽ tiếp tục gây ra những bất ổn cho doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Kể từ đầu tháng 3, Trung Quốc đã phong tỏa Thượng Hải - trung tâm tài chính, nơi có cảng biển đông đúc nhất thế giới - và nhiều thành phố khác nhằm đối phó với làn sóng Covid-19 mới. Các hoạt động sản xuất và vận tải bị gián đoạn ngay cả ở những nơi không ghi nhận ca nhiễm Covid-19 nào.

Mới đây, Ngân hàng Thế giới (WB) cảnh báo rằng Việt Nam cần cẩn trọng với lạm phát và tình trạng gián đoạn nguồn cung do ảnh hưởng từ các đợt phong tỏa mới ở Trung Quốc.

Trong tháng 4, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng với tốc độ tương đương mức trước đại dịch, nhưng tăng trưởng sản xuất máy móc, thiết bị đi ngược với xu hướng chung và giảm tốc mạnh so với tháng 3.

WB cho rằng nguyên nhân nằm ở những gián đoạn chuỗi cung ứng do tình trạng phong tỏa ở Trung Quốc đã dẫn đến nhập khẩu máy móc, thiết bị từ thị trường này giảm mạnh trong 2 tháng qua.

Một điểm đáng chú ý khác là nhập khẩu trong tháng 4 của Việt Nam cũng tăng chậm hơn xuất khẩu. Theo WB, điều này phản ánh nhập khẩu từ Trung Quốc giảm tốc do những biện pháp chống dịch gắt gao.

Theo dữ liệu của Tổng cục Thống kê, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 37,1 tỷ USD.

Báo cáo của WB ghi nhận tăng trưởng nhập khẩu từ Trung Quốc giảm từ 19,4% trong tháng 2 (so cùng kỳ năm trước), xuống còn 2,6% vào tháng 3 và 11,5% trong tháng 4.

Kim ngạch nhập khẩu máy móc, thiết bị từ Trung Quốc bị ảnh hưởng nặng nề nhất, giảm 15,2% trong tháng 3 so cùng kỳ năm trước và 6,4% vào tháng 4. Đây là 2 tháng giảm đầu tiên kể từ tháng 6/2020.

Nhập khẩu máy móc, thiết bị Trung Quốc chiếm hơn 1/5 kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam từ thị trường này và khoảng 1/2 tổng kim ngạch nhập khẩu máy móc, thiết bị của Việt Nam.

"Ngoài ra, xuất khẩu của Việt Nam cũng phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu và linh kiện nhập khẩu từ Trung Quốc. Do đó, gián đoạn chuỗi cung ứng kéo dài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến xuất khẩu của Việt Nam trong những tháng tới", WB cảnh báo.

"Nhìn chung, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 và là nguồn nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam, nên tác động toàn phần của tình trạng phong tỏa ở quốc gia này đối với hoạt động sản xuất công nghiệp chế biến, chế tạo và xuất khẩu của Việt Nam sẽ còn được cảm nhận trong thời gian tới", tổ chức tài chính quốc tế nói thêm.

Sức ép giá

Các đợt phong tỏa gắt gao của Trung Quốc tạo thêm sức ép lạm phát, vốn đã tăng cao trên toàn cầu do những thách thức mới, nhất là cuộc chiến ở Ukraine. "Xung đột Nga - Ukraine là nguyên nhân chính dẫn đến giá năng lượng tăng cao và thúc đẩy lạm phát thế giới tăng nóng", ông Sitkoff - Giám đốc điều hành AmCham tại Hà Nội - bình luận.

Một phần tăng trong giá hàng hóa thế giới và chi phí giao thông đã được chuyển sang giá lương thực, thực phẩm và các mặt hàng khác trong nước

Ngân hàng Thế giới - WB

Cuộc chiến ở Ukraine và các lệnh trừng phạt từ phía phương Tây nhắm vào Nga đã đẩy giá năng lượng trên toàn cầu tăng cao, tác động tới thị trường Việt Nam. Theo dữ liệu của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá nhóm giao thông tháng 4 giảm 0,59% sau một tháng, chủ yếu do ảnh hưởng của các đợt điều chỉnh giá xăng dầu. Nhưng giá xăng dầu vẫn cao hơn đáng kể so với cùng kỳ năm trước.

"Giá cả gia tăng thể hiện tác động của cả yếu tố cung và yếu tố cầu. Về cung, một phần tăng trong giá hàng hóa thế giới và chi phí giao thông đã được chuyển sang giá lương thực, thực phẩm và các mặt hàng khác trong nước", WB giải thích.

Theo WB, Việt Nam cần thận trọng với lạm phát và các rủi ro đối với việc duy trì tăng trưởng xuất khẩu mạnh mẽ như hiện nay. "Cả lạm phát cơ bản và giá lương thực, thực phẩm đều tiếp tục nhích lên, cho thấy cần phải theo dõi chặt chẽ", tổ chức này nhấn mạnh.

Đoàn cán bộ của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) - do bà Era Dabla-Norris làm trưởng đoàn - cũng cảnh báo về những rủi ro đối với triển vọng của kinh tế Việt Nam trong thời gian tới.

“Triển vọng trong thời gian tới có nhiều rủi ro đáng kể. Các rủi ro tăng trưởng thiên về hướng làm giảm tăng trưởng, trong khi những rủi ro lạm phát thiên về hướng làm tăng lạm phát", bà Dabla-Norris cảnh báo.

Theo bà, Việt Nam cần đưa ra các chính sách tiền tệ thận trọng trước những áp lực lạm phát đang gia tăng. "Nếu xuất hiện áp lực lạm phát dai dẳng, Ngân hàng Nhà nước nên thắt chặt chính sách tiền tệ và truyền thông rõ ràng những yếu tố dẫn đến quyết định này để giúp kiểm soát lạm phát", vị chuyên gia tại IMF nói thêm.