Chuyện gì đang xảy ra ở Ohio?

Hậu quả sau vụ tàu trật bánh ở East Palestine hôm 6/2. Ảnh: AP.

Tối 3/2, một đoàn tàu có toa chở hóa chất nguy hiểm bị trật bánh ở bang Ohio gây ra vụ cháy lớn. 2.000 người sống trong khu vực lân cận đã được sơ tán.

Vào tuần trước, người dân đã trở về nhà, nhưng vẫn lo ngại về tác động lâu dài từ những hóa chất bị rò rỉ ra ngoài không khí, đất và nước, bất chấp lời khẳng định an toàn từ quan chức giám sát khu vực. Họ vẫn đang điều tra tác động môi trường lâu dài tiềm ẩn sau vụ tai nạn này.

Chuyện gì đã xảy ra?

Đêm 3/2, ít nhất 50 trong số 150 toa của đoàn tàu đi từ Conway (Pennsylvania) đến Madison (Illinois) đã bị trật bánh. Khu vực xảy ra sự cố là East Palestine (Ohio) - một thị trấn có khoảng 5.000 cư dân dọc biên giới Ohio và Pennsylvania. Đám cháy lớn đã bùng lên, nhưng may mắn không có thương vong.

Cư dân trong bán kính 1,6 km kể từ hiện trường vụ tai nạn được sơ tán, khi các quan chức cho rằng có toa chở vinyl clorua - hóa chất gây ung thư - và có thể đã dính lửa.

Ngày 6/2, các quan chức ban bố lệnh sơ tán bắt buộc, thậm chí sẽ bắt giữ những cư dân chống đối, do lo ngại nổ lớn. Thống đốc Mike DeWine khẳng định việc sơ tán là “vấn đề sống còn”.

Sau đó, họ đã tiêu hủy hóa chất độc hại từ các toa tàu để ngăn chặn vụ nổ. Hôm 8/2, các cư dân đã được trở về nhà sau khi các quan chức kiểm tra tính an toàn trong không khí và nước.

Hóa chất nào bị rò rỉ?

Hóa chất đáng lo ngại nhất trên các toa tàu là vinyl clorua. Đây là loại hóa chất được sử dụng trong quá trình sản xuất polyvinyl clorua, hay PVC, dùng trong các sản phẩm nhựa. Vinyl clorua không màu và rất dễ cháy. Nó liên quan đến một dạng ung thư gan hiếm gặp, cũng như các loại ung thư khác như bệnh bạch cầu và ung thư phổi.

Tiếp xúc hóa chất này trong thời gian ngắn có thể gây chóng mặt và uể oải, trong khi tiếp xúc trong thời gian dài có thể dẫn đến nhập viện và tử vong. Một hóa chất khác trên tàu là butyl acrylate, cũng được sử dụng trong sản xuất nhựa.

Khói bốc lên sau vụ tàu trật bánh gây cháy lớn ở East Palestine hôm 6/2. Ảnh: AP.

Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) sau đó công bố thông tin cho biết vụ trật bánh cũng khiến thêm 3 loại hóa chất khác bị rò rỉ: Ethylhexyl acrylate, isobutylene và ethylene glycol monobutyl ether. Tiếp xúc với hóa chất có thể gây khó thở, nóng rát da và mắt, ho, nhức đầu và buồn nôn, cùng các triệu chứng khác.

Kết luận, EPA báo cáo tổng 5 loại hóa chất có bên trong các toa tàu bị “trật bánh, thủng và/hoặc bốc cháy”, theo lá thư cơ quan này gửi cho công ty vận tải hàng hóa Northfolk Southern.

Quá trình điều tra vụ tàu trật bánh và rò rỉ hóa chất

Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ - cơ quan điều tra các vụ tai nạn đường sắt nghiêm trọng - cho biết sự cố tại một trục nối hai bánh xe lửa là nguyên nhân gây ra vụ trật bánh. Đoạn camera giám sát cho thấy bên dưới toa tàu đã bốc cháy trước khi nó đến East Palestine. Cuộc điều tra về vụ trật bánh vẫn đang được tiến hành.

Trong khi đó, EPA tích cực theo dõi tình hình môi trường ở East Palestine và các thị trấn xung quanh. Cư dân tại khu vực đã tự nguyện cho phép cơ quan này kiểm tra môi trường trong nhà.

Theo NPR, kể từ ngày 13/2, EPA không phát hiện vinyl clorua hoặc hydro clorua - chất hóa học được giải phóng khi đốt vinyl clorua - trong 291 ngôi nhà đã được kiểm tra. 181 ngôi nhà khác vẫn đang chờ sàng lọc.

Giới chức cũng khẳng định việc giám sát cho thấy nước uống tại khu vực này an toàn.

Cư dân lo lắng gì?

Bất chấp những lời trấn an về chất lượng không khí và nước, cư dân ở những khu vực xung quanh vụ tàu trật bánh nói họ gặp nhiều triệu chứng sức khỏe bất thường, bao gồm buồn nôn và nóng rát ở mắt.

Một người ở thị trấn cách East Palestine 16 km cho hay 6 con gà của họ đột ngột chết chỉ một ngày sau khi hóa chất bị rò rỉ. Một người khác chứng kiến cá chết nổi trên mặt nước trong một con lạch địa phương. Các chuyên gia lo ngại cơ quan chức năng không xét nghiệm các hóa chất khác có thể được tạo ra khi đốt cháy các chất độc hại.

Cư dân tụ tập tại tòa thị chính nhằm thảo luận về tính an toàn và các mối lo ngại về môi trường sau vụ tàu trật bánh làm rò rỉ hóa chất East Palestine, Ohio hôm 15/2. Ảnh: Reuters.

Các chủ doanh nghiệp và cư dân địa phương đang kiện Norfolk Southern, yêu cầu công ty trả chi phí khám sức khỏe cho cư dân sống trong bán kính 48 km kể từ vụ tàu trật bánh.

Đơn kiện lập luận công ty “đã không thực hiện các biện pháp chăm sóc hợp lý để bảo vệ” cư dân địa phương, những người “đã tiếp xúc với các chất độc hại, khói độc và chất gây ung thư”.

EPA cảnh báo Norfolk Southern có thể phải chịu trách nhiệm về các chi phí liên quan sự cố trật bánh, bao gồm cả quá trình dọn dẹp và phòng ngừa sau đó.

Từng có vụ tàu chở hóa chất độc hại trật bánh nào?

Các báo cáo chỉ ra có tới 25 triệu người Mỹ sống trong các khu vực dễ chứng kiến cảnh đoàn tàu chứa vật liệu độc hại bị trật bánh, bao gồm cả các chất gây nổ.

Chỉ hơn một thập niên trước, vào tháng 11/2012, một vụ tàu trật bánh tương tự ở New Jersey khiến 23.000 gallon vinyl clorua thải ra môi trường. Theo Lever, vụ việc thúc đẩy lời kêu gọi ngành đường sắt phải có quy định chặt chẽ hơn trong cách xử lý quá trình vận chuyển các vật liệu độc hại, bao gồm dầu thô và hóa chất độc hại.

Những lời kêu gọi đã dẫn đến đạo luật yêu cầu những toa tàu chở chất độc hại phải được trang bị thêm hệ thống phanh điện tử, giúp phanh các toa tàu ngay lập tức, chứ không phải từ trước ra sau như phanh thông thường.

Dẫu vậy, dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump, quy định này đã bị hủy bỏ, do áp lực từ nhóm vận động hành lang cho rằng sự thay đổi gây tốn kém cho các công ty đường sắt.