Chuyện gì đã xảy ra trong vụ thủ lĩnh tối cao Hamas bị ám sát?

Khu phố Al-Rimal ở Gaza sau một cuộc tấn công của Israel vào năm 2023. Ảnh: New York Times.

Theo các quan chức Mỹ, cái chết của thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar có thể tạo ra cơ hội hiếm hoi để đạt thỏa thuận ngừng bắn. Trước đó, Israel cũng đã tiêu diệt một số chỉ huy cấp cao khác của Hamas, trong đó có ông Ismail Haniyeh, cựu lãnh đạo chính trị của nhóm, cũng như các thủ lĩnh của nhóm vũ trang Hezbollah tại Lebanon. Hamas và Hezbollah đều là một phần của “trục kháng chiến" được Iran hậu thuẫn.

Vào ngày 17/10, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết cái chết của ông Sinwar đánh dấu sự khởi đầu “của thời kỳ hậu Hamas”, song “nhiệm vụ trước mắt vẫn chưa hoàn thành”.

Khalil Al-Hayya, phó thủ lĩnh Hamas tại Gaza, hôm 18/10 xác nhận ông Sinwar đã "tử trận", theo Reuters.

Chuyện gì đã xảy ra?

Kể từ các cuộc tấn công ngày 7/10/2023, Israel đã dồn toàn bộ nguồn lực vào cuộc truy lùng thủ lĩnh Sinwar, tuyên bố ông là người bị truy nã gắt gao nhất tại Gaza. Một phát ngôn viên quân đội Israel từng khẳng định cuộc truy lùng “sẽ không dừng lại cho đến khi ông (Sinwar) bị bắt sống hoặc tiêu diệt”.

Theo các quan chức Mỹ, quân đội Israel đã có lúc tiến rất gần với mục tiêu. Thậm chí, họ đã thu được đoạn video được cho là ông Sinwar cùng vài thành viên gia đình trong một đường hầm tại Gaza, song vị thủ lĩnh này vẫn liên tục trốn thoát. Quân đội Israel trước đó đã bao vây ngôi nhà của ông Sinwar và thực hiện một cuộc tấn công dữ dội vào quê hương của thủ lĩnh này, Khan Younis, nhưng không thể tìm thấy mục tiêu.

Israel tuyên bố tiêu diệt thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar (giữa) vào ngày 17/10. Ảnh: New York Times.

Cuộc tìm kiếm kéo dài một năm cuối cùng đã kết thúc bất ngờ vào ngày 16/10 tại Rafah, phía Nam Gaza. Các nguồn tin thân cận tiết lộ lực lượng Israel đang thực hiện hoạt động quân sự thường nhật tại khu vực này. Khi đến gần một tòa nhà, họ bị tấn công.

Quân đội Israel đã phản công bằng xe tăng, sau đó điều khiển một chiếc drone bay vào bên trong tòa nhà. Đoạn video do quân đội cung cấp cho thấy những khoảnh khắc cuối cùng của ông Sinwar: Ông ngồi một mình trên ghế, xung quanh là bụi và đống đổ nát, dường như đang nhìn trực diện vào camera. Ông cầm một mảnh gỗ trên tay và ném vào chiếc drone.

Quân đội Israel đã kiểm tra đống đổ nát và nhận ra một trong số các thi thể là thủ lĩnh Sinwar. Các dữ liệu sinh trắc học cũng đã xác định danh tính của thủ lĩnh Hamas, một quan chức Mỹ và một cựu quan chức quen thuộc với vụ việc tiết lộ.

Phát ngôn viên của quân đội Israel cho biết ông Sinwar đã cố gắng chạy trốn về phía bắc khi bị ám sát. Ông được tìm thấy với một khẩu súng và hơn 10.000 shekel Israel (2.700 USD).

Thủ lĩnh Sinwar là ai?

Ông Sinwar từ lâu đã là một nhân vật quan trọng trong lực lượng Hamas, gia nhập nhóm vũ trang này vào cuối những năm 1980 và nhanh chóng thăng tiến qua nhiều cấp bậc.

Ông sinh ra trong một trại tị nạn ở Gaza, sau khi gia đình bị buộc phải di dời khỏi ngôi làng Al-Majdal (Palestine), nay là một phần thành phố Ashkelon (Israel), trong cuộc chiến Arab - Israel.

Khi còn là sinh viên, ông Sinwar đã trở thành một nhà hoạt động phản đối chiếm đóng, sau đó bị giam giữ tại Israel với nhiều bản án chung thân vì tội danh giết người. Ông đã trải qua 23 năm tù giam trước khi được thả tự do trong cuộc trao đổi tù nhân năm 2011.

Sau khi trở lại Gaza, ông Sinwar nhanh chóng xây dựng danh tiếng trong Hamas. Ông đã thành lập nhánh an ninh tình báo quốc tế Majd và nổi tiếng với việc sử dụng bạo lực tàn bạo đối với những ai bị nghi ngờ hợp tác với Israel.

Ông Sinwar cũng được nhiều người biết đến như một nhà lãnh đạo chính trị theo chủ nghĩa thực dụng. Vào năm 2017, Hamas đã bầu ông Sinwar làm lãnh đạo của ban chính trị - cơ quan ra quyết định chính của nhóm tại Gaza.

Năm 2015, ông Sinwar bị Bộ Ngoại giao Mỹ và Liên minh châu Âu liệt vào danh sách khủng bố toàn cầu. Vương quốc Anh và Pháp cũng áp dụng nhiều biện pháp trừng phạt với thủ lĩnh này trong những năm gần đây.

Những người biểu tình ủng hộ gia đình các con tin bị giam giữ tại Gaza đã tập trung bên ngoài Bộ Quốc phòng Israel ở Tel-Aviv vào ngày 17/10. Ảnh: New York Times.

Vai trò trong vụ tấn công ngày 7/10/2023

Israel đã công khai buộc tội ông Sinwar là “người đứng sau” cuộc tấn công ngày 7/10/2023 của Hamas, mặc dù các chuyên gia cho rằng ông Sinwar có thể chỉ là một trong số những người chủ chốt.

Đây là cuộc tấn công đẫm máu nhất trong lịch sử Israel, khiến hơn 1.200 người thiệt mạng, phần lớn là dân thường, và khoảng 250 người bị đưa về Gaza làm con tin.

Ông Sinwar được xem là một nhân vật quan trọng và có thể là đầu mối liên lạc chính với thế giới bên ngoài ở Gaza trong các cuộc đàm phán căng thẳng về việc trả tự do cho con tin.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Mặc dù còn quá sớm để dự đoán điều gì có thể xảy ra tiếp theo hay lực lượng Hamas sẽ phản ứng ra sao, chắc hẳn cái chết của thủ lĩnh Sinwar là một đòn giáng nặng nề đối với nhóm này. Trong những tháng qua, Hamas đã chứng kiến nhiều lãnh đạo cấp cao bị loại bỏ trong chiến dịch của Israel.

Chỉ một ngày sau vụ ám sát lãnh đạo chính trị Haniyeh, Israel xác nhận đã tiêu diệt thủ lĩnh quân sự Mohammed Deif - một trong những người được cho là chủ mưu vụ tấn công ngày 7/10/2023.

Cuộc xung đột giữa Israel và Hamas vẫn đang tiếp tục với nhiều diễn biến phức tạp. Trong khi đó, ở Gaza, nhiều người Palestine không tin rằng cái chết của ông Sinwar sẽ chấm dứt cuộc chiến, số khác bày tỏ hy vọng mong manh.