Bước đột phá lịch sử
 |
| Mỹ-Nhật Bản đã nhất trí nâng cấp quan hệ quốc phòng lên tầm cao mới. Ảnh: Washingtontimes |
Tuần trước, giới truyền thông hướng về Washington DC, nơi Thủ tướng Shinzo Abe thăm Mỹ. Quan hệ an ninh - quốc phòng giữa Washington và Tokyo là vấn đề chính mà dư luận thế giới đặc biệt quan tâm. Theo Diplomat, ngày 4/5, trong thông cáo báo chí chung, 2 nước đã công bố bản định hướng về hợp tác quốc phòng song phương.
Bản định hướng cho thấy một tầm nhìn mới cho liên minh, bắt nguồn từ nhu cầu chính trị đôi bên nhưng có tầm ảnh hưởng khắp thế giới. Đặc biệt, Nhật Bản đã sẵn sàng thực hiện nhiều sứ mệnh mà trước đó được xem là cấm kỵ.
2 bên sẽ chuyển thành một liên minh mạnh mẽ với chức năng rộng hơn ở quy mô toàn cầu. Định hướng hợp tác quốc phòng đầu tiên giữa Washington và Tokyo được công bố vào năm 1978. Đôi bên phân chia công việc trong giai đoạn Chiến tranh Lạnh tương ứng với khả năng quốc phòng của Nhật Bản.
Khi bức tường Berlin sụp đổ, Chiến tranh Lạnh kết thúc, định hướng hợp tác quốc phòng chung trở nên lỗi thời. 2 nước đã công nhận rằng, hợp tác quốc phòng của họ không còn thích nghi với môi trường an ninh hậu Chiến tranh Lạnh. 2 nước đã thống nhất sửa đổi định hướng hợp tác quốc phòng mới vào năm 1997.
18 năm trôi qua, định hướng hợp tác cũ lại một lần nữa không còn phù hợp với tình hình an ninh mới. Một bản định hướng mới là cần thiết nhằm đáp ứng nhu cầu đảm bảo an ninh - quốc phòng cho 2 đồng minh lâu năm.
Phối hợp tốt hơn trong các hoạt động
 |
| Quân đội Nhật Bản sẽ tham gia vào các hoạt động quân sự ở quy mô toàn cầu chứ không chỉ giới hạn ở trong nước. Ảnh: Naval |
Theo bản định hướng năm 1997, liên minh thành lập một Cơ chế Phối hợp Song hương (BCM), để tiến hành các hoạt động trong trường hợp xảy ra tấn công quân sự vào Nhật Bản hoặc tình huống nguy hiểm khác. Giới phân tích đánh giá, BCM quá cứng nhắc, làm hạn chế sự hợp tác giữa 2 nước.
Để khắc phục hạn chế, văn bản mới đề xuất thành lập Cơ chế Điều phối Liên minh (ACM) nhằm tăng cường sự hợp tác giữa đôi bên trong mọi tình huống. Chi tiết về ACM chưa được công bố, nhưng đôi bên sẽ tạo ra cơ chế uyển chuyển hơn để phối hợp trong tất cả tình huống. So với trước, 2 nước sẽ hợp tác tốt hơn trong các hoạt động.
Quân đội Nhật có thể sử dụng vũ lực bên ngoài lãnh thổ
Hợp tác quốc phòng song phương năm 1997 chỉ tập trung vào các vấn đề phòng thủ xung quanh Nhật Bản. Bản định hướng mới loại bỏ hạn chế về địa lý, thỏa thuận mới đại diện cho một bước tiến quan trọng của 2 quốc gia. Họ đã sẵn sàng để dấn thân vào các tình huống mà trước đây từng do dự.
Đặc biệt, thỏa thuận mới là một thay đổi mang tính đột phá trong sự tham gia của Nhật Bản vào các vấn đề khu vực. Tokyo có thể điều động quân đội tham gia bảo vệ tài sản quân đội Mỹ, hỗ trợ các hoạt động tìm kiếm và cứu hộ trong chiến đấu.
Điểm nhấn trong hợp tác đôi bên là quân đội Nhật Bản có thể sử dụng vũ lực trong trường hợp Mỹ bị tấn công quân sự bởi bên thứ 3. Rõ ràng, Tokyo cho thấy họ đã chuẩn bị cho các tình huống ngoài các hoạt động quốc phòng trong nước.
Mở rộng sự tham gia của Nhật Bản trong các vấn đề quốc tế
Ngoài vấn đề loại bỏ hạn chế về địa lý, hợp tác quốc phòng song phương nhấn mạnh đến lĩnh vực phòng thủ tên lửa đạn đạo, tình báo, giám sát và trinh sát, an ninh hàng hải, tác chiến không gian mạng.
Trước khia, trọng tâm của liên minh nhằm đảm bảo các vấn đề an ninh - quốc phòng Nhật Bản và các vùng lân cận. Định hướng mới thay đổi cơ bản điều này. 2 đồng minh lâu năm sẽ cùng giải quyết các vấn đề mang tính toàn cầu.
Họ sẽ hợp tác trong các hoạt động gìn giữ hòa bình, cứu trợ nhân đạo, an ninh hàng hải, chống khủng bố, sơ tán không chiến đấu, hậu cần, tập trận chung. Một số hoạt động đã được thực hiện trước đây nhưng quy mô hợp tác không chỉ tập trung vào phòng thủ ở Nhật như trước.
Nhật Bản đang nỗ lực đóng góp nhiều hơn cho hòa bình và ổn định trong khu vực cũng như thế giới. Bản định hướng hợp tác quốc phòng mới với Mỹ là bước tiến quan trọng để khẳng định vai trò của Tokyo trong các vấn đề quốc tế.
