Khi quân đội Nga bắt đầu nổ súng vào ngày 24/2, bà Anna Krylova, 47 tuổi, đang làm ca đêm tại nhà máy thép Azovstal ở thành phố cảng Mariupol thuộc miền Nam Ukraine. Đi theo bà Krylova là Maiia, người con gái 14 tuổi.
“Chúng tôi không rời khỏi nhà máy trong 70 ngày tiếp theo”, bà Krylova kể lại với NPR. “Khi những trận oanh tạc ngày càng lớn, chúng tôi càng đi sâu xuống dưới”.
Trong khi bà Krylova mô tả những ngày tại Azovstal “như ngày tận thế, như một bộ phim kinh dị”, con gái bà cho rằng “mỗi ngày ở đó cảm giác như là ngày cuối cùng họ còn sống”.
 |
| Hai mẹ con bà Krylova may mắn được sơ tán khỏi Azovstal vào tuần này. Ảnh: NPR. |
Tuần này, hai mẹ con Krylova nằm trong số những người may mắn được sơ tán khỏi Azovstal nhờ sự phối hợp của Liên Hợp Quốc và Ủy ban Hội Chữ thập đỏ Quốc tế. Họ đã đến được thành phố Zaporizhzhia vào hôm 3/5.
Nhưng đối với những người còn ở lại dưới Azovstal, tiếng bom chưa chấm dứt.
“Cho tới lúc này, nếu trên thế giới có địa ngục thì nó đang ở Azovstal”, ông Petro Andriushchenko, cố vấn cho thị trưởng Mariupol, nói vào sáng 5/5, theo CNN.
Hàng phòng ngự của Azovstal bị thủng do có chỉ điểm?
Với mạng lưới đường hầm như mê cung, nhà máy thép Azovstal là cứ điểm duy nhất còn sót lại của lực lượng Ukraine phòng thủ Mariupol. Khoảng 200 người dân thường, bao gồm 30 trẻ em, và tới 2.000 binh sĩ Ukraine được cho là vẫn đang ẩn náu tại Azovstal.
Hôm 21/4, Tổng thống Nga Vladimir Putin từng ra lệnh hoãn tấn công và yêu cầu bộ trưởng Quốc phòng phong tỏa chặt nhà máy Azovstal để “một con ruồi cũng không lọt”.
Theo các chuyên gia quân sự, quyết định của ông Putin là hợp lý vì chiến đấu trong đường hầm sẽ đặt ra nhiều thách thức kể cả cho lực lượng vượt trội về mặt kỹ thuật và có thể gây ra nhiều thương vong cho binh sĩ Nga.
Nhưng hôm 5/5, lực lượng Nga đã có đợt tấn công dữ dội vào Azovstal sau khi vượt qua được hàng phòng ngự của Ukraine, New York Times dẫn lời quan chức Ukraine.
 |
| Khói bốc lên bên trên nhà máy thép Azovstal tại Mariupol vào ngày 4/5. Ảnh: AP. |
“Đã hai ngày trôi qua kể từ lính Nga xông vào phạm vi nhà máy”, trung tá Denys Prokopenko, một chỉ huy người Ukraine, nói trong video được đăng tải tối 4/5. “Các trận đánh quyết liệt và đẫm máu đang diễn ra”.
Một vài tiếng sau, ông Petro Andriushchenko cho biết các đòn pháo kích của Nga giáng xuống nhà máy Azovstal xuyên đêm cho tới sáng 5/5.
Binh sĩ Ukraine đã thành công bảo vệ nhà máy khỏi các cuộc tấn công trực diện trong nhiều tuần. Nhưng lực lượng Nga đã tìm được lối vào khu vực rộng hơn 25 km2 với sự trợ giúp của một thợ điện từng làm cho nhà máy, theo Anton Gerashchenko, cố vấn cho Bộ Nội vụ Ukraine.
Đường dây liên lạc với nhà máy Azovstal chợt đứt đoạn vào hôm 4/5 nhưng tới sáng hôm sau, các binh sĩ trong hầm một lần nữa gửi đi thông điệp trên các nền tảng xã hội với lời hứa không đầu hàng.
“Tình hình cực kỳ thách thức nhưng dù thế nào đi nữa chúng tôi sẽ tiếp tục giữ thế phòng ngự”, trung tá Prokopenko nói.
Nhưng cùng ngày 5/5, Điện Kremlin bác bỏ thông tin lính Nga xông vào nhà máy Azovstal. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov khẳng định lệnh của Tổng thống Putin vẫn còn hiệu lực.
Ông Peskov cũng cho hay các hành lang nhân đạo cho người dân rời khỏi nhà máy này vẫn đang được mở trong khuôn khổ lệnh ngừng bắn kéo dài 3 ngày kể từ 5/5.
Giằng co tại từng khu vực
Với việc lực lượng Ukraine phải co cụm tại Azovstal và thành phố Mariupol trong cảnh hoang tàn, Moscow đã có thể rút hàng nghìn binh sĩ từ đây để tái điều động tới các khu vực khác khắp miền Đông Ukraine, New York Times dẫn lời Lầu Năm Góc.
Tại những nơi tiền tuyến đã xảy ra giao tranh ác liệt nhưng đà tiến của quân đội Nga vẫn còn chậm và không đồng đều, theo giới phân tích quân sự.
 |
| Irpin, một khu ngoại ô của Kyiv, trong cảnh tan hoang vào ngày 2/5 sau nhiều tuần giao tranh. Ảnh: New York Times. |
Bên cạnh pháo kích vào Donbas, lực lượng Nga những ngày vừa qua vẫn duy trì oanh tạc vào các trạm tàu hỏa và những mục tiêu trên tuyến tiếp tế của Ukraine. Đây là một phần trong nỗ lực của Nga nhằm làm gián đoạn đường vận chuyển của các lô vũ khí phương Tây cho Ukraine, theo AP.
Hôm 5/5, ông Oleksiy Arestovych, cố vấn chính trị cho Tổng thống Volodymyr Zelensky, cho biết Ukraine ít khả năng sẽ phản công trước giữa tháng 6 vì đây là thời điểm nước này dự kiến nhận thêm nhiều vũ khí từ đồng minh.
Nhưng những ngày gần đây, quân đội Ukraine cũng đạt được một số thành công nhất định.
Hôm 5/5, Ukraine khẳng định họ đã tái chiếm một số khu vực ở vùng ranh giới của tỉnh Kherson và thành phố Mykolaiv ở miền Nam. Ukraine cũng cho biết đã đẩy lùi 11 đợt tấn công của Nga tại hai tỉnh Donetsk và Luhansk - hai tỉnh hợp thành vùng Donbas.
Tại miền Đông Bắc, lực lượng Ukraine cũng đạt được một số bước tiến tại một cụm các thị trấn quanh Kharkiv. Hôm 2/5, đợt phản công của Ukraine đã có đột phá khi binh sĩ chiếm lại thành phố Staryi Saltiv, cách Kharkiv gần 50 km về phía đông, theo cập nhật từ quan chức Ukraine và Nga.
Chiến dịch này được một quan chức quốc phòng cấp cao của Mỹ xác nhận vào hôm 3/5. Vị quan chức này còn cho biết binh sĩ Ukraine đã có thể đẩy lùi đối thủ khoảng 40 km.
Khi hai bên vẫn tiếp tục giằng co, ngoại giao khó đạt được tiến triển.
