Sân Prater ngày 23/5/1990, thủ đô Vienna (Áo) chứng kiến màn thư hùng đỉnh cao giữa hai tên tuổi lớn AC Milan và Benfica, trận chung kết Cup C1 châu Âu lần thứ 35. Trước đó không lâu, một người đàn ông tách khỏi sự huyên náo ấy khi ghé thăm nghĩa trang lớn giữa lòng trung tâm thành phố. Ở đấy, ông quỳ gối và chắp tay cầu nguyện trước một nấm mồ với hy vọng linh hồn ấy sẽ cởi trói cho lời nguyền từ 28 năm trước đó.

Nhưng rốt cuộc, 90 phút ở Prater càng đào sâu thêm nỗi đau của Benfica và Eusebio, người đã ghé thăm ông thầy cũ thuở nào. Bàn thắng của Frank Rijkaard đã tước đoạt cơ hội để họ giải thoát khỏi bóng ma của Bela Guttmann, người đã yên nghỉ ở Vienna nhưng lại hiện hữu trong ký ức của người Bồ Đào Nha về lời nguyền dành cho đội bóng lớn nhất thủ đô Lisbon.

Bela Guttmann (giữa) Eusebio (trái) và Mario Coluna (phải) ăn mừng chức vô địch cúp C1 năm 1962 của Benfica. Nguồn: reddit.

“Trong vòng 100 năm tới, các người sẽ không thể vô địch ở châu Âu”, Bela Guttmann dõng dạc tuyên bố chỉ vài ngày sau khi giúp Benfica quật ngã Real Madrid 5-3 vào năm 1962 ở chung kết Cup châu Âu.

Dĩ nhiên, chả mấy ai trong giới lãnh đạo ở Da Luz tin vào những gì mà HLV người Hungary hù dọa, nhưng cho đến khi Sevilla đánh bại họ ở chung kết Europa League 2014, thì Benfica đã trải qua 52 năm trắng tay ở châu Âu, với 8 lần liên tiếp về nhì. Trong đó tại Cup C1 và Champions League là 5 thất bại, kỷ lục chỉ kém mỗi Juventus. Chi tiết càng phủ bóng lên sự bí ẩn đằng sau lời nguyền của HLV cá tính người Hungary.

[…]

Câu nói bất hủ của Guttman như lời nguyền dai dẳng đeo bám số phận Benfica hơn nửa thập kỷ qua, trong đó 3 thất bại ở chung kết Cup C1 thập niên 60 trước AC Milan 1963, Inter 1965, Manchester United 1968 được coi là nỗi đau lớn nhất khi đội hình vĩ đại nhất của họ lẽ ra phải giành nhiều vinh quang hơn thế.

“Chiến thắng không chỉ quan trọng, mà là thứ duy nhất được nhắc đến”. Đằng sau câu nói của huyền thoại Giampiero Boniperti, chính là tôn chỉ hành động xuyên suốt cả trăm năm của Juventus. Dưới góc nhìn của gia tộc Agnelli, đội bóng mà họ sở hữu cũng là một phần trong đế chế FIAT khổng lồ, và nghĩa vụ của Juventus là chiến thắng trên sân cỏ như cách FIAT thống trị thương trường.

Ở Calcio, Bianconeri là đội bóng 3 sao duy nhất, xa hơn thế những tài năng từng kinh qua màu áo trắng đen cũng tượng trưng cho 4 giai đoạn vinh quang của đội tuyển Italy tại World Cup. Vì thế cố chủ tịch Umberto Agnelli mới cho rằng “Chúng tôi tiếp bước sau những cú chuyển mình của dân tộc”. Nhưng vị thế ấy của Juventus chỉ gói gọn trong biên giới Italy, khi Cup châu Âu luôn khắc họa nỗi ám ảnh với lịch sử vẻ vang của đội bóng này.

Cho đến khi để thua Real Madrid tại Cardiff năm 2017, Juventus đã 7 lần thất bại ở chung kết Cup châu Âu và Champions League, một kỷ lục. Ngược lại, "Lão phu nhân" chỉ có hai lần bước lên đỉnh vinh quang. Nhưng ngoài chiến thắng trước Ajax Amsterdam năm 1996, thì chức vô địch 1985 bị hoen ố bởi thảm họa Heysel.

Juventus ăn mừng chiến thắng trong trận chung kết UEFA Champions League 1995/96. Nguồn: Getty.

Người Italy vì thế thường lãng quên sự kiện này khi gắn liền với nỗi đau của những nạn nhân xấu số. Khi thế hệ thứ ba của gia tộc Agnelli lên nắm quyền, khao khát phá bỏ nỗi ác mộng ở Cup châu Âu trở thành nhiệm vụ tiên quyết với chủ tịch Andrea Agnelli.

Khao khát ấy lớn đến nỗi, ông sẵn sàng xé bỏ nguyên tắc làm bóng đá mà cha và chú của mình đã từng kiến tạo cho Juventus là tính bền vững và ổn định. Thương vụ chiêu mộ Cristiano Ronaldo và Matthijs De Ligt là thứ mà không nhiều Juventini tưởng tượng sẽ đến vào thập niên 70, 80.

Nhưng rốt cuộc, 3 mùa giải đã trôi qua kể từ ngày ông vua của Champions League đặt chân xuống Turin, bóng dáng chiếc cúp danh giá nhất cấp CLB của châu Âu vẫn ở rất xa.

“AC Milan thành công vì chúng tôi kết hợp đủ ba yếu tố: Chiến thắng, bản lĩnh và tính cống hiến nhưng Juve thì chỉ có một là chiến thắng. Đó lại là điểm yếu. Ở Italy, họ có thể thâu tóm mọi danh hiệu nhưng tôi cũng có thể nói rằng, Rosenborg luôn chiến thắng ở Na Uy". Tượng đài Arrigo Sacchi đưa ra góc nhìn về series thất bại của Juventus vốn bắt đầu vào năm 1973, đi qua những giai đoạn lịch sử thành công nhất của Bianconeri.

Từ Giovanni Trapattoni, Marcelo Lippi cho đến Max Allegri, không một triều đại nào thiết lập được chỗ đứng ở châu Âu nơi nếu họ không gục ngã trước những quyền lực mạnh nhất (AC Milan 2003, Barcelona 2015, Real Madrid 2017) thì cũng luôn tự sa sút trước những đối thủ dưới cơ (Hamburg SV 1983, Borussia Dortmund 1997). Năm 2019, cây bút Carmelo Cannizzaro viết hẳn cuốn sách về đề tài này để cùng người hâm mộ chiêm nghiệm thứ trở thành góc khuất trong lịch sử hào hùng cả trăm năm của Calcio.

Những thuyết âm mưu về thất bại của Juventus chỉ mang ý nghĩa tương đối nhằm thuyết phục người hâm mộ, vì thế bức màn bí ẩn càng vây lấy Turin. Bởi ở từng giai đoạn, bối cảnh lịch sử khác nhau thì đội bóng thành Turin phải đối diện với những vấn đề khác nhau ngăn cản họ tiến đến vinh quang.

Như hai trận thua vào năm 2015 và 2017 trước Barcelona và Real Madrid. Đó là giai đoạn rực rỡ nhất của triều đại Max Allegri, nhưng đối thủ của họ lại sở hữu những ông vua Champions League trong đội hình.

Khoảng trống về một vị chủ tướng trên sân đã thôi thúc chủ tịch Andrea Agnelli phá vỡ những nguyên tắc truyền thống của Juventus khi tuyển mộ Cristiano Ronaldo. Trong khi ở giai đoạn hoàng kim của Marcelo Lippi, những tài năng chật ních đội hình như Alessandro Del Piero, Zinedine Zidane, Alen Boksic, Didier Deschamps… chưa bao giờ phô diễn hết phẩm chất ở các trận đánh lớn.

Chiến thắng trước Ajax Amsterdam năm 1996 không thể xóa nhòa hai thất bại trước Borussia Dortmund 1997 và Real Madrid 1998, những đối thủ bị đánh giá thấp hơn nhiều so với Lão phu nhân. Đến năm 2003, linh hồn Pavel Nedved phải thụ án treo giò ở chung kết khiến không ai còn nhận ra đội bóng vừa đánh bại thuyết phục Real Madrid tại bán kết.

Quá khứ đen tối ấy được thêu dệt thành những “lời nguyền” mỗi khi Juventus bước ra sân chơi danh giá nhất châu lục. Đến nỗi, sau thất bại trước Olympique Lyon bởi luật bàn thắng trên sân khách vào năm ngoái, ông Maurizio Sarri cho rằng, Juve sẽ chỉ có cơ hội vô địch nếu… không có thể thức loại trực tiếp tại Cup châu Âu.