 |
Cuộc chiến với Covid-19 nay đã hoàn toàn khác bởi sự xuất hiện và lây lan của biến chủng Delta với mức độ lây nhiễm mạnh hơn và có khả năng khiến bệnh trở nặng hơn, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ cảnh báo.
Cơ quan này yêu cầu tất cả nhân viên y tế phải tiêm chủng, cũng như khuyến cáo người dân, kể cả đã tiêm vaccine, phải đeo khẩu trang. Khuyến cáo của CDC Mỹ dựa trên một phát hiện khoa học rất đáng lo ngại, theo New York Times.
Theo nghiên cứu mới ở những người đã tiêm vaccine, nếu họ nhiễm biến chủng Delta thì vẫn có tải lượng virus khổng lồ trong mũi và họng, làm tăng nguy cơ lây truyền dịch bệnh cho người xung quanh, theo bà Rochelle Walensky, giám đốc CDC Mỹ.
Phát hiện chấn động
Phát hiện mới trái ngược hoàn toàn những gì các nhà khoa học từng quan sát trên người đã tiêm chủng và nhiễm các chủng virus trước đây.
Với các chủng virus cũ, người đã tiêm đủ liều vaccine hầu như không có khả năng lây bệnh cho người khác. Dù mắc bệnh, tải lượng virus trên cơ thể những người này rất thấp. Nhưng với biến chủng Delta, tình hình hoàn toàn khác.
"Các ca nhiễm bệnh đột phát", tức người đã tiêm chủng nhưng vẫn mắc Covid-19, có rủi ro lây lan dịch bệnh tương tự những người chưa tiêm vaccine, nếu mầm bệnh là biến chủng Delta.
Điều này có nghĩa người đã tiêm chủng sẽ tiếp tục phải thực hiện các biện pháp an toàn, như đeo khẩu trang, rửa tay sát khuẩn, giãn cách xã hội. Điều này không chỉ để tự bảo vệ bản thân, mà còn để bảo vệ những người xung quanh.
Theo Washington Post, nghiên cứu cho thấy những người cao tuổi đã tiêm chủng có nguy cơ mắc bệnh nặng, hoặc tử vong, nếu nhiễm biến chủng Delta cao hơn so với người trẻ tuổi.
 |
| CDC Mỹ vừa yêu cầu người tiêm đủ liều vaccine đeo khẩu trang khi dự các sự kiện trong nhà. Ảnh: Reuters. |
Cho tới ngày 29/7, mỗi ngày nước Mỹ ghi nhận khoảng 67.000 ca mắc Covid-19. Những người tiêm vaccine nhưng sau đó mắc Covid-19 có thể là một phần tác nhân đóng góp vào số ca mắc nói trên, dù rằng ở mức độ thấp hơn so với người chưa tiêm chủng.
Trong 162 triệu người Mỹ đã tiêm chủng, khoảng 35.000 ca mắc Covid-19 có triệu chứng mỗi tuần. Hiện chưa rõ số người mắc Covid-19 mà không có triệu chứng là bao nhiêu.
Ít nhất 4 nhà khoa học nắm được thông tin về nghiên cứu cho thấy tài liệu có tính thuyết phục cao, và việc CDC khuyến cáo người đã tiêm đủ liều vaccine vẫn phải đeo khẩu trang trong nhà là cần thiết.
Nhóm nghiên cứu phát hiện tại thị trấn Princetown, bang Massachusetts, các sự kiện kỷ niệm ngày quốc khánh 4/7 đã dẫn tới đợt bùng phát mới với 882 người mắc Covid-19. Gần 75% trong số này đã tiêm đủ 2 liều vaccine.
Hiện chưa thể chắc chắn mức độ phổ biến của hiện tượng nhiễm bệnh đột phát, cũng như virus sẽ tồn tại bao lâu bên trong cơ thể của những người đã tiêm đủ 2 liều vaccine.
Bác sĩ Walensky cho biết hiện tượng nhiễm bệnh đột phát có thể không quá phổ biến, và người chưa tiêm chủng vẫn là nguồn lây truyền bệnh dịch chính.
Tuy nhiên, dữ liệu mà CDC thu thập cho thấy ngay cả người đã tiêm đủ liều vaccine vẫn có thể là trung gian truyền bệnh.
"Đó là lý do chúng tôi cập nhật khuyến nghị y tế", bà Walensky cho biết. Hôm 27/7, CDC cập nhật khuyến cáo y tế, yêu cầu người được tiêm đủ liều vaccine đeo khẩu trang khi tham gia các sự kiện trong nhà.
"Báo cáo này cho thấy tình hình đáng lo ngại hơn nhiều những gì tôi nghĩ", Robert Wachter, trưởng khoa Y học, Đại học California, cho biết.
Kết luận mới của CDC phủ bóng lên hy vọng trở lại cuộc sống bình thường của người Mỹ, cũng như phần còn lại của thế giới.
Kẻ thù đã biến hình
Kết quả nghiên cứu mới không có nghĩa vaccine không hiệu quả đối với biến chủng Delta. Vaccine vẫn giúp giảm mạnh số ca mắc bệnh diễn biến nặng và tử vong. Rất ít ca nhiễm bệnh đột phát phải nhập viện.
Theo dữ liệu của CDC, 97% ca mắc Covid-19 phải nhập viện đều chưa được tiêm chủng.
Tuy nhiên, ngay từ cuối năm ngoái, sau khi các vaccine được phát triển, các nhà khoa học cảnh báo vaccine không giúp ngăn ngừa hoàn toàn nguy cơ nhiễm virus hoặc lây bệnh cho người khác.
Các chủng virus trước đây hiếm khi vượt qua được hệ miễn dịch hình thành nhờ vaccine. Đó là lý do CDC hồi tháng 5 khuyến cáo người đã tiêm chủng có thể không đeo khẩu trang. Nhưng biến chủng Delta mang tới vấn đề hoàn toàn khác.
So với chủng virus ban đầu ở Vũ Hán, biến chủng này lây lan mạnh gấp 2 lần.
Một nghiên cứu cho thấy tải lượng virus trong người chưa tiêm chủng mắc biến chủng Delta cao gấp 1.000 lần so với người mắc chủng virus ban đầu. Dữ liệu của CDC xác nhận tính chính xác của nghiên cứu này.
 |
| Bà Rochelle Walensky, giám đốc CDC Mỹ. Ảnh: Reuters. |
Ngày càng nhiều ổ dịch liên quan tới các ca nhiễm bệnh đột phát. Nhiều người đã tiêm vaccine cho biết họ bị sổ mũi, đau đầu, đau họng, mất vị giác. Đây là những triệu chứng đặc trưng của nhiễm trùng đường hô hấp.
Dù vậy, đa phần người đã tiêm chủng mắc Covid-19 không cần chăm sóc tích cực, bởi nhờ vaccine, họ đã hình thành hệ miễn dịch giúp tiêu diệt virus trước khi chúng xâm nhập vào phổi.
"Chúng ta vẫn chứng kiến những tác động tích cực to lớn mà vaccine mang lại, giảm nguy cơ bệnh nặng và nhập viện. Đó là mục tiêu mà vaccine hướng đến", Michal Tal, chuyên gia về miễn dịch tại Đại học Stanford, cho biết.
"Vaccine đã phát huy hiệu quả tuyệt vời. Tuy nhiên, chỉ vaccine thì không đủ để giúp miễn dịch cộng đồng", Frances Lund, chuyên gia về miễn dịch tại Đại học Alabama, nhận xét.
Khi con người tiếp xúc với bất cứ tác nhân gây bệnh đường hô hấp nào, virus sẽ trú ẩn bên trong niêm mạc mũi mà không gây ra thương tổn khác. Hệ miễn dịch của con người đóng vai trò quan trọng giúp ngăn virus xâm nhập sâu hơn vào cơ thể.
Tuy nhiên, biến chủng Delta dường như phát triển đặc biệt mạnh tại vùng mũi. Tải lượng virus lớn ở mũi có thể là lý do có nhiều người đã tiêm vaccine vẫn có thể mắc bệnh và có triệu chứng giống như cảm lạnh.
Dù vậy, khi virus tìm cách xâm nhập sâu hơn vào phổi, các tế bào miễn dịch ở người đã tiêm vaccine sẽ được kích hoạt, và nhanh chóng tiêu diệt mầm bệnh trước khi virus gây ra tổn thương cho cơ thể.
Điều này có nghĩa, với người đã tiêm chủng, thời gian nhiễm bệnh và có nguy cơ lây bệnh cho người khác sẽ ngắn hơn so với người chưa tiêm vaccine.
Giáo sư Lund cho biết khi đã được tiêm vaccine, nguy cơ lây lan dịch bệnh cho người xung quanh cao nhất là trong những ngày đầu tiên sau khi nhiễm virus.
Để ngăn virus khu trú ở vùng mũi, một số chuyên gia ủng hộ phát triển vaccine dạng xịt qua đường mũi.
"Vaccine thế hệ đầu tiên giúp ngăn ngừa nguy cơ nhập viện và tử vong. Vaccine thế hệ 2.0 nên tập trung ngăn ngừa lây truyền bệnh. Điều chúng ta cần làm chỉ là cải tiến các loại vaccine", giáo sư Tal cho biết.
