Đến năm 1981, Escalante nhận thấy chương trình giải tích đã đạt được những thành tựu đáng kể. Nhưng mọi chuyện trở nên tồi tệ hơn khi có những vấn đề bất ngờ xảy đến.

Một tháng trước kì thi AP đầu tiên, ông được thông báo rằng mỗi học sinh phải đóng lệ phí thi. Ngay cả với mức giảm 21 đôla cho những học sinh có gia cảnh khó khăn, thì đó vẫn là một gánh nặng đối với hầu hết gia đình ở Đông Los Angeles.

Các chướng ngại từ phía nội bộ vốn đã quá đủ, đặc biệt là với 18 học sinh chuẩn bị cho kì thi Giải tích AP năm 1982. 10 chàng trai và 8 cô gái sẽ mang đến những khoảnh khắc đau lòng và thỏa mãn nhất trong cuộc đời của Escalante. Nhưng việc đưa được các học sinh đó vào khóa học cũng là một cuộc đấu tranh.

Jiménez gặp phải trường hợp khó khăn nhất, một học sinh ít nói, gầy gò, dễ nổi đóa tên là Leticia Rodríguez, vào mùa xuân năm 1981. Cô bé học lớp Lượng giác của ông và sẽ góp mặt trong lớp Giải tích vào năm sau. Cô bé tiếp thu hết những kiến thức toán học quan trọng mà không cần quá nỗ lực, nhưng có điều gì đó khiến cô bé lúc nào cũng buồn phiền. Cô bé nói với Jiménez rằng cô thấy chẳng có ích lợi gì khi làm chừng đó bài tập. Cô ấy muốn bỏ khóa học.

Thầy Jaime Escalante. Nguồn: El Diario.

Rodríguez là con thứ ba trong số bảy người con của một cặp vợ chồng người Mexico và đến Mỹ để làm đầu bếp, trước khi mở một nhà hàng nhỏ của riêng họ, El Farolito (Lồng Đèn), ở phía tây trung tâm thành phố Los Angeles. Đến năm lớp 2 cô bé mới bắt đầu học tiếng Anh. Mặc dù có đầu óc nhanh nhạy nhưng cô bé không có mặt trong chương trình dành cho học sinh năng khiếu.

Một giáo viên cấp hai đã không gửi kết quả kiểm tra của cô bé. Cô không thể thuyết phục bất cứ ai ở Garfield để được tham gia vào các khóa học tốt hơn cho đến khi cô học đến lớp 11. Nhưng đến khi đó Rodríguez gần như đã kiệt quệ và chán nản để bận tâm đến vấn đề này.

Cha cô bé yêu cầu cô phải làm việc ít nhất ba đêm mỗi tuần tại nhà hàng. Các nhân viên nữ của ông thường xuyên ăn trộm tiền. Ông cần một người mà ông có thể tin tưởng, một người nhanh nhạy với các con số, để sử dụng máy tính tiền và phát hiện ra sự chênh lệch.

Ở nhà, Rodríguez dùng chung phòng ngủ trong một ngôi nhà nhỏ trên phố Herbert với một anh trai và hai em gái. Khi có thời gian, cô bé học trong phòng ngủ của cha mẹ mình. Vào những ngày phải đi làm, cô bé phải bắt một chuyến xe buýt chạy vòng quanh trung tâm thành phố Los Angeles trong 90 phút trước khi đến được nhà hàng nằm trên đại lộ Pico. Rodríguez tức giận nghĩ rằng sao cô phải vừa làm việc và còn phải vất vả xin vào chương trình năng khiếu.

Cô bé thích Toán học và rất giỏi môn này. Lydia Trujillo, một trong những giáo viên giỏi nhất của khoa, đã cho cô bé điểm A môn Đại số 2, nhưng sau đó giáo viên này nghỉ thai sản, vì vậy Rodríguez học lớp của Escalante trong nửa sau của khóa học. Cô bé bắt đầu thụt lùi. Cô bé nói, công việc vất vả ở nhà hàng khiến cô bé nản lòng, thêm vào đó đôi khi cô không thể hiểu được cách nói của Escalante. Ông cho cô bé điểm C, chủ yếu là vì nỗ lực.

Trong lớp Lượng giác của Jiménez vào năm sau, cô bé học tốt được một thời gian, sau đó, vì mệt mỏi và chán nản, cô bé ngừng làm bài tập. Một học sinh khác quen cô bé đã cho Jiménez biết chuyện đang xảy ra. Ông gọi cô bé đến. Trong nước mắt, cô bé nói với ông rằng cha mẹ cô bé muốn cô nghỉ học.

“Vậy để thầy đến nói chuyện với họ nhé?”. Ông hỏi. Cô bé trả lời bằng một nụ cười, và một cái gật đầu. Jiménez gọi cho Escalante, người có nhiều kinh nghiệm đối phó với các bậc phụ huynh khó tính, và lái xe đến nhà hàng vào một buổi tối sau khi tan học.

Escalante thấy nơi này giống một quán rượu hơn là một nhà hàng. Nó tối tăm và ngột ngạt, còn đàn ông thì ngồi uống bia tại quầy và các bàn. Nhưng nơi này trông cũng sạch sẽ và gọn gàng, trái ngược hẳn với các quán khác trên dãy nhà tồi tàn đó.

Một người phụ nữ nhỏ bé đến để nhận đơn gọi món của họ. “Một cốc sữa được không?”. Escalante hỏi. Bà cau mày. “Được rồi, cho tôi một ly nước thôi. Bà có phải là bà Rodríguez không?”. Bà có vẻ ngạc nhiên. “Chúng tôi là giáo viên của Trường Trung học Garfield. Đây là thầy Jiménez, giáo viên Lượng giác của Leticia. Tôi là Escalante, trưởng khoa Toán. Chúng tôi cần nói chuyện với bà về cô bé”.

“Chuyện gì vậy, thầy Escalante?”. Bà nói, lau tay vào khăn.

“Vâng, tình hình là thế này. Cô bé có thể là một kĩ sư, cô bé có thể là một nhà vật lý, cô bé có thể là một giáo viên. Bà nên nhìn xa hơn về tương lai của con gái bà. Đứa trẻ này có thể học Hóa học. Nếu cô bé làm tốt trong năm nay, chúng tôi sẽ cho cô bé học Giải tích vào năm sau, nhưng cô bé cần phải học. Cô bé không thể cứ làm việc ở đây mãi được”.

Người phụ nữ này yên lặng lắng nghe. Bà có vẻ đồng tình, nhưng Escalante cảm thấy quyết định không phải do bà đưa ra. Ông nghĩ là ông muốn được nói chuyện với chồng bà. Ông nhìn thấy người chồng đang thay một thùng bia ở phía sau. Escalante đã lại gần cha của Rodríguez, giới thiệu bản thân và bắt đầu ca ngợi khả năng học tập của cô bé.

Người đàn ông này im lặng lắng nghe một lúc, sau đó đưa tay lên. “Tôi nghĩ là anh nhầm rồi”, ông nói. “Phụ nữ chỉ nên kết hôn và sinh con, thế thôi. Con bé phải làm việc”.

Escalante cố giữ bình tĩnh. Bây giờ, ông chủ đích lên tiếng. “Tôi nghĩ ông nhầm rồi, thưa ông. Thứ nhất, cô bé chưa đủ mười tám tuổi. Đất nước này có luật cấm trẻ em lao động. Thứ hai, ông không thể ép buộc cô bé. Có lẽ tôi phải báo với nhà chức trách thôi. Chúng tôi sẽ nhờ một nhân viên trong trường làm việc đó”. Ông cứ nói vậy chứ thực ra, ông không biết liệu ông có thể nhờ đến sự can thiệp của pháp luật hay không, hay có ai ở trường quan tâm đến điều này hay không.

Người cha nhún vai và vẫy họ đi. Vai của Escalante chùng xuống. Ông đi về phía cửa. Người mẹ đã ngăn họ lại trước khi họ rời đi. “Con bé phải làm gì?”. Bà hỏi.

“Cô bé phải làm bài tập”, Escalante nói. “Cô bé phải có thời gian để làm điều đó”.

Họ rời đi. “Tôi nghĩ chúng ta sẽ không giữ lại được đứa trẻ này”, Jiménez nói. Escalante lắc đầu. “Chúng ta phải tiếp tục cố gắng. Có lẽ chúng ta có thể gọi cho ai đó”.

Ngày hôm sau, Leticia Rodríguez xuất hiện trong lớp Lượng giác với một nụ cười hiếm hoi. “Em đoán là em phải cảm ơn thầy”, cô nói với Jiménez. “Em đã nghe kể về việc thầy đã làm. Cha em đã nói với em: Chỉ cần làm việc hai ngày một tuần ở nhà hàng”. Cha mẹ cô bé còn định mua cho cô một chiếc bàn học - thứ mà trước đây cô chưa từng có. Cô bé ngừng nói, cau mày theo một kiểu đặc trưng rất Rodríguez, rồi ngước nhìn ông. “Em có rất nhiều việc phải làm”, cô nói.