Theo Wall Street Journal, Uber đã bị Ichiro Kawanabe - người được mệnh danh là hoàng tử taxi Nhật Bản - vượt mặt tại một trong những thị trường taxi lớn nhất thế giới. Kawanabe là Chủ tịch Nihon Kotsu, công ty taxi lớn nhất Nhật Bản được ông nội ông thành lập cách đây gần một thế kỷ.
Theo những người trong ngành, Kawanabe là nhân tố quan trọng ngăn cản Uber thống lĩnh thị trường taxi trị giá 17 tỷ USD. Ông từng vận động để các ứng dụng gọi xe chỉ hợp tác với taxi Nhật Bản được cấp phép, đồng thời khuyên các công ty taxi tránh trở thành đối tác với Uber.
Masato Nakasawa - một tài xế tại Tokyo hơn hai thập kỷ - khẳng định không muốn lái xe cho một công ty điều hành đội xe hợp tác với Uber sau những gì ông nghe được từ người đứng đầu ngành. “Người Nhật khá cảnh giác. Nhận xét của một giám đốc công ty taxi lớn rõ ràng là có trọng lượng”, tài xế này nói.
Uber bị tẩy chay
Uber gia nhập thị trường Nhật Bản vào năm 2014 với một chiến dịch vận động hành lang chớp nhoáng nhằm thuyết phục chính phủ chấp nhận mô hình gọi xe của riêng họ.
Thời điểm đó, Kawanabe cho rằng mô hình đột phá của Uber sẽ mang lại rắc rối cho một quốc gia nơi khách hàng mong đợi những tài xế đeo găng trắng trên những chiếc taxi sạch sẽ. Giới chức Tokyo khi đó tán thành với quan điểm này.
Song đến năm 2018, Dara Khosrowshahi - ông chủ Uber - khẳng định công ty sẽ tuân thủ các quy định hiện hành của Nhật Bản và tìm cách để taxi được cấp phép đăng ký ứng dụng. Điều này đồng nghĩa Uber sẽ hợp tác với các hãng taxi, vốn được xem là đối thủ chính của hãng.
 |
| Go đang là ứng dụng gọi xe phổ biến nhất Nhật Bản. Ảnh: Zuma Press. |
Những người triển khai chiến lược của Uber giai đoạn này cho biết một số trường hợp mất tới 4 năm đàm phán để xây dựng quan hệ đối tác. Uber thậm chí phải gửi nhân viên đến trụ sở của các hãng taxi ở xa để lấy lòng tài xế và lãnh đạo.
Tuy nhiên với người dùng địa phương, Go vẫn chiếm vị thế số một. Đây là ứng dụng do đội ngũ của Kawanabe phát triển, tuyên bố kiểm soát gần 3/5 thị trường gọi xe công nghệ tại Nhật Bản trong khi phần còn lại hầu hết thuộc về Uber và hai công ty khác.
“Go được thiết kế độc đáo cho Nhật Bản và hoạt động trong môi trường pháp lý của nước này,” Stephanie Hui, đồng Giám đốc toàn cầu về vốn chủ sở hữu tăng trưởng của Goldman Sachs, cho biết.
Hui ước tính khoảng 15% số chuyến đi taxi ở Nhật Bản được đặt qua ứng dụng này, tăng từ con số ít ỏi khoảng 5% vào năm 2020. Trong vòng 6 năm, Goldman dự báo con số đó sẽ tăng ít nhất lên 30-40%.
Vào tháng 5, một vòng gây quỹ do Goldman Sachs dẫn đầu đã định giá Go ở mức 1 tỷ USD. Công ty triển khai ứng dụng cũng có kế hoạch niêm yết cổ phiếu tại Tokyo trong vòng vài năm tới.
Làn sóng ngăn chặn Uber
Đối với Uber, hãng cho biết đang đầu tư và phát triển tại Nhật Bản, bao gồm cả dịch vụ gọi đồ ăn thành công Uber Eats. Thị trường này tiếp tục là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển dịch vụ di chuyển toàn cầu của hãng.
Ngoài Nhật Bản, nhiều hãng taxi tại thị trường khác cũng chống lại sự bành trướng của Uber. Ở Hàn Quốc, giới chức nước này thậm chí ngăn chặn các dịch vụ gọi xe tư nhân như Uber và mở đường cho những ứng dụng địa phương như Kakao Taxi vươn lên chiếm ưu thế.
Tương tự tại Đông Nam Á và Trung Quốc, Uber cũng bị một số hãng taxi địa phương đánh bại trong những năm gần đây.
 |
| Giới chức một số nước mở đường cho ứng dụng gọi xe địa phương thay vì tạo điều kiện cho Uber. Ảnh: Bloomberg. |
Phạm vi quốc tế của Uber từ lâu đã được coi là lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ cùng ngành như Lyft, vốn chỉ tập trung chủ yếu vào thị trường Mỹ. Uber đã đầu tư hàng tỷ USD vào kế hoạch mở rộng toàn cầu và tham vọng đưa tất cả taxi trên thế giới lên ứng dụng vào năm 2025.
Năm ngoái, Uber ký thỏa thuận hợp tác đưa tất cả taxi của New York lên ứng dụng. Hãng đồng thời xây dựng được thị phần đáng kể ở Anh, châu Mỹ Latinh và một số khu vực khác.
Tuy nhiên, không phải thị trường nào cũng thuận lợi và ít thách thức. Hãng đang có mặt tại hơn 70 quốc gia, trong đó thị trường Mỹ và Canada đóng góp 3/5 tổng doanh thu.
Kawanabe hiện 52 tuổi. Ông có bằng MBA ở Trường Quản lý Kellogg thuộc đại học Northwetern và từng có thời gian làm việc tại công ty tư vấn McKinsey. Ngoài việc điều hành công ty taxi gia đình, Kawanabe còn lãnh đạo ngành taxi Nhật Bản.
Năm 2020, Kazutaka Tomita - người đứng đầu một công ty taxi lớn ở Nhật Bản - đăng ký hợp tác với Uber. Kawanabe nhanh chóng mời Tomita đến một cuộc họp tại Tokyo và yêu cầu rút khỏi thỏa thuận nếu không muốn từ bỏ vị trí chủ tịch ủy ban ngành công nghiệp taxi. Tuy vậy, Tomita vẫn chọn gắn bó với Uber và chấp nhận mất chức.
Với sự hỗ trợ từ Tomita và một số công ty taxi khác, Uber đã có những bước tiến mới, đặc biệt khi du khách nước ngoài đổ xô đến Nhật Bản sau khi nước này mở cửa du lịch trở lại vào nửa cuối năm ngoái. Theo Shiro Yamanaka - người đứng đầu bộ phận kinh doanh di chuyển của Uber - doanh số vào tháng 4 đã tăng gấp 5 lần so với cùng kỳ năm 2019.
Độc giả Zing có thể tìm đọc thêm các cuốn sách hay về kinh tế tại Tủ sách kiến thức kinh tế. Các cuốn sách cung cấp cho độc giả nhiều kiến thức về kinh tế vĩ mô, chứng khoán, bất động sản, lạm phát, các cuộc suy thoái từng xảy ra, kinh nghiệm quản lý chi tiêu...
