Chúng ta đã nghe “tư duy tích cực” trong rất nhiều bài viết khác nhau, về đủ mọi vấn đề. Và đôi khi, nếu chưa hiểu hết, chúng ta có thể bị tràn ngập, không biết tư duy tích cực thực ra là gì.
Bài này để giải thích một số mốc thang chính trong tiến trình phát triển tư duy tích cực mà đa số chúng ta gặp, để có thể tự đo lường mình. Nói là đa số, vì lâu lâu chúng ta thấy có những người có căn cơ, chỉ trong một thời gian ngắn ngủi, nhảy từ bước đầu đến ngay bước cuối, một tiến tình mà có người cả đời cũng không xong
1. Mức thấp nhất của tư duy tích cực là tự tin vào chính mình. Tin là mình có đủ quyết tâm và kiên trì để đi đến đích, để thành công trong một vấn đề nào đó, hay thành công trong đời một cách tổng quát. Trong tiếng Anh, đây là "confidence".
Đây là mức mà mọi khóa học, mọi bài viết, mọi quyển sách, mọi websites về tư duy tích cực nói đến khi họ dùng từ “tư duy tích cực”. Và đa số các nơi này, có thể đến hơn 70%, cũng chỉ ngừng lại ngay mức này mà không còn biết là tư duy tích cực còn nhiều mức cao hơn.
Vì vậy, nhiều khóa học và sách về tư duy tích cực thật ra rất hời hợt, chỉ ở mức này, mà các vị thầy hay tác giả có lẽ là không biết tư duy tích cực còn đi lên đến vài ba tầng nữa.
2. Mức cao hơn kế tiếp là mức vượt trên “có qua có lại”. Có qua có lại là phản ứng tự nhiên của mọi người trên thế giới. Nó là phản xạ tự nhiên trong mỗi người: Hắn tốt với tôi thì tôi tốt với hắn, hắn xấu với tôi thì tôi xấu với hắn. Nếu hắn là người tốt, tôi thích hắn; nếu hắn là người xấu, tôi ghét hắn.
Có qua có lại thì chẳng có gì là không đúng, duy chỉ có điều là xoàng, vì mọi người trên thế giới, kể cả người dốt nát nhất và trộm cắp nhất, cũng hành xử kiểu đó. Đây chỉ là cách hành xử “bị cầm tù trong phản xạ tự nhiên của mình thôi”, chẳng có gì là thông thái cả.
Tư tuy tích cực vượt trội hơn phản xạ có nghĩa là tốt với mọi người kể cả người không tốt với mình và người mình kết án là “người xấu”, yêu mọi người dù là nhiều người không đáng yêu. Sống tích cực với mọi người và với đời. Dùng năng lượng tích cực của mình để sống lan tỏa trong đời và chuyển hóa đời, và không sống theo phản xạ.
3. Mức cao hơn nữa là mức xóa bỏ cái tôi. Đây là mức ta hay nói về “vô ngã” của Phật gia, của "submission" (khuất phục, giao phó cho thượng đế), hoàn toàn khiêm tốn về mọi người và mọi vấn đề…
Theo Phật gia, đây cũng là mức “vô chấp”, không còn thành kiến về bất cứ điều gì và về bất cứ ai. Khiêm tốn hoàn toàn. Đây là mức các tự ái vặt, ganh ghét vặt, ham hố tiếng tăm, tị hiềm vặt, bắt bẻ vặt, hoàn toàn bị dẹp bỏ và xóa mất trong ta… Cái tôi đang biến mất.
4. Mức cuối cùng là đạt đỉnh của mức thứ 3 bên trên… Cái tôi hoàn toàn tiêu tán. Tại mỗi mức cao hơn, công lực tích cực của chúng ta lại càng cao hơn.
Ví dụ, một cậu sinh viên trẻ ở mức tích cực thấp nhất sẽ rất mạnh mẽ, đánh đâu thắng đó, làm gì được đó. Một đại sư ở cấp thứ ba, xem ra lúc nào cũng chậm rãi nhẹ nhàng và chẳng có sức mạnh gì cả.
Tuy nhiên, khi phải đối diện cái chết bởi lý do nào đó, vị đại sư sẽ thản nhiên bình tĩnh và ứng phó tốt hơn chàng sinh viên rất nhiều. Nói chung là trong các tình huống cực kỳ gay go, năng lực tư duy tích cực của vị đại sư sẽ chiếu sáng, dù là bình thường thấy cụ có vẻ hơi thiếu "calorie".
