"Năng lực tác chiến của lực lượng vũ trang Ukraine đã suy giảm đáng kể, từ đó cho phép chúng ta tập trung vào mục tiêu chính: Giải phóng Donbas", Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu nói hôm 29/3, theo TASS.
Tuyên bố trên đánh dấu giai đoạn tiếp theo trong giao tranh Ukraine, với mục tiêu mới là Donbas - khu vực ở miền Đông Ukraine, bao gồm hai vùng nhỏ hơn là Donetsk và Luhansk. Đây là khu vực hoạt động của lực lượng ly khai thân Nga từ trước khi giao tranh bùng nổ.
Theo giới chức phương Tây, Nga dự kiến tăng gấp đôi hoặc gấp ba số binh sĩ tại Donbas. Có thông tin và ảnh vệ tinh cho thấy Nga đang dồn quân gần biên giới với Ukraine, cụ thể tại các vùng Belgorod, Voronezh và Rostov của Nga.
 |
| Đánh giá thế trận tại phía đông của vùng Donbas, tính tới 4h ngày 12/4 giờ Việt Nam. Nguồn: Bộ Quốc phòng Anh, Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW). Đồ họa: BBC. |
Nga muốn bao vây phía Ukraine tại Donbas
Quân đội Nga đang hy vọng có thể đánh từ Izyum về phía Slovyansk để bao vây lực lượng Ukraine, theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ.
Nếu hạ được Slovyansk, Nga có thể chọn đi về phía đông tới Severodonetsk để bao vây một toán nhỏ binh sĩ Ukraine. Lựa chọn khác là đánh về phía nam để bao vây lực lượng lớn hơn.
Về phía nam của Donbas, Nga đang hoàn tất việc tiêu diệt lực lượng phòng thủ Ukraine tại thành phố Mariupol.
Nếu Mariupol thất thủ, Nga sẽ tạo được cây cầu trên đất liền nối lãnh thổ của nước này với bán đảo Crimea. Lực lượng Nga tại Mariupol sẽ có thể rảnh tay để tiến đánh khu vực phía tây Donetsk.
Tại thời điểm này, việc Mariupol thất thủ dường như chỉ là vấn đề thời gian vì lực lượng Ukraine phòng thủ thành phố này đã bị vây chặt. Hôm 13/4, lãnh đạo vùng Chechnya Ramzan Kadyrov cho biết hơn 1.000 lính thủy đánh bộ Ukraine đã đầu hàng tại Mariupol, theo TASS.
 |
| Đánh giá thế trận tại phía nam Donbas, tính tới 4h ngày 12/4 giờ Việt Nam. Nguồn: Bộ Quốc phòng Anh, Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW). Đồ họa: BBC. |
Theo chuyên gia quân sự Daniel Davis, kế hoạch mới của Nga lúc này là tiếp tục tiến công từ phía đông Donbas, đồng thời đưa quân từ Mariupol để đánh vào cánh phía nam Donbas và đưa xe bọc thép rút từ Kyiv về để đánh vào cánh phía bắc.
Nếu thành công đánh vào sườn quân đội Ukraine dù là ở phía bắc hay phía nam Donbas, lực lượng Nga đều có thể cắt đứt toàn bộ trận địa của đối phương để tiêu diệt dần.
Viện binh Nga đang tập trung tại vùng Kharkiv ở miền Bắc Ukraine để hỗ trợ hướng tiến công về phía nam. Lực lượng này đang thực hiện các đòn tấn công thăm dò ở mức hạn chế và các đợt pháo kích quấy rối để khiến quân đội Ukraine không thể rời đi chi viện Donbas, theo 19fortyfive.
Tương tự, quân đội Nga ở Kherson tiếp tục thực hiện các đợt công kích ở mức hạn chế để ghim chặt lực lượng Ukraine, ngăn không cho chi viện Donbas.
 |
| Quá trình Nga tiến công Mariupol. Đồ họa: BBC. Nguồn: Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW). |
Về mặt chiến thuật cụ thể, Ben Barry, thiếu tướng quân đội Anh đã nghỉ hưu, nay làm việc cho Viện Chiến lược Quốc tế, cho biết Nga có thể sẽ dùng nhiều tới pháo kích để phá hủy các tuyến phòng ngự của Ukraine từ xa rồi mới cho quân tiến lên trên mặt đất.
Nguyên nhân là cách tấn công trực diện với bộ binh mà không có oanh tạc trước sẽ làm tăng thương vong cho quân Nga. Ngoài ra, Nga cũng áp đảo Ukraine về số lượng vũ khí từ xa như pháo tự hành hoặc tên lửa, theo ông Barry.
Ukraine chuẩn bị ra sao?
Hiện tại, Ukraine không thể rút quân khỏi Kharkiv hay Kherson để chi viện cho mặt trận Donbas vì làm vậy sẽ mở đường cho quân đội Nga chiếm đóng thêm lãnh thổ, theo ông Davis. Tuy nhiên, họ vẫn có thể tái cơ động lượng lớn binh sĩ phòng thủ Kyiv, Chernihiv và Sumy.
Giới phân tích cho rằng những đơn vị tinh nhuệ nhất của Ukraine tập trung chính tại Donbas vì họ đã kìm chân lực lượng ly khai từ năm 2014.
 |
| Binh sĩ Ukraine đang cố gắng thu thập linh kiện từ xe bọc thép Nga bị phá hủy tại Bucha hôm 3/4. Ảnh: New York Times. |
Ông Barry cho rằng lực lượng Ukraine tại đây đã có nhiều năm chuẩn bị hàng phòng ngự chắc chắn.
“Đây không phải dạng chiến hào như thời Thế chiến I. Phía Ukraine còn có những thị trấn và ngôi làng then chốt đã được gia cố”, ông Barry nhận định.
Tuy nhiên, Ukraine đối diện một số trở ngại. Theo ông Davis, quân đội Ukraine cũng đã mất nhiều binh sĩ và xe tăng kể từ đầu cuộc giao tranh. Vì thế, năng lực tác chiến của Ukraine đã suy giảm so với ban đầu.
Ngoài ra, các tuyến hậu cần từ Nga tới Donbas có khoảng cách ngắn và an toàn, trong khi logistics của Ukraine khó khăn hơn.
Viện binh và viện trợ quân sự của Ukraine sẽ phải đi hàng trăm km từ Kyiv để tới tiền tuyến, trong khi Nga có thể công kích tuyến đường này bằng drone, không kích, rocket…
Nếu Nga có thể khép kín vòng vây quanh trận địa của đối phương, Ukraine sẽ gần như không thể làm gì để phá vây.
Nhưng nếu Ukraine có thể giữ vững hàng phòng ngự và gây thiệt hại đủ nặng cho Nga, lực lượng của Moscow có thể mất khả năng tiến công và buộc phải chuyển sang phòng ngự.
