Các công ty sách góp phần tạo nên diện mạo ngành xuất bản Việt Nam

Mô hình đường sách, lễ hội đường sách Tết ở TP.HCM luôn thu hút đông đảo sự hưởng ứng của người dân và du khách. Ảnh: Liêu Lãm.

Năm 2018, toàn ngành đã xuất bản được 32.000 cuốn sách mới, với hơn 404 triệu bản đạt doanh thu khoảng 2.400 tỷ đồng. Cho đến năm 2022, toàn ngành phát hành trên 38.029 xuất bản phẩm; với 598 triệu bản thu về 4.000 tỷ đồng. Như vậy, sau 5 năm, ngành sách đã tăng trưởng 48% về số bản sách và 66% về doanh thu.

Để có được sự linh hoạt thích ứng và tăng trưởng mạnh mẽ như trên, không thể không kể đến sự tham gia của các công ty liên kết xuất bản. Nhiều công ty liên kết xuất bản, công ty phát hành là hội viên tích cực của Hội Xuất bản Việt Nam, luôn hoạt động theo xu thế ngành và những định hướng chung của hiệp hội.

Nắm bắt xu thế xuất bản

Trong nhiều năm, các đơn vị liên kết xuất bản đã cố gắng nắm bắt xu thế phát triển xuất bản hiện đại trên thế giới, nhanh nhạy trong việc khai thác và mua bản quyền, tìm hiểu, nghiên cứu kỹ nhu cầu thị hiếu của bạn đọc… Sách được chọn lọc kỹ về nội dung và ngày càng được đầu tư nhiều hơn về hình thức, chất lượng in ấn, vì vậy sách mới trong những năm gần đây có hình thức đẹp hơn, chất lượng nâng cao hơn.

Nhã Nam là một công ty liên kết xuất bản có vị thế và uy tín trên thị trường sách hiện nay. Đây cũng là một hội viên tích cực của Hội Xuất bản Việt Nam. Tính riêng năm 2022, Nhã Nam xuất bản khoảng gần 300 đầu sách mới, thuộc nhiều thể loại khác nhau như văn học, triết học, lịch sử, tiểu luận, khảo cứu, bách khoa thư, khoa học phổ thông, kinh doanh, kinh tế, phát triển bản thân, light novel, sách thiếu nhi…

Người dân tìm mua sách tại Phố sách Hà Nội. Ảnh: Đỗ Tâm.

"Theo đánh giá của chúng tôi, nhu cầu với mảng sách lịch sử - triết học của độc giả Việt Nam ngày càng tăng, độc giả đặc biệt là nhóm độc giả trẻ có nhu cầu cập nhật kiến thức mới rất lớn, các chủ đề về lịch sử, triết học, kinh tế chính trị được bàn luận một cách sôi nổi trên các diễn đàn và mạng xã hội. Đây là mảng sách khó, nhưng có tiềm năng rất lớn", ông Nguyễn Xuân Minh, Trưởng phòng Bản quyền, Công ty Cổ phần Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam, cho biết.

Nhìn nhận được xu thế chung, Nhã Nam đã cho ra mắt những ấn phẩm đáp ứng được mong đợi của độc giả như Lịch sử cái đẹp, Lịch sử phát triển đô thị, Theo dòng lịch sử khoa học...

Nhạy bén với thị trường, các công ty sách cũng làm ra những xuất bản phẩm có tính tương tác cao, hình thức đẹp, ảnh minh họa có thể chuyển động, có âm thanh, kích thích sự ham mê đọc sách của các bé.

Ngoài audiobook, Ebook, dòng sách ARbook, videobook cũng đang có bước đầu làm quen với độc giả Việt. Các công ty công nghệ cũng tham gia vào phát triển những dòng sách này nhằm làm mới phương thức tiếp cận sách sao cho phù hợp với đối tượng trẻ em từ 3 đến 6 tuổi. Đây là độ tuổi có thể dễ dàng hình thành thói quen đọc sách nếu được tiếp cận sớm.

Dù còn gặp nhiều khó khăn trong quá trình phát hành và thực hiện sản phẩm. Videobook vẫn nhận được đánh giá cao về tiềm năng trong mảng sáng tạo nội dung cho trẻ. Từ nửa cuối năm 2021, công ty sách Phúc Minh bắt đầu ra mắt sách video. Đến nay đội ngũ chính thức phát hành 16 videobooks Giáo dục an toàn giao thông cho trẻ mẫu giáo. Kế hoạch cho năm 2023-2025 sẽ đẩy nhanh thể loại sách video.

"Mọi người đều rất hào hứng và thích thú khi sử dụng sách video bởi những hiệu quả ban đầu đem lại như: Trẻ tập trung hơn, dễ ghi nhớ hơn; giáo viên, cha mẹ tương tác với trẻ linh hoạt hơn, phát triển thêm nhiều kỹ năng cho trẻ khi đọc sách video...", Nguyễn Thị Thùy Dương - Người sáng lập kiêm Chủ tịch HĐQT - Giám đốc điều hành Phúc Minh Books cho biết.

Chất lượng sách ngày càng tăng

Không chỉ đóng góp vào kinh tế xuất bản, các công ty sách cũng làm ra nhiều ấn phẩm có chất lượng cao. Giải thưởng Sách Quốc gia đã trở thành một sự kiện tôn vinh những cuốn sách giá trị, thúc đẩy các đơn vị tạo ra ấn phẩm chất lượng, trong đó giải thưởng đã tôn vinh nhiều ấn phẩm do công ty liên kết thực hiện.

Năm 2022, tác phẩm duy nhất đoạt giải A là cuốn Hoàng Việt nhất thống dư địa chí của Thượng thư Bộ Binh triều Nguyễn Lê Quang Định; do dịch giả Phan Đăng chú giải. Cuốn sách do Nhà xuất bản Thế giới liên kết Công ty cổ phần Thái Hà ấn hành. Ở giải B, độc giả sẽ thấy cuốn sách của TS Phan Hữu Thắng mang tên FDI - Nhiệm vụ kép trong bối cảnh mới do Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật liên kết Công ty cổ phần Sách Alpha, Bác sĩ tốt nhất của nhà mình (Công ty sách Thái Hà và Nhà xuất bản Công Thương phát hành)...

Có thể thấy, các công ty sách đang ngày một hoàn thiện ấn phẩm và đem đến các đầu sách chất lượng. Những ấn phẩm này đều nhận được sự công nhận của Hội Xuất bản Việt Nam và đoạt giải thưởng cao tại cuộc thi trong nước.

Một phiên làm việc của Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia. Ảnh: Duy Anh.

Bà Trần Hoài Phương, Giám đốc Omega+, cho biết: "Những năm gần đây, ngành xuất bản bước sang một giai đoạn mới, có sự dịch chuyển mới, khi mà các đơn vị tư nhân xuất hiện nhiều hơn, bức tranh xuất bản phát triển cả chiều sâu lẫn chiều rộng".

Các hoạt động tôn vinh người làm sách cũng như ấn phẩm chất lượng thôi thúc sự tham gia của các công ty. "Chúng tôi luôn phụng sự để trao cho bạn đọc những cuốn sách tốt nhất về mặt nội dung - những cuốn sách giúp cho bạn đọc sống tốt hơn, thành công hơn, vui vẻ hơn và hạnh phúc hơn. Phụng sự để tạo ra những cuốn sách đa dạng về hình thức để kích thích bạn đọc yêu mến và đến với sách nhiều hơn", bà Phạm Thị Thủy, Giám đốc Truyền thông Công ty sách Thái Hà, nói.

Không dừng lại ở việc nâng cao chất lượng nội dung, hình thức của cuốn sách cũng được sáng tạo thêm. Các phiên bản giới hạn có diện mạo mới lạ thích hợp cho những người có nhu cầu sưu tầm sách. Từ năm 2019, Đông A ra mắt dòng sách S100 (sách đặc biệt, giới hạn 100 bản), mở đầu cuộc chơi sách đặc biệt.

Đầu năm 2020, công ty sách Đông A ra mắt bản sách Bố già S100 Art đánh số 58. Trong một đợt đấu giá trực tuyến, sách đã được bán thành công với số tiền lên tới 45 triệu đồng. S100 của Bố già là ấn bản kỷ niệm 50 năm tác phẩm được xuất bản lần đầu, bìa cứng làm thủ công, phụ bản gồm 12 tranh minh họa của các họa sĩ đương đại Việt Nam.

Cũng thời điểm này, công ty sách Thái Hà cũng đưa ra hai ấn bản sách đặc biệt Thiết lập tịnh độ (tác giả thiền sư Thích Nhất Hạnh). Đây là ấn bản sách thêu tay, khâu gáy, được thực hiện hoàn toàn theo phương pháp thủ công. Một bản dâng tặng thiền sư Thích Nhất Hạnh, một bản đem ra đấu giá gây quỹ ủng hộ lũ lụt miền Trung.

Hiện nay, sách đặc biệt đã dần định hình quy cách, tạo lập được thị trường riêng dành cho người chơi sách, sưu tầm sách quý, sách đẹp.

Nhanh chóng bắt kịp dòng chảy sách trên thế giới

Sự tham gia của các công ty liên kết đã giúp cho độc giả Việt Nam được tiếp cận với các chủ đề mới và đang nóng hổi trên thế giới một cách nhanh chóng. Đặc biệt trong thời điểm dịch bệnh diễn ra, có những cuốn sách được đánh giá cao trên các bảng xếp hạng nước ngoài đã xuất bản tại Việt Nam chỉ sau vài tháng.

Theo thông tin từ đơn vị Saigon Books cung cấp, cuốn sách Điềm báo và sứ mệnh của tác giả Michael Lewis được xuất bản trên thế giới vào tháng 5/2021 bằng ngôn ngữ Anh. Hai tháng sau, cuốn sách đã về Việt Nam. Trước đó, cuốn Post Corona: From Crisis to Opportunity của Scott Galloway của NYU’s Stern School of Business được xuất bản trên thế giới 24/11/2020. Sau một tháng, Saigon Books đã hoàn thành bản tiếng Việt có tên Thời kỳ hậu Covid. Cuốn sách chính thức được xuất bản tại Việt Nam vào tháng 2/2021.

Bạn trẻ tham gia chương trình đổi sách lấy cây của Thái Hà Books. Ảnh: Đức Huy.

Thậm chí, có những cuốn sách được các công ty phát hành và khai thác trước cả thị trường gốc. Chẳng hạn Bộ truyện tranh chống Covid-19 nằm trong tủ sách Thiếu nhi khuyến đọc thế giới của Chibooks. Đơn vị này đã lập tức triển khai công việc biên tập và ra mắt ngay khi nhận được bản thảo của tác giả vào tháng 8/2020. Bộ truyện này ra mắt sớm hơn Trung Quốc dù rằng đó mới là thị trường gốc. Một ví dụ khác là cuốn tiểu thuyết Song Uy Thuyền đã lên lịch in tại Việt Nam vào tháng 4 này trong khi bên Trung Quốc vẫn chưa có thông tin ngày phát hành chính thức.

Nhờ sự nỗ lực của các công ty sách đặc biệt các đơn vị là thành viên Hội Xuất bản Việt Nam, thị trường sách đã trở nên sôi động và luôn trong tâm thế sẵn sàng đón đầu các xu hướng công nghệ, thích nghi với thế hệ công chúng hiện đại, đề cập đến những lĩnh vực thời sự trên cả thế giới, xây dựng con người với tiêu chí của công dân toàn cầu.