Bệnh nhân thiếu ý thức khai báo, giờ làm việc kéo dài quá độ, hay thiếu thiết bị bảo hộ y tế, đó là những nguy cơ đe dọa giới y bác sĩ khắp nơi trên thế giới trong cuộc chiến chống đại dịch Covid-19, khiến nhiều người trở thành nạn nhân của viurs corona.
Tại Malaysia, một phụ nữ có thai không khai báo về người cha nhiễm Covid-19 đã khiến toàn bộ bệnh viện nơi cô sinh con phải đóng cửa để tẩy trùng. Tại Philippines, 9 bác sĩ đã tử vong vì Covid-19, trong đó 2 bác sĩ tử vong sau khi chữa trị cho một bệnh nhân nói dối về lịch sử di chuyển của mình.
 |
| Singapore trang bị thiết bị bảo hộ toàn thân cho nhân viên các bệnh viện. Ảnh: CNA. |
Trong khi đó, hơn 9.400 nhân viên y tế tại Tây Ban Nha đã dương tính với virus corona, chiếm tới 14% số ca bệnh Covid-19 tại nước này. Ở Italy, tâm dịch của châu Âu, virus corona đã giết chết một bác sĩ sau khi người này buộc phải làm việc mà không có găng tay bảo hộ do tình trạng thiếu hụt thiết bị trầm trọng.
Thế nhưng, giữa bức tranh u ám bủa vây giới y bác sĩ trên tuyến đầu chống Covid-19 khắp thế giới, kinh nghiệm của Singapore được coi là lý do để hy vọng, theo South China Morning Post.
Thiết bị bảo hộ là mấu chốt
Singapore hiện đã ghi nhận 630 trường hợp dương tính với Covid-19, tất cả bệnh nhận được điều trị tại bệnh viện. Tuy nhiên, số y bác sĩ nhiễm Covid-19 tại quốc gia Đông Nam Á này hiện rất thấp, đa phần lây nhiễm từ bên ngoài các cơ sở điều trị, quan chức Bộ Y tế Singapore cho biết.
Các chuyên gia nhận định số liệu khả quan tại Singapore không phải là may mắn. Một vụ việc điển hình được giới chuyên gia quốc tế chú ý là vụ việc 41 nhân viên y tế tiếp xúc gần với một bệnh nhân nhiễm virus corona tại bệnh viện.
Nhóm nhân viên y tế đã tiếp xúc trong phạm vi 2 m với một người đàn ông trung niên được điều trị bằng phương pháp đặt nội khí quản, thủ thuật đòi hỏi đưa ống vào bên trong khí quản của bệnh nhân.
Thủ thuật này được cho là cực nguy hiểm cho các nhân viên y tế bởi dễ khiến bệnh nhân ho, làm phát tán các hạt nước chứa virus ra môi trường xung quanh.
Các nhân viên y tế khi đó chưa biết người đàn ông này dương tính với Covid-19. Chỉ sau khi người này xuất hiện triệu chứng và được xét nghiệm dương tính, nhóm y bác sĩ mới bị cách ly. Tuy nhiên, tất cả 41 nhân viên y tế sau đó đã có xét nghiệm âm tính với Covid-19.
Theo báo cáo, toàn bộ nhân viên y tế trong vụ việc đã sử dụng trang phục bảo hộ gồm khẩu trang phẫu thuật và khẩu trang N95, được các bác sĩ coi là tiêu chuẩn vàng giúp ngăn chặn 95% các hạt trong không khí.
Kết luận đăng tải trên tạp chí y khoa The Annals of Internal Medicine vừa qua cho thấy "không nhân viên y tế nào trong vụ việc nhiễm bệnh cho thấy khẩu trang phẫu thuật, nước rửa tay và các phương pháp tiêu chuẩn khác đã bảo vệ họ khỏi lây nhiễm".
Bác sĩ phẫu thuật Atul Gawande của Mỹ cho rằng phương Tây có thể học được nhiều điều từ các tiêu chuẩn y tế cộng đồng của Singapore cũng như các nước châu Á trong cuộc chiến chống dịch Covid-19.
Kết quả quá trình chuẩn bị lâu dài
Singapore đang nổi lên như điển hình để các nước phương Tây học hỏi. Dù đảo quốc này vẫn đang chứng kiến số bệnh nhân nhiễm Covid-19 tăng lên, phần lớn trong số đó là những trường hợp trở về từ nước ngoài.
Hệ thống y tế của Singapore được miêu tả là vẫn đang vận hành trơn tru. Các bác sĩ cho biết đây là kết quả của quá trình chuẩn bị cho đại dịch đã được xây dựng từ khi đại dịch SARS bùng phát gần 20 năm trước. Trong thời kỳ đại dịch SARS, số nhân viên y tế nhiễm bệnh chiếm 41% trong tổng số 238 bệnh nhân tại Singapore.
Khi Covid-19 bùng phát, các bệnh viện tại Singapore lập tức chuyển sang triển khai các kế hoạch dự phòng, yêu cầu nhân viên hoãn các kế hoạch nghỉ phép hay di chuyển ngay khi những ca bệnh đầu tiên được ghi nhận.
Các bệnh viện cũng nhanh chóng chia đội ngũ y bác sĩ thành các nhóm nhỏ để bảo đảm luôn có đủ lực lượng tác chiến khi tình hình xấu đi, cũng như giúp các y bác sĩ có đủ thời gian nghỉ ngơi.
 |
| Y bác sĩ tại Singapore được chia thành các nhóm riêng biệt. Ảnh: CNA. |
Singapore có 13.766 bác sĩ, tương đương với tỷ lệ 2,4 bác sĩ trên mỗi 1.000 dân. Trong khi đó, Mỹ và Đức lần lượt có tỷ lệ bác sĩ trên 1.000 dân là 2,59 và 4,2. Hai quốc gia khác tại Đông Nam Á là Thái Lan và Myanmar có chưa tới 1 bác sĩ trên mỗi 1.000 dân.
"Mục tiêu là chúng ta có thể vận hành các dịch vụ thiết yếu với mức độ an ninh cao nhất, đảm bảo các đơn vị chức năng có lực lượng dự phòng và tách biệt nhau", Chia Shi Lu, bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình tại bệnh viện Singapore General, cho biết.
Điểm mấu chốt là cần bảo đảm tỷ lệ bác sĩ - bệnh nhân phù hợp và có đủ lực lượng cho các ca nguy kịch, ví dụ như y bác sĩ tham gia chữa trị tích cực, có khả năng vận hành máy trợ thở hoặc máy móc giúp bơm dưỡng khí cho bệnh nhân, bà Chia cho biết.
Tại khoa cấp cứu nơi chuyên gia cấp cứu nhi khoa Jade Kua điều trị cho các bệnh nhân Covid-19 bên cạnh các ca cấp cứu khác, bác sĩ được chia thành 4 nhóm, mỗi nhóm có 21 người. Mỗi nhóm này luân phiên các ca làm việc kéo dài 12 giờ đồng hồ và không tương tác với các nhóm khác.
"Chúng tôi được chia thành các nhóm riêng biệt, làm buổi sáng, nghỉ buổi tối, và ngược lại. Các nhóm khác cũng tương tự, không có sự xáo trộn nhân sự giữa các nhóm", Kua cho biết.
Trong khi đó, bác sĩ Chia cho biết các bác sĩ được phân chia dựa theo chuyên môn.
"Chúng tôi cố gắng hạn chế gặp mặt thành viên của các nhóm khác. Chúng tôi chỉ chào hỏi nhau xuyên qua hành lang. Việc ăn uống cũng tương tự. Tất cả mọi thứ, gồm cả các quán ăn tự phục vụ, đã áp dụng giữ khoảng cách khi tiếp xúc", bác sĩ Chia cho biết.
Không phải quốc gia nào cũng có kế hoạch ứng phó như những gì Singapore đã áp dụng. Theo chỉ số An ninh y tế toàn cầu công bố năm 2018, 70% trong tổng số 195 quốc gia có điểm số thấp trong chuẩn bị kế hoạch quốc gia ứng phó với đại dịch. Khoảng 30% quốc gia không thể xác định lĩnh vực nào được chuẩn bị không đầy đủ.
Tại Ấn Độ, quốc gia với 1,3 tỷ dân, chỉ khoảng 20.000 bác sĩ được đào tạo trong các lĩnh vực quan trọng như chăm sóc đặc biệt, y tế khẩn cấp và bệnh về phổi.
Trái ngược lại, Singapore đã công bố Kế hoạch phòng ngừa và ứng phó với đại dịch cúm từ tháng 6/2015, và liên tục củng cố, cập nhật.
Các bệnh viện tại Singapore thường xuyên tổ chức diễn tập ứng phó với các kịch bản như đại dịch, tấn công khủng bố. Một số cuộc diễn tập được chứng kiến và chấm điểm bởi đại diện Bộ Y tế, cơ quan sau đó đưa ra khuyến nghị để nâng cao chất lượng công tác phòng chống thảm họa.
Kế hoạch của Singapore cũng bao gồm yêu cầu dự trữ trang thiết bị để tránh kịch bản thiếu hụt như nhiều quốc gia đang đối mặt hiện nay, một bài học mà đảo quốc sư tử rút ra sau đại dịch SARS, khi khẩu trang, găng tay và quần áo bảo hộ cạn kiệt.
Trong tài liệu chuẩn bị cho đại dịch công bố năm 2008, chuyên gia của Bộ Y tế Singapore cho biết kho dự trữ của nước này đủ để cung cấp trang thiết bị bảo hộ cho tất cả nhân viên y tế tuyến đầu trong vòng 5-6 tháng.
Trong thời gian đầu đại dịch Covid-19, Singapore đã khuyến cáo công dân không đeo khẩu trang nếu không nhiễm bệnh để bảo đảm nguồn cung cho nhân viên y tế. Việc có đủ các thiết bị bảo hộ cần thiết giúp bảo vệ các y bác sĩ tại Singapore, trong khi kịch bản tồi tệ xảy ra ở nhiều quốc gia khác.
Y bác sĩ bị kỳ thị
Dù được bảo vệ tương đối an toàn tại các cơ sở chữa trị, nhân viên y tế tại Singapore lại đối mặt với một vấn đề hoàn toàn khác, đó là sự kỳ thị.
Trong khi tại các quốc gia phương Tây như Anh, Pháp, và Italy, người dân tung hô và tán dương sự hy sinh của các y bác sĩ từ cửa sổ các tòa nhà trong thời gian cách ly, nhân viên y tế tại Singapore lại bị người dân xem như vật chủ mang bệnh.
"Tôi không dám mặc quần áo đồng phục về nhà bởi không thể lường trước tình huống trớ trêu nào sẽ gặp phải. Công chúng đang sợ hãi và mặc quần áo đồng phục thực ra sẽ gây bất tiện. Đồng nghiệp của tôi đã bị từ chối tới 5 lần khi tìm cách gọi xe taxi để tới bệnh viện", một y tá tại bệnh viện ở Singapore cho biết.
 |
| Nhân viên y tế tại Singapore đối mặt nguy cơ kỳ thị. Ảnh: Today. |
Vấn nạn tương tự cũng xảy ra tại Ấn Độ. Viện Y khoa toàn Ấn Độ đã đề nghị chính phủ giúp đỡ sau khi nhiều nhân viên y tế bị buộc rời khỏi nhà bởi các chủ nhà và hàng xóm sợ hãi trước nguy cơ mang bệnh.
"Nhiều bác sĩ bị đẩy ra đường với hành lý của họ, không có nơi nào để đi, Tình trạng này xảy ra trên khắp cả nước", Viên Y khoa toàn Ấn Độ cho biết.
Jeremy Lim, chuyên gia từ Đại học Y tế công cộng Saw Swee Hock, cho biết những phản ứng tồi tệ nhất cùng thái độ "chỉ lo cho bản thân" xuất hiện trong các cuộc khủng hoảng, và đó là lý do chính phủ phải can dự.Ông Lim cảnh báo tình trạng phân biệt đối xử có thể gây tác động tiêu cực tới động lực và khả năng làm việc của các nhân viên y tế. Nếu nhân viên y tế nhiễm bệnh, mối đe dọa sẽ tăng lên gấp 3 lần.
"Điều đó có nghĩa là sẽ có ít đi 1 chuyên gia trong một hệ thống vốn đã quá tải, có thêm một bệnh nhân cần được chăm sóc, và nhiều khả năng là cả một nhóm đồng nghiệp cần được cách ly. Chúng ta phải làm mọi điều có thể để giúp lực lượng y bác sĩ an toàn trong đại dịch Covid-19", ông Lim cho biết.
