Nằm trên một vùng đồng bằng còn hoang sơ, gần với làng Amesbury, Stonehenge có niên đại vài thiên niên kỷ, chứa đựng những ẩn số khó hiểu nhất hành tinh, trở thành một điểm đến gây tò mò hàng đầu thế giới. Năm 1986, di tích này đã được UNESCO công nhận là Di sản thế giới, và tiếp tục níu chân vạn người tìm đến để tận mắt chứng kiến những bí ẩn khó giải mã một cách kỳ lạ tồn tại thiên niên ở trên vùng đất trông rất bình dị này.

Đường đến Stonehenge không gần không xa, và cũng khá thuận lợi. Từ London tôi đến nghỉ đêm ở Salisbury, và hôm sau chỉ hơn một giờ lái xe từ Salisbury, tôi đã đặt chân đến đây. Bao bọc di tích này là những cánh đồng cỏ dại mênh mông, đang giữa hè nở bừng những bông hoa li ti màu vàng rực, trải rộng về phía chân trời, đẹp miên man. Từ cửa ngõ của di tích, sau khi mua vé, một chuyến xe buýt ngắn dễ dàng đưa tôi đi thêm một chặng đường ngắn để đến gần hơn với Stonehenge.

Vòng tròn đá Stonehenge nhìn từ trên cao. Ảnh: CNN.

Có một vòng dây băng tròn ngăn du khách tiếp cận quá gần với những phiến đá, làm ảnh hưởng đến di tích. Tuy vậy, do không gian quang đãng tôi có thể quan sát cẩn thận và tỉ mỉ các chi tiết của di tích này từ bên ngoài. Kỳ lạ làm sao, những phiến đá trầm tư đứng vươn thẳng lên trời, không lời nhưng lại ẩn chứa vạn lời, nhìn đơn giản nhưng lại ẩn sâu bên trong cả một kho tàng vô tận về lịch sử, kiến trúc, văn hóa, đời sống của người tiền sử. Quả là một di tích vô giá của nước Anh.

Stonehenge là một quần thể các cột đá cấu trúc rất kỳ lạ theo hình tròn, dựng thẳng lên trời, nằm lọt thỏm giữa các công sự bằng đất đào bao bọc xung quanh. Theo các nghiên cứu khoa học lâu đời và đáng tin cậy nhất, các cột đá có niên đại vào khoảng 2.000-2.500 năm TCN. Trong khi các công sự đất đào xung quanh có niên đại lâu hơn, trên 3.000 năm TCN.

Các cột đá đứng thẳng một cách kỳ lạ, mỗi cột cao khoảng 5-6 m, có cột cao trội hơn, khoảng 7,3 m. Bề rộng của các cột đá khoảng xấp xỉ 2 m và bề dày khoảng xấp xỉ 1 m. Trên phần lớn các cột đá còn có các rầm đá nằm ngang như xà nhà, nối các cột đá với nhau tạo nên các cổng vòm bằng đá khổng lồ liền kề nhau. Các khối đá có trọng lượng trên dưới 20 tấn, phiến nặng hơn khoảng 25 tấn và có hai phiến đá lớn nhất, nặng nhất, khoảng 50 tấn.

Ngoài những cột đá đứng thẳng vươn lên trời, dưới chân các cột đá còn có nhiều phiến đá nằm ngổn ngang, không rõ là dấu vết đổ nát bởi thời gian của một công trình hoàn thiện hơn trước đây, hay từ ban đầu đã có như vậy. Toàn bộ khu vực này rộng trên diện tích mười dặm vuông, tức khoảng 26,5 km vuông. Nhìn từ bên ngoài qua các góc cạnh khác nhau, khó hình dung đây là một hình tròn, nhưng những bức ảnh trên cao nhìn xuống, cho thấy đây là một công trình xây dựng theo một hình tròn hoàn chỉnh.

Cận cảnh sự đồ sộ của Stonehenge. Ảnh: Daily Mail.

Về chức năng của di tích này vào thời điểm nó được xây dựng nên, đến nay vẫn là một bí ẩn khảo cổ lớn nhất của nhân loại. Không một nhà khoa học nào kể cả là lừng danh, không một nghiên cứu khoa học nào đạt được sự thuyết phục nhất, để lý giải được vạn câu hỏi bao quanh công trình kỳ lạ này.

Nhiều giả thuyết cho rằng di tích này có liên quan đến những ngôi mộ và phong tục mai táng chôn cất. Nhưng với cấu trúc có phần nghiêm trang và toát lên sự thiêng liêng của di tích, nhiều nghiên cứu lại thiên về giả thiết đây từng là một ngôi đền, hoặc một đài tưởng niệm uy nghiêm. Cũng có thể nơi đây từng là Đài thiên văn để quan sát tinh tượng trên vũ trụ. Cũng có thể thậm chí là một nhà hát, một sâu khấu ngoài trời. Hay là một Đàn tế lễ, cầu nguyện? Tất cả đều chỉ là những giả thiết cho những câu hỏi muôn năm không lời đáp lại.

Một bí ẩn lớn lao nữa là các khối đá hàng chục tấn ở đây, được chuyển đến từ Preselo Hills của xứ Wales, cách đó khoảng 240 km. Một số đá được khai thác từ mỏ đá gần hơn, nhưng cách di tích cũng khoảng 50 km. Vậy bằng cách nào mà con người cổ đại, có thể vận chuyển những khối đá khổng lồ như thế đường trường đi đến đây? Thả đường sông? Dùng sức người kéo? Hay gia súc? Hay có sức mạnh thần bí nào đã trợ lực cho họ để thực hiện những điều không tưởng trong thời đại cổ xưa?

Đó là chưa kể các cột đá sau khi di chuyển đến đây, làm cách nào để người cổ đại vận chuyển đứng thẳng lên và cắm xuống hố sâu dưới đất khoảng 1 m? Trên các chóp của cột đá, làm cách nào người ta đục được những lỗ mộng để lắp các phiến đá nằm ngang vừa khít và chắc chắn đến vậy? Người cổ đại đã dùng thiết bị gì để đục lỗ mộng trên những cột đá nguyên khối này, và vận chuyển các tảng đá rầm lên cao trên đỉnh cột để lắp ráp khít khao đến kinh ngạc như thế này?

Và họ đã vận lực thế nào để các khối đá vẫn đứng thẳng trong không gian mà không bị sức nặng của thời gian, thời tiết cũng như sự dịch chuyển của vạn vật làm ảnh hưởng, vẫn vững chắc dù bao nhiêu thiên niên kỷ đã trôi qua? Dù đã tận mắt nhìn thấy những khối đá này, triệu triệu câu hỏi kia vẫn không có cách nào giải đáp cho thỏa đáng. Tất cả chỉ là sự bí ẩn của vũ trụ, của tài năng thiên biến vạn hóa của con người, của trí tuệ siêu phàm và của những ẩn số vô tận trên hành tinh thú vị này.

Trang viết về Stonehenge trong sách Những miền xa trên hành tinh xinh đẹp. Ảnh: San.

Giờ đây, mỗi ngày trôi qua, những đoàn du khách từ bốn phương vẫn đến đây, đi vòng quanh công trình kỳ lạ đến khó tin này, chiêm nghiệm và suy ngẫm về các giá trị thời gian, không gian và những thực hư trong cuộc sống. Nhiều người thích đón bình minh, nhiều người thích chờ hoàng hôn để nhìn thấy những tia nắng xen qua các vách đá và tỏa ra những tia sáng ma mị.

Quanh di tích là những chú quạ đen càu nhàu cạnh tranh nhau một chỗ đậu, một vạt cỏ xanh, một mỏm đá cao. Những chú khác thì lặng yên như ngủ gật trên những đỉnh cột đá lặng thầm và trơ trọi. Dăm chú chim bay vụt vào bên trong, len nhanh qua những khe đá hẹp, để lại vài tiếng kêu inh tai, dội qua những vách đá vang vang trong không trung những tiếng chí chóe vui vẻ nhưng gợi lên những ý niệm xa xôi thăm thẳm.

Thảm cỏ xanh bên dưới Stonehenge vẫn xanh ngát, tựa như vài nghìn năm chưa từng trôi qua nơi này. Khi bóng chiều tàn dần là lúc cả khu vực sẫm lại, càng trông ma mị và bí ẩn. Tất cả, có thể mãi mãi vẫn là những bí mật đã được chôn vùi vĩnh cửu dưới tầng lớp đất sâu vùng đất bí ẩn này.