 |
Các thăm dò mới nhất cho thấy vị tổng thống 74 tuổi đang bị tụt lại ở các bang chiến trường quan trọng mà ông cần phải giành được để có “cửa” ở lại Nhà Trắng, giữa lúc ông bị chỉ trích về cách chống dịch Covid-19.
“Gió đổi chiều” với ông Trump tại các bang quan trọng
Nếu tính trung bình một số thăm dò toàn quốc gần đây, đối thủ Joe Biden đang dẫn ông Trump khoảng 8,7%, theo RealClearPolitics.
Cách biệt này vượt xa so với các cuộc tranh cử gần đây kể từ năm 2000, tính vào cùng thời điểm 100 ngày trước bầu cử, theo Wall Street Journal.
Năm 2016, ông Trump đắc cử dù bà Clinton vượt trên về số phiếu phổ thông, nhưng cách biệt của bà Clinton trong các thăm dò 100 ngày trước bầu cử cũng chỉ hơn 1%. Tổng thống Obama vượt trên đối thủ cũng chỉ khoảng 0,9% và 4,2% vào các năm 2012 và 2008, theo Nathaniel Rakich của FiveThirtyEight.
 |
| Ông Trump đang bị bỏ xa trong thăm dò toàn quốc và ở các bang chiến trường quan trọng. Ảnh: New York Times. |
Nhưng điều đáng nói hơn là trong 6 tháng qua, tỷ lệ ủng hộ (toàn quốc) của cả hai ông Biden và Trump đều khá ổn định, chỉ lên xuống vài điểm. Khoảng cách mà ông Biden dẫn trước ông Trump cũng khá ổn định, không lên xuống nhiều như trong các cuộc bầu cử từ năm 2000 đến nay.
Mức ủng hộ của ông Trump lúc cao nhất chưa lần nào bằng được mức ủng hộ lúc thấp nhất của ông Biden, theo Wall Street Journal.
Bầu cử Mỹ được quyết định không phải do phiếu phổ thông toàn quốc, mà do phiếu đại cử tri, nhất là từ các bang chiến trường (còn gọi là bang dao động), vốn khó dự đoán. Nhưng tình hình tại các bang này không mấy khả quan cho Tổng thống Trump.
Riêng trong ngày 26/7, các thăm dò mới nhất của CNN trong số cử tri đã đăng ký ở ba bang dao động - Florida, Arizona và Michigan - cho thấy ông Trump đang bị bỏ xa, dù ông giành được chiến thắng ở cả ba bang này vào năm 2016, theo RealClearPolitics.
Cụ thể, ở Florida, ông Biden được 51% ủng hộ so với 46% của ông Trump. Ở Arizona, ông Biden được 49%, hơn ông Trump 4 điểm. Ở Michigan, ông Biden dẫn ông Trump 52% - 40%.
Theo Wall Street Journal, ông Trump đánh bại bà Clinton năm 2016 là nhờ chiến thắng sát nút, bất ngờ các bang Michigan, Pennsylvania và Wisconsin - trái với các dự đoán và thăm dò. Ở cả ba bang này gộp lại, ông Trump giành hơn được 77.744 phiếu so với bà Clinton, tức chỉ hơn 0,5% tổng số phiếu ở cả ba bang.
Nhưng lần này, các thăm dò trong ba ngày qua do RealClearPolitics tổng hợp lại sẽ khiến ông Trump phải lo lắng, khi ông đang bị đối thủ vượt trên, và cách biệt đang vượt xa mức 0,5%.
Cụ thể, ở Michigan, các thăm dò của CNN, CBSNews/YouGov và Fox News cho thấy ông Biden dẫn tới 12 điểm, 6 điểm và 9 điểm.
Ở Pennsylvania, thăm dò của Gravis và Fox News lần lượt cho thấy ông Biden dẫn 3 điểm và 11 điểm.
Ở Wisconsin, thăm dò của Gravis cho thấy ông Biden dẫn 8 điểm.
Năm 2016, ngay cả khi bà Clinton dự đoán sẽ thắng các bang này, tỷ lệ ủng hộ ông Trump vẫn luôn khá sát nút, và ông vẫn luôn ở thế “cạnh tranh”, nhất là ở Pennsylvania và Michigan. Ông không bị đối thủ bỏ xa như hiện nay.
Năm nay, Tổng thống Trump vẫn buộc phải thắng ba bang này để đắc cử, và lẽ ra đó phải là các bang “trong tầm với”, mà ông Trump cạnh tranh quyết liệt với đối thủ. Nhưng thay vào đó, các thăm dò cho thấy Michigan, Pennsylvania và Wisconsin đang nghiêng hẳn về ông Biden.
Sự đảo chiều đầy bất lợi từ 2016 sang 2020 cũng đang diễn ra ở nhiều bang khác, lẽ ra phải là “chắc chắn” về tay ông Trump.
Chẳng hạn các bang Ohio, Iowa hay Texas - nơi ông Trump từng thắng áp đảo ở đây với cách biệt lần lượt là 8%, 9% và 9% - thì nay được giới phân tích đánh giá là “cạnh tranh” thay vì “chắc chắn”, “an toàn” cho ông Trump.
Tương tự, biểu đồ ở các bang Florida, North Carolina và Arizona vốn luôn cho thấy ông Trump dẫn trên thì nay ông Biden đã vượt lên trên.
 |
| Một lần phát biểu của ông Biden ở Kansas City hồi tháng 3. Ảnh: New York Times. |
Chưa hết, ngày 14/7, phân tích của Sabato’s Crystal Ball, trang tin phi đảng phái chuyên dự đoán bầu cử của Đại học Virginia, chuyển 7 bang được coi là truyền thống theo đảng Cộng hòa từ nhóm “an toàn” cho ông Trump sang nhóm “có thể” ngả về Trump, tức ông Biden có khả năng cạnh tranh với ông Trump tại đây. Đó là Alaska, Indiana, Kansas, Missouri, Montana, South Carolina và Utah.
Sau bầu cử năm 2016, các thăm dò nhận được nhiều chỉ trích, và từ đó đến nay đã được cải thiện, cho kết quả khá giống với thực tế trong bầu cử giữa kỳ năm 2018.
Ông Trump có còn hy vọng lội ngược dòng?
Chiến dịch của ông Biden năm nay là một chiến dịch chưa từng có. Ông tranh cử từ nhà ở Delaware, không có nhiều buổi họp báo, vận động, và dường như có thể yên trí ngồi tựa lưng, xem ông Trump tự lún sâu vào cơn khủng hoảng, hãng tin AFP bình luận.
Tất nhiên, tổng thống Mỹ luôn nhắc lại chiến thắng bất ngờ của ông trước bà Hillary Clinton vào năm 2016. Ông bất ngờ thắng nhờ có nhiều phiếu đại cử tri hơn, dù ít hơn về phiếu phổ thông. Trước đó 16 năm, ứng viên Al Gore cũng thất bại trước George W. Bush dù giành nhiều phiếu phổ thông hơn.
Người lạc quan cho ông Trump chắc chắn sẽ muốn chỉ ra rằng Tổng thống George H. W. Bush cũng đắc cử năm 1988 sau khi bị bỏ xa 20% (tỷ lệ ủng hộ toàn quốc, thời điểm 100 ngày trước bầu cử), nhờ chiến dịch công kích dữ dội đối thủ Michael Dukakis, cũng như hàng loạt sai lầm của chính ông Dukakis.
 |
| Cuộc vận động tranh cử vắng so với dự kiến của ông Trump ở Tulsa gần đây được cho là đã khiến giám đốc tranh cử Brad Parscale mất việc. Ảnh: New York Times. |
Nhưng như Chris Cillizza của CNN chỉ ra, không cuộc bầu cử tổng thống Mỹ nào giống cuộc bầu cử tổng thống Mỹ nào. Cũng như trong thể thao, việc một đội bóng “lội ngược dòng” được ở phút cuối không thể đảm bảo gì về khả năng họ lặp lại điều tương tự nếu lại bị dẫn trước ở phút cuối trong trận đấu sau đó, huống chi là bốn năm sau, ông nêu ví dụ.
Bốn năm sau khi “lội ngược dòng” vào năm 2016, ông Trump đang trong một mùa tranh cử khác hẳn. Ông không còn vào sân với tư cách “tỷ phú ngoài cuộc” để chống lại “hệ thống chính trị bất công”, mà giờ ông chính là một phần của hệ thống chính trị.
Đối thủ của ông hiện nay, Joe Biden, không phải nhân vật gây chia rẽ hay bị truyền thông đả kích nhiều như bà Clinton của năm 2016.
Các vấn đề của năm nay cũng khác hẳn năm 2016, khi dịch Covid-19 làm đảo lộn hoàn toàn đời sống người Mỹ và phong trào biểu tình sau cái chết của George Floyd lan rộng với quy mô và nhiệt huyết ngang với phong trào lịch sử năm 1968. Đó lại là hai vấn đề mà ông Trump hứng chịu chỉ trích nặng nề.
Hiện tại, ông Biden cũng đang huy động được nhiều tiền hơn ông Trump. Các nghị sĩ Dân chủ cũng huy động được nhiều tiền hơn hẳn các nghị sĩ Cộng hòa trong các cuộc đua được coi là cạnh tranh, theo CNN.
Năm 2020 không còn “số đông im lặng”
Dù vậy, ông Trump vẫn tỏ ra lạc quan, mong chờ “số đông im lặng” sẽ một lần nữa đưa ông đến thắng lợi. “Chiến dịch Trump có nhiều nhiệt huyết hơn bất cứ chiến dịch nào trong lịch sử của đất nước vĩ đại chúng ta, hơn cả năm 2016”, ông viết trên Twitter.
“Ông Biden thì không có chút nào (nhiệt huyết)! Số đông im lặng sẽ lên tiếng vào ngày 3/11!”.
Trong khi đó, đối thủ Joe Biden nói ông đang đấu tranh vì “linh hồn nước Mỹ”, và kêu gọi các cử tri hãy biến ông Trump thành tổng thống một nhiệm kỳ.
“Trong 100 ngày nữa, chúng ta có cơ hội hướng đất nước sang một con đường mới, để chúng ta có thể xứng đáng với lý tưởng cao đẹp nhất của mình, và mọi người đều có cơ hội thành công”, ông Biden viết trên Twitter.
 |
| Trái với ông Trump, ông Biden thường có những hình ảnh quỳ gối thể hiện cảm thông với phong trào biểu tình sau cái chết của George Floyd. Ảnh: New York Times. |
Giới phân tích cũng chỉ ra yếu tố “số đông im lặng” sẽ có vai trò ít hơn nhiều so với năm 2016. Khi ấy, nhiều người Mỹ có thể không dám công khai ủng hộ vị ứng viên với lời lẽ kỳ thị phụ nữ và thái độ bặm trợn, vì vậy các thăm dò bị lệch đi nhiều. Nhưng năm nay, người ủng hộ ông Trump chắc không có vấn đề gì khi nói mình sẽ bầu cho ông.
Trong bối cảnh có hơn 1.000 người Mỹ tử vong mỗi ngày vì Covid-19, Tổng thống Trump đã buộc phải hủy các buổi vận động tranh cử và hủy đại hội đảng Cộng hòa tại Florida vào tháng 8.
Đại dịch Covid-19, làm 4,2 triệu người Mỹ nhiễm bệnh và gần 150.000 người tử vong, đã phơi bày nhiều yếu kém của chính quyền Trump, theo AFP.
Tổng thống Mỹ cũng không được ủng hộ cao trong phản ứng đối với phong trào biểu tình chống phân biệt chủng tộc, khi có những lời lẽ khắc sâu chia rẽ, thậm chí đe dọa cử lính liên bang đến nhiều thành phố. Tỷ lệ ủng hộ chung của ông Trump liên tục ở vào khoảng 40%.
Để chống lại ông Biden, ông Trump vẽ nên viễn cảnh nước Mỹ dưới thời ông Biden, sẽ “từ bỏ cách sống của người Mỹ” và các thành phố sẽ đầy rẫy tội phạm. Ông Trump nói ông Biden sẽ ngừng cấp vốn cho cảnh sát, và người Mỹ sẽ phải chịu nhịn trước “đám đông hỗn loạn cánh tả”, dù ông Biden chưa hề khẳng định ủng hộ ngừng cấp vốn cho cảnh sát.
Nhưng dù có những luận điểm đả kích như vậy, ông Trump đa phần vẫn chưa thể thuyết phục được cử tri, ngoài nhóm fan trung thành với ông từ đầu, theo AFP.
Thống đốc bang Maryland Larry Hogan, được coi là ứng viên tổng thống tiềm năng năm 2024, nói với CNN ngày 26/7 nhiều khả năng ông sẽ không ủng hộ Tổng thống Trump.
“Cuộc bầu cử chỉ 100 ngày nữa. Đợt bỏ phiếu sớm bắt đầu sau chưa đầy 60 ngày nữa. Người Mỹ đang đến rất gần thời điểm đưa ra quyết định”, ông nói với AFP.
