Vài năm trước, Kami Rita Sherpa, một người leo núi và hướng dẫn viên kỳ cựu, đã gặp cảnh tượng khủng khiếp tại trại ở chân núi Everest. Xương người lộ ra khỏi mặt đất, trơ trụi và đóng băng.
Đó không phải trường hợp tình cờ. Các mùa tiếp theo, nhiều bộ phận cơ thể được phát hiện hơn như hộp sọ, ngón tay, cẳng chân. Các hướng dẫn viên ngày càng tin rằng những phát hiện của họ phù hợp với hiện tượng lớn hơn ở ngọn núi cao nhất thế giới: Khí hậu ấm lên làm lộ ra những nhà leo núi không thể về nhà.
 |
| Khoảng 300 nhà leo núi đã chết khi cố gắng lên đỉnh Everest trong sáu thập kỷ qua và hơn 100 thi thể có thể đang nằm trên núi. Ảnh: AP. |
"Tuyết tan chảy và các thi thể lộ ra. Tìm thấy xương người đang trở thành chuyện thường với chúng tôi", ông Sherpa, người lập kỷ lục thế giới khi chinh phục đỉnh Everest 24 lần, nói với New York Times.
Thực tế nghiệt ngã
Trong vài mùa gần đây, những người leo núi nói rằng họ nhìn thấy nhiều xác chết nằm trên sườn núi băng giá hơn bao giờ hết. Cả những người leo núi và chính phủ Nepal đều tin rằng đây là kết quả nghiệt ngã của sự nóng lên toàn cầu.
Nó làm tan chảy nhanh chóng các sông băng trên núi, phơi bày các bộ xương, những chiếc ủng cũ và xác chết của hàng loạt chuyến leo núi từ nhiều thập kỷ trước.
Chính phủ Nepal đang không biết phải làm gì. Hơn 100 thi thể có thể đang nằm trên đỉnh Everest trong khi người ta tranh luận về việc loại bỏ hay để chúng tồn tại. Một số nhà leo núi tin rằng những người đã khuất trở thành một phần của ngọn núi và nên để như vậy.
Trong sáu thập kỷ qua, khoảng 300 người leo núi đã chết trong các chuyến thám hiểm Everest, chủ yếu do bão, trượt ngã hoặc sốc độ cao. Mùa này là một trong những mùa chết chóc nhất, với ít nhất 11 trường hợp tử vong, một phần do sự quá tải của những người khao khát chinh phục "nóc nhà thế giới".
 |
| Số lượng người cố gắng leo lên đỉnh Everest ngày càng tăng, gây ra tình trạng quá tải mà một số hướng dẫn viên tin rằng đã góp phần vào tỷ lệ tử vong tăng đột biến trong mùa này. Ảnh: AFP/Getty. |
Hôm 29/5, chính phủ Nepal cho biết để tránh ùn tắc và các hành vi gây mất trật tự trên đỉnh núi, họ đang xem xét thay đổi quy định về những người được phép leo núi.
Ang Tshering Sherpa, cựu chủ tịch Hiệp hội leo núi Nepal, ước tính rằng thi thể của ít nhất một phần ba số người đã chết trên Everest vẫn còn ở đó. Một số bị tách thành từng mảnh do tuyết lở.
Loại bỏ hài cốt từ đỉnh núi rất nguy hiểm. Một cơ thể đông lạnh có thể nặng hơn 136 kg. Mang trọng lượng tăng thêm đó qua các khe núi với những sườn dốc và thời tiết thất thường sẽ khiến nhiều người leo núi gặp nhiều nguy hiểm tính mạng hơn.
Tuy nhiên, một số gia đình vẫn khăng khăng đòi lấy lại thi thể của những người thân yêu của họ, đòi hỏi một nhiệm vụ riêng biệt có thể tiêu tốn hàng chục nghìn USD. Thông thường, thi thể của những người leo núi chết trên độ cao 6.400 m được để nguyên tại chỗ.
"Trên núi, mọi thứ đều được cân nhắc trước nguy cơ tử vong. Tốt hơn là mang các thi thể xuông nếu có thể. Nhưng những người leo núi nên ưu tiên hàng đầu cho sự an toàn. Xác chết có thể cướp đi sinh mạng của họ", Ang Tshering Sherpa nói.
Định hình lại dãy Himalaya
Các thi thể lộ ra là một phần của thay đổi lớn hơn trên núi. Trong thập kỷ qua, biến đổi khí hậu đã nhanh chóng định hình lại toàn bộ khu vực Himalaya.
Đường băng tuyết trên đỉnh Everest cao hơn so với chỉ vài năm trước. Các khu vực từng được phủ trong băng dày đặc bây giờ bị lộ ra.
Năm 2016, quân đội Nepal đã rút cạn một hồ nước gần Everest sau khi băng tan nhanh chóng đe dọa gây ra trận lũ lụt thảm khốc ở hạ lưu. Năm nay, một nghiên cứu cho thấy kích thước của các ao trên đỉnh sông băng trên khu vực Everest, nơi cung cấp tín hiệu về tốc độ băng tan chảy, đã tăng lên rất nhiều trong ba năm qua, vượt xa tốc độ thay đổi từ thập kỷ đầu tiên và một nửa thập kỷ trước.
Dự báo có vẻ ảm đạm. Trong một nghiên cứu được phát hành vào tháng 2, các nhà khoa học cảnh báo rằng ngay cả khi các mục tiêu thay đổi khí hậu tham vọng nhất thế giới được đáp ứng, một phần ba sông băng ở dãy Himalaya sẽ tan chảy vào cuối thế kỷ.
Theo báo cáo Hindu Kush Himalaya, nếu sự nóng lên toàn cầu và khí thải nhà kính tiếp tục ở mức hiện tại, con số này có thể tăng lên hai phần ba.
 |
| Số lượng người leo núi ngày càng tăng đã gây ra tắc nghẽn tại đỉnh Everest. Ảnh: AP. |
Dandu Raj Ghimire, tổng giám đốc cơ quan quản lý du lịch của Nepal, nơi chuyên giám sát các cuộc thám hiểm trên núi, cho biết sự xuất hiện của các thi thể cho thấy khu vực đã thay đổi như thế nào.
Sau khi các sherpa (hướng dẫn viên ở Himalaya) báo cáo tìm thấy một số thi thể vào năm ngoái, văn phòng của ông Ghimire bắt đầu tìm cách loại bỏ chúng một cách an toàn.
Trước mùa leo núi mùa xuân năm nay, thường kéo dài đến cuối tháng 5, Bộ du lịch Nepal đã yêu cầu các nhà điều hành đoàn thám hiểm lập danh sách những người leo núi đã chết còn sót lại trên đỉnh Everest và các đỉnh núi khác.
Năm nay, các tình nguyện viên đã thu thập được hơn 9 tấn rác, bao gồm chai nhựa, dây thừng cũ, lều, hộp thức ăn, từ Everest. Hoạt động này cũng là dịp để loại bỏ các thi thể.
Ông Ghimire nói rằng hài cốt đã được chuyển đến Kathmandu để khám nghiệm tử thi. Nếu các hài cốt không thể được xác định, cảnh sát sẽ hỏa táng chúng.
Công việc của họ khó có thể mở rộng đến đỉnh Everest, nơi nhiệt độ mùa hè thường xuyên giảm xuống dưới -18 độ C và mức oxy chỉ đạt 1/3 so với mực nước biển. Ở độ cao đó, một số thi thể được bảo quản nguyên vẹn.
Trong nhiều năm, thi thể một phụ nữ người Mỹ chết trong khi xuống núi đã nằm cố định gần đỉnh núi cho đến khi một người leo núi quấn xác cô trong lá cờ và mang nó xuống vào những năm 2000. Thi thể của cô thường được gọi là "người đẹp ngủ trong rừng".
Đối với nhiều người leo núi, các thi thể là một lời nhắc nhở gai người về những hiểm họa trên núi. Vibeke Andrea Sefland, một nhà leo núi người Na Uy, cho biết trong chuyến thám hiểm năm 2017, cô đã vượt qua bốn thi thể, trong đó có một người bạn của cô.
"Chắc chắn nó ảnh hưởng đến tôi. Việc gặp họ lần đầu rất căng thẳng, khi bạn đột nhiên bắt gặp họ. Tôi luôn luôn dừng lại và cầu nguyện cho họ một chút", cô nói.
