 |
Khi cuộc xung đột giữa Iran và Israel bước vào tuần thứ hai với những đòn tấn công qua lại khốc liệt, tên lửa siêu thanh Fattah-1 bất ngờ trở thành tâm điểm chú ý.
Loại vũ khí tiên tiến này được Tehran tuyên bố đã được sử dụng để tấn công các mục tiêu tại Israel, làm dấy lên lo ngại mới về khả năng thay đổi cục diện chiến trường cũng như làm khó thêm cho các hệ thống phòng thủ vốn được đánh giá là hiện đại nhất thế giới.
Vũ khí mới của Iran
Trong đợt tấn công ngày 18/6, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) xác nhận đã phóng tên lửa siêu thanh Fattah-1 nhằm vào các vị trí quân sự và cơ sở hạ tầng trọng yếu tại Israel.
Đây là lần đầu tiên Tehran công khai tuyên bố sử dụng loại vũ khí này trong cuộc xung đột hiện tại, mặc dù Fattah-1 từng được triển khai trong chiến dịch ngày 1/10/2024.
 |
| Hệ thống phòng thủ tên lửa của Israel được kích hoạt để vô hiệu hóa tên lửa từ Iran. Ảnh: Reuters |
Lần này, Fattah-1 được nhấn mạnh là đòn phản công chiến lược trong “Chiến dịch đích thực 3”. Iran khẳng định loại tên lửa này có thể xuyên thủng các hệ thống phòng thủ nhiều tầng như Iron Dome, David’s Sling và Arrow của Israel. Một thông điệp cứng rắn cũng được Đại giáo chủ Ali Khamenei đưa ra: "Không thương xót với kẻ thù chiếm đóng".
Theo các nguồn tin quân sự từ Iran, loạt phóng tên lửa mới đã vượt qua một số lá chắn phòng không của Israel, gây thiệt hại tại ít nhất hai khu vực ở trung tâm nước này. Bộ Quốc phòng Israel chưa xác nhận mức độ thiệt hại cụ thể, nhưng một số hãng tin như Al Jazeera và Reuters ghi nhận các vụ nổ lớn tại Tel Aviv và Ashdod.
Fattah-1 có gì đặc biệt?
Fattah-1 là tên lửa siêu thanh đầu tiên do Iran tự phát triển, được ra mắt vào tháng 6/2023 và đặt tên bởi chính Lãnh tụ tối cao Iran, Đại giáo chủ Khamenei. Loại tên lửa này dài khoảng 12 m, sử dụng nhiên liệu rắn, một tầng đẩy, có tầm bắn 1.400 km và mang đầu đạn nặng tới 200 kg.
Điểm nổi bật nhất của Fattah-1 là được trang bị đầu đạn dạng phương tiện lướt siêu thanh (Hypersonic Glide Vehicle - HGV), cho phép nó di chuyển với tốc độ lên tới Mach 14 (tương đương 17.900 km/h) và thay đổi quỹ đạo trong quá trình bay. Điều này khiến các hệ thống đánh chặn truyền thống vốn dựa vào việc dự đoán đường bay của tên lửa, gặp rất nhiều khó khăn.
 |
| Tên lửa Fattah - tên lửa siêu thanh đầu tiên của Iran - lần đầu tiên được công bố vào năm 2023. Ảnh: NDTV World. |
Fabian Hinz, nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), nhận định Fattah-1 là một cải tiến đáng kể của Iran: “Đây không chỉ là tên lửa nhanh, mà là một phương tiện có khả năng cơ động, giúp nó tránh được đánh chặn hiệu quả hơn nhiều so với tên lửa đạn đạo thông thường”.
Một báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng Jane’s cho biết Fattah-1 dường như được thiết kế ưu tiên vào khả năng xuyên thủng mạng lưới phòng thủ tên lửa đa tầng như của Israel. Tuy vậy, nhiều chuyên gia vẫn tỏ ra thận trọng về tuyên bố năng lực của Iran do thiếu các bằng chứng kiểm chứng độc lập.
 |
| Ảnh minh họa so sánh ba loại tên lửa đạn đạo của Iran gồm Fateh-110 (tầm bắn 300-500 km, dài 8,86 m), Zolfaghar (tầm bắn 700 km, dài 10,3 m) và Fattah - tên lửa siêu thanh đầu tiên của Iran, với tầm bắn khoảng 1.400 km và tốc độ tối đa tới Mach 14. Fattah được trang bị đầu đạn lướt siêu thanh có khả năng thay đổi quỹ đạo, được kỳ vọng có thể vượt qua các hệ thống phòng thủ hiện đại. Đồ họa: Globalsecurity |
Tác động tới cục diện xung đột và an ninh khu vực
Việc Iran sử dụng Fattah-1 trong xung đột với Israel đánh dấu bước leo thang nghiêm trọng. Không chỉ là biểu tượng cho sự phát triển công nghệ quân sự của Tehran, Fattah-1 còn gửi một thông điệp răn đe mạnh mẽ tới cả Mỹ và các đồng minh trong khu vực. Nếu khả năng xuyên thủng hệ thống phòng thủ của nó được xác thực, điều này có thể làm thay đổi chiến lược bố trí phòng thủ của Israel và buộc Mỹ phải điều chỉnh việc triển khai hệ thống THAAD hoặc Aegis Ashore trong khu vực.
Về phía Israel, giới chức nước này khẳng định các hệ thống phòng thủ đã ngăn chặn thành công phần lớn đòn tấn công, nhưng không phủ nhận có những tên lửa đã vượt qua được lưới chắn.
Các nước Trung Đông, đặc biệt là vùng Vịnh, đang theo dõi sát tình hình với lo ngại rằng nếu Fattah-1 rơi vào tay các nhóm vũ trang ủy nhiệm, mối đe dọa với an ninh khu vực sẽ tăng vọt.
 |
| Lãnh tụ tối cao Iran, đại giáo chủ Ayatollah Ali Khamenei đã bác bỏ yêu cầu đầu hàng vô điều kiện của Tổng thống Donald Trump, cảnh báo "tổn thất không thể khắc phục" nếu Mỹ can dự. Ảnh: Reuters. |
Ngoài ra, việc Iran chọn thời điểm hiện tại để công khai sử dụng Fattah-1 có thể được xem là động thái trả đũa sau chiến dịch không kích quy mô lớn của Israel vào các cơ sở hạt nhân và tên lửa của Iran ngày 13/6 khiến nhiều tướng lĩnh và các nhà khoa học hạt nhân thiệt mạng.
Theo các chuyên gia, ù còn nhiều tranh cãi về hiệu quả thật sự, sự xuất hiện của Fattah-1 đã thêm một biến số khó lường trong cuộc xung đột vốn đã rất phức tạp tại Trung Đông.
Vấn đề Trung Đông
Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Châu Phi - Trung Đông: Những vấn đề chính trị và kinh tế nổi bật". Cuốn sách giới thiệu cuộc cải cách thể chế chính trị và kinh tế ở châu Phi và Trung Đông từ sau Chiến tranh Lạnh đến nay. Cuốn sách bao trùm nhiều vấn đề về sắc tộc, khả năng giải quyết mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, chính sách của các nước lớn, dầu mỏ, khí đốt ở hai khu vực này,...
