Ngày 21/12/2019, Everton cầm hòa 0-0 trước Arsenal trong trận đấu có lẽ là nhàm chán nhất Premier League mùa này.
Sự nhạt nhòa được thể hiện rõ qua phát biểu của HLV trưởng Everton hôm ấy, Duncan Ferguson: “Tôi đã nói với Freddie Ljungberg ngay trước khi hết giờ rằng tôi muốn trận đấu kết thúc cho xong”.
Đó cũng là lần cuối Duncan Ferguson và Freddie Ljungberg giữ vai trò HLV tạm quyền. Không ai trong số họ, hay thậm chí cả các CĐV, thực sự hào hứng với trải nghiệm tại Goodison Park.
 |
| Arteta và Ancelotti từng cùng có mặt trên khán đài theo dõi trận hòa 0-0 giữa Arsenal và Everton ở lượt đi. Ảnh: Getty. |
Trên khán đài, Carlo Ancelotti và Mikel Arteta, hai tân HLV chờ ngày bổ nhiệm, cũng chỉ có thể cau mày. Thay vào đó là những nỗi lo về một núi công việc đang chờ đợi họ. Quá nhiều vấn đề cần giải quyết, ít thời gian trong giai đoạn lịch thi đấu dày đặc nhất năm.
Thế nhưng, điều kỳ diệu đã đến. Từ thời điểm Ancelotti và Arteta tiếp quản vị trí HLV trưởng, Liverpool là đội duy nhất bất bại tại Premier League, nhưng cũng chỉ có 2 đội bóng thua vỏn vẹn 1 trận. Không ai khác, đó chính là Arsenal và Everton.
Carlo Ancelotti không lỗi thời
Nếu có một điểm chung giữa Ancelotti và Arteta, đó chính là việc trong những ngày chập chững bước vào nghiệp huấn luyện, họ đều là trợ lý cho những chiến lược gia mang tính biểu tượng ở thế hệ tương ứng. Với Ancelotti, nơi mọi thứ bắt đầu chính là thời gian “thực tập” dưới sự dẫn dắt của huyền thoại Arrigo Sacchi.
Những năm cuối thập niên 80 của thế kỷ trước, Ancelotti là một nhân tố quan trọng trong sơ đồ 4-4-2 của HLV Sacchi tại AC Milan. Khi HLV Sacchi lên làm việc tại ĐT Italy năm 1991, ông đã đưa ra lời mời “lên tuyển” cho chính Ancelotti. Bất ngờ vì nghĩ mình không còn khả năng khoác lên màu áo ĐT Italy ở tuổi 32, Ancelotti càng sững sờ hơn khi đó là đề nghị làm trợ lý HLV, chứ không phải cầu thủ.
 |
| HLV Ancelotti đang giúp Everton thay đổi. Ảnh: Getty. |
“Sacchi không bao giờ ngừng lại. Ông ấy luôn nói về công việc,” Ancelotti, người sau đó giải nghệ để trở thành cánh tay phải của Sacchi, chia sẻ. Chẳng có gì bất ngờ, khi bắt đầu sự nghiệp HLV của riêng mình, lối chơi ưa thích của Ancelotti, tương tự như Sacchi, cũng là 4-4-2 đầy chặt chẽ, gây áp lực nhiều lên đối thủ, không sử dụng một số 10 thuần túy.
Ancelotti dù cứng nhắc nhưng vẫn phải thay đổi để phù hợp với thời cuộc. Trong 2 thập kỷ tiếp theo, ông trở thành một HLV linh hoạt, luôn đặt cầu thủ lên trên hết, xây dựng một hệ thống xung quanh họ. Không sai khi nói việc gặp Zinedine Zidane tại Juventus đã thay đổi suy nghĩ của ông, chuyển từ sơ đồ 4-4-2 ưa thích sang 4-3-1-2, với không ai khác ngoài siêu sao người Pháp ở vị trí số 10. Sự tiến hóa tiếp tục với không chỉ 1, mà đến 3-4 người có vị trí sở trường là “số 10”, cho sơ đồ 4-3-2-1 ở AC Milan và Real Madrid.
Không tìm được thành công ở Bayern Munich và Napoli với cách tiếp cận tương tự, người ta nói Ancelotti đã bị bóng đá hiện đại bỏ lại phía sau. Trong thế khó khăn, khi chấp nhận công việc ở một đội bóng ít tên tuổi, Ancelotti quay trở lại với điểm khởi đầu, về với thứ đã giúp ông và người thầy Sacchi thành công. Với việc hệ thống Everton đang hoạt động hiệu quả, chẳng ai có thể gọi Ancelotti là “lỗi thời”.
Ở Goodison Park, chẳng có những mảnh ghép hào nhoáng như Hernan Crespo, Zidane, Kaka, Zlatan Ibrahimovic hay Cristiano Ronaldo. Tuy vậy, chính môi trường không có ngôi sao ấy là điều kiện thuận lợi để Ancelotti đăt cấu trúc đội hình lên trên cá nhân cầu thủ, và ông đã đưa Everton quay lại quỹ đạo với sơ đồ 4-4-2.
Dưới thời HLV Marco Silva, đã có những tranh cãi về việc Gylfi Sigurdsson hay Alex Iwobi phù hợp hơn cho vị trí “số 10”. Ancelotti hoàn toàn bỏ đi vai trò đó, đẩy Sigurdsson chơi lùi sâu hơn, đưa Iwobi ra cánh. Trên hàng công, Dominic Calvert-Lewin và Richarlison đang có sự ăn ý ấn tượng, đặc biệt trong các pha phản công.
Triều đại Ancelotti cho thấy hình ảnh Everton kỷ luật, có thể chưa mang đến sự tin tưởng tuyệt đối, nhưng khó bị đánh bại hơn. Những chiến thắng 1-0 trước Burnley hay Brighton chính là đặc trưng của Ancelotti phiên bản Parma, đội bóng lớn đầu tiên ông nắm quyền. Đó là những thắng lợi đậm ảnh hưởng từ Sacchi.
Mikel Arteta - người soi sáng cho Arsenal
Hai thập kỷ sau Sacchi, một trong những người dẫn đầu cuộc “cách mạng” cho thời đại mới của bóng đá châu Âu là Pep Guardiola. Nếu thứ bóng đá của Sacchi từng bị xem là “phi Italy” vào thuở ban đầu thì triết lý kiểm soát bóng nhiều của Guardiola cũng không thông dụng, ít ra là tại Champions League những năm đầu thế kỷ 21.
Các đội bóng thời ấy hướng tới việc phòng ngự chặt - phản công nhanh, cho tới khi suy nghĩ của họ bị thay đổi bởi 2 chức vô địch châu Âu các năm 2009 và 2011 của Barcelona, kết hợp với vinh quang cho ĐTQG Tây Ban Nha khi triển khai cùng lối chơi ấy.
 |
| Arsenal đang trở lại dưới tay Arteta. Ảnh: Getty. |
Arteta, trong giai đoạn đầu sự nghiệp cầu thủ tại La Masia, được hướng theo hình mẫu của chính Guardiola - một bậc thầy về chuyền bóng của đội chủ sân Camp Nou. Mặc cho mối lương duyên của Arteta với Barcelona không kéo dài, ông và Guardiola giữ liên lạc thường xuyên với nhau.
Guardiola từng gọi điện thoại hỏi ý kiến Arteta về các đối thủ Premier League khi ông còn nắm quyền tại Barcelona và sau đó là Bayern. Năm 2016, ở tuổi 34, Arteta giải nghệ để chính thức về với Guardiola, trở thành trợ lý HLV tại Man City.
Tiến bộ qua từng năm làm việc tại Man City, Arteta luôn nhận được niềm tin lớn từ thần tượng Guardiola. Điểm nhấn là việc được trao toàn quyền dẫn dắt Man City đối đầu với chính Arsenal mùa 2016/17. Man City thắng chung cuộc 2-1 trước Arsenal, Arteta đưa ra lựa chọn thú vị cho hiệp 2 khi dùng Kevin de Bruyne trong vai trò “số 9 ảo”.
Chính tiền vệ người Bỉ lùi về nhận bóng để tung ra đường chuyền cho Raheem Sterling ghi bàn ấn định tỷ số. Không ai ở Man City bất ngờ khi Arteta sớm tự mình khởi nghiệp HLV trưởng.
Nếu phải chỉ ra sự khác biệt lớn nhất giữa thời Unai Emery và Arteta tại Arsenal, đó chính là cách tiếp cận vấn đề rõ ràng hơn vạn lần. Giống như “người thầy” Guardiola, Arteta cũng mang đến cho Arsenal phong cách cầm bóng nhiều, triển khai bóng từ hàng sau một cách chặt chẽ và nhuần nhuyễn.
Cách cấu trúc đội hình cũng vậy, cả hai đều sử dụng sơ đồ 4-2-3-1 “trên giấy tờ”, nhưng thực chất là hàng công 5 người với một hậu vệ cánh dâng lên cao (Bukayo Saka), cầu thủ chạy cùng cánh cắt vào trong, hậu vệ cánh còn lại (Ainsley Maitland-Niles hoặc Hector Bellerin) chơi lùi và di chuyển vào tuyến giữa để ngăn các pha phản công từ đối thủ.
Không chỉ về mặt chiến thuật, Arteta còn học được từ Guardiola cách quản lý con người. “Cách Pep đối xử với ban huấn luyện, các cầu thủ, mọi người tại CLB, rất độc đáo - tôi tin đó là sức mạnh lớn nhất của anh ấy. Còn chưa kể đến tầm nhìn của Pep, nhiệt huyết trong công việc, trong việc truyền tải thông điệp của mình”, Arteta nói về Guardiola trong cuộc phỏng vấn với trang chủ Arsenal.
Những từ ngữ tương tự cũng có thể được dùng để nói về cựu tiền vệ năm nay mới 37 tuổi. Arsenal dưới thời Emery không phải thiếu chất lượng về con người - nhưng họ thiếu đi một hướng đi rõ ràng, một lối chơi đặc trưng, một niềm tin vào sự lèo lái của HLV trưởng. Tính tới lúc này, Arteta đã bù đắp khuyết điểm ấy.
Cuộc đối đầu giữa Arsenal với Everton là cơ hội để giới mộ điệu đánh giá Ancelotti và Arteta đã chuyển biến các học trò của mình ra sao, so với trận hòa vô vị cách đây 2 tháng. Đó cũng sẽ là cuộc đối đầu giữa những “di sản” của Sacchi và Guardiola - hai cái tên góp phần không nhỏ định hình bóng đá châu Âu trong 30 năm qua.
