Người cao tuổi luôn được các bác sĩ dinh dưỡng khuyên nên ăn nhiều rau xanh để hỗ trợ giảm huyết áp. Ảnh: D.L.

Khi nói về chế độ ăn uống và phòng ngừa huyết áp cao, chúng ta phải biết rằng người Mỹ chuộng đồ ăn nhanh, đồ ăn chế biến công nghiệp, còn người châu Á vẫn ăn theo kiểu nấu nướng truyền thống đồ Á. Hơn nữa, chủng người khác nhau, thể chất cũng khác nhau, khi sử dụng một vài chỉ dẫn sức khỏe của Mỹ, trước tiên ta học tập cách tư duy của họ nhưng sau đó phải học hỏi, phân tích những vấn đề cụ thể, không nên rập khuôn, máy móc.

Điểm thứ nhất, đối tượng nghiên cứu của Phương pháp ăn kiêng phòng, chữa huyết áp cao (Diertary Approaches to Stop Hypertension) viết tắt là DASH là người Mỹ, không phải người châu Á, cũng không phải là rút ra kết luận từ cuộc điều tra mọi quốc gia trên toàn thế giới.

Điểm thứ hai, ẩm thực của người Mỹ và ẩm thực của người châu Á nói chung có sự khác biệt rất lớn. Lấy Trung Quốc làm ví dụ, người Trung Quốc ăn cơm không bao giờ phân chia khẩu phần/suất theo kiểu Mỹ, người Mỹ ăn rau sống, còn người Trung Quốc hầu hết ăn rau xào.

Người Mỹ bình thường nạp nhiều thịt, sữa… ít ăn rau và trái cây, cho nên, trong chế độ ăn DASH, họ khống chế lượng thịt nạc ăn vào một ngày dưới 175 gam, một bữa không được ăn quá 85 gam. Mọi người nên chú ý một chút, chúng ta bàn đến sự kiểm soát, cho thấy bình thường chỉ cần không để ý một chút là sẽ vượt ngưỡng.

Bệnh nhân huyết áp cao của Mỹ được khuyến nghị nên ăn khoảng 300-500 gam rau/ngày, 200-350 gam trái cây/ngày, đây đã là một tiêu chuẩn tương đối cao ở Mỹ. Còn kết cấu ẩm thực của người Trung Quốc lại tương đối phức tạp, phần lớn mọi người ăn lương thực, rau củ làm thức ăn là chủ yếu, lượng thịt trứng sữa nạp vào không nhiều như người Mỹ.

Ý kiến của tôi là: Căn cứ tình hình đặc điểm ăn uống và thể chất của người Trung Quốc, tham khảo Hướng dẫn chế độ dinh dưỡng cho dân cư Trung Quốc 2016, trên cơ sở của liệu pháp ăn uống DASH, cần điều chỉnh một chút ý kiến chỉ dẫn.

Thứ nhất, về phương diện các loại thịt: Hướng dẫn chế độ dinh dưỡng cho dân cư Trung Quốc 2016 đề xuất bình quân một người mỗi ngày nạp vào tổng trọng lượng khoảng 100-150 gam cá hoặc thịt. Vì hầu hết người Trung Quốc đều chưa thể đạt được con số này, nên cần chú ý đến việc đảm bảo nạp vào lượng protein cần thiết, chứ không dùng từ kiểm soát.

Thứ hai, về phương diện chất béo: DASH đề xuất giảm bớt lượng axit béo bão hòa nạp vào, ăn nhiều cá và dầu thực vật không chứa axit béo bão hòa, mỗi ngày nạp vào không quá 25 gam dầu thực vật. Nếu bạn đến Mỹ, điều khiến người châu Á nói chung khó thích ứng nhất chính là ẩm thực, vì đâu đâu cũng là Mc Donald, KFC, Starbuck, nếu không thì cũng là quán pizza.

Đi đến siêu thị ở mọi nơi, các chế phẩm từ thịt, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn đều được chất đầy trên mọi giá hàng. Các cửa hàng thịt có diện tích rất rộng, chủ yếu là thịt bò, thịt lợn, thịt gà, rất ít các loại cá, gần như không nhìn thấy các loại thực phẩm như xương ống, nội tạng, cổ vịt, chân gà…

Nếu ăn cơm cùng người Mỹ, bạn sẽ cảm thấy dạ dày rất khó chịu, vì đủ các loại thịt nướng và đồ chiên rán, khoai tây chiên, đồ uống ngọt, các loại rượu, và chỉ một đĩa salad nhỏ.

Bình thường người Mỹ ăn rất nhiều thực phẩm từ thịt các loại gia súc bốn chân, bơ, sữa, phô mai… còn ở Trung Quốc, người ở khu vực phía Nam thì ăn nhiều cá nên tỉ lệ mắc huyết áp cao thấp hơn người ở khu vực phía Bắc do người phía Bắc thường xuyên ăn các động vật bốn chân, cho nên bệnh nhân huyết áp cao miền Bắc nên bớt thịt và bổ sung các loại cá chứa axit béo không bão hòa vào khẩu phần ăn.

Thứ ba, phương diện sữa bò: Người Mỹ uống sữa bò là việc rất phổ biến, giống như người Trung Quốc ăn cháo, ăn canh vậy. Từ nhỏ đến già, người Mỹ mỗi ngày đều uống sữa bò hoặc ăn sữa chua, để giảm bớt tổng năng lượng và lượng sữa bò nạp vào, chế độ ăn kiêng DASH đề xuất hạn chế uống sữa bò hết mức có thể, và quy định mỗi ngày chỉ nạp vào không quá 300 gam sữa tươi.

Nước Mỹ yêu cầu lượng canxi nạp vào một ngày là 1.250 mg, đối với đại đa số người Mỹ mà nói, không hề khó để đạt được tiêu chuẩn này. Còn trong văn bản Tham khảo lượng bổ sung dinh dưỡng qua ăn uống cho cư dân Trung Quốc, của Hội Dinh dưỡng học Trung Quốc lại ý kiến rằng, mỗi ngày trẻ nhỏ nên nạp vào khoảng 300 mg canxi, sau 4 tuổi thì tăng thành 400 mg mỗi ngày, sau 7 tuổi thì mỗi ngày 800 mg, người trưởng thành cần nạp 800 mg canxi mỗi ngày và người cao tuổi là 1.000 mg, thai phụ và phụ nữ cho con bú cần bổ sung mỗi ngày 1.200 mg canxi.

Cũng có nghĩa là, lượng canxi cần bổ sung của người bình thường tại Mỹ còn cao hơn cả phụ nữ mang thai và cho con bú của người Trung Quốc, vì thế, đứng ở cương vị bác sĩ, khi đưa lời khuyên cho bệnh nhân của mình về phương diện sữa bò, tôi luôn bảo họ là người châu Á, không phải người Mỹ, nên hãy cân nhắc uống sữa nguyên kem.

Thứ tư, về chất xơ: Mỗi ngày người Mỹ nạp vào khoảng 30 gam chất xơ, còn Hướng dẫn chế độ dinh dưỡng cho dân cư Trung Quốc 2016 lại đặt ra tiêu chuẩn cho người Trung Quốc là 25~35 gam chất xơ. Kết quả điều tra dịch tễ học cho thấy, bình quân lượng chất xơ nạp vào mỗi ngày của người Mỹ chỉ có 4-6 gam, còn con số thống kê của người Trung Quốc lại là 13,3 gam, cho nên người Mỹ càng dễ xuất hiện vấn đề về ung thư kết tràng và béo phì.

Cho dù lượng chất xơ của người Trung Quốc nạp vào khá cao so với bình quân của người Mỹ, nhưng cùng với việc người dân càng ngày ăn càng nhiều ngũ cốc hơn, lượng rau và trái cây ăn vào không đủ, khuyến nghị vẫn nên cảnh giác với vấn đề thiếu chất xơ trong ăn uống, chủ yếu phải cố gắng lựa chọn ngũ cốc nguyên hạt, mỗi ngày ăn khoảng 300-500 gam rau, 200-350 gam trái cây.