 |
Nếu năm 2025 mang dáng dấp của một giai đoạn chuyển đổi, thì năm 2026 đang dần hiện lên như năm bản lề - với nhiều diễn biến quan trọng có thể xoay chuyển hướng đi của thế giới trong tương lai.
Theo Brett McGurk - nhà phân tích các vấn đề toàn cầu của CNN, quan chức an ninh cấp cao dưới nhiều đời tổng thống Mỹ, 6 sự kiện dưới đây sẽ cho thấy vì sao năm 2026 có thể là năm bước ngoặt đối với cục diện thế giới.
Năm thứ 5 xung đột Nga - Ukraine
Đến tháng 2/2026, cuộc xung đột Nga - Ukraine sẽ bước sang năm thứ 5. Theo Brett McGurk, đây thường là thời điểm bản lề: Hoặc các bên tiến gần đến hòa bình khi đã kiệt quệ, hoặc chấp nhận những canh bạc rủi ro hơn để phá vỡ thế giằng co.
Tuy nhiên, tại Ukraine hiện nay, không bên nào dường như sẵn sàng cho bước đột phá.
Năm thứ 5 nhiều khả năng sẽ giống 4 năm trước đó: Nga vẫn dồn sức giành thêm các khu vực, còn Ukraine trông cậy vào sự hỗ trợ của đối tác ở phương Tây về kinh tế và quân sự.
 |
| Vào năm 2026, cuộc xung đột Nga - Ukraine sẽ bước sang năm thứ 5. Ảnh: Reuters. |
Tổng thống Trump đang theo đuổi thỏa thuận hòa bình, theo đó đảm bảo an ninh cho Ukraine thông qua việc Kyiv nhượng một phần lãnh thổ.
Năm thứ 5 của cuộc xung đột có thể mang tính quyết định, nhưng sự quyết định đó nhiều khả năng nằm ở Washington hơn là trên các mặt trận.
Tình hình ở Venezuela
Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã triển khai hạm đội lớn nhất tại vùng Caribe và Tây Đại Tây Dương kể từ đỉnh điểm thời Chiến tranh Lạnh. Lực lượng này bao gồm một nhóm tác chiến tàu sân bay, nhiều tàu khu trục, các đơn vị đổ bộ tấn công, máy bay ném bom tàng hình và lực lượng đặc nhiệm.
Mục tiêu thực sự vẫn chưa rõ ràng, song quân đội Mỹ đang tiến hành chiến dịch tấn công nhằm vào các đối tượng bị cáo buộc buôn ma túy. Hiện đã có gần 30 cuộc không kích mà không có sự ủy quyền của Quốc hội Mỹ hay tranh luận công khai nào.
 |
| Tuần duyên Mỹ diễn tập đổ bộ lên tàu dầu tại Michigan ngày 17/12. Ảnh: MLive Michigan. |
Mới đây, ông Trump tiếp tục tuyên bố phong tỏa quân sự các chuyến vận chuyển dầu mỏ bất hợp pháp và tịch thu thêm nhiều tàu chở dầu.
Nga và Trung Quốc đã lên tiếng bày tỏ quan ngại trước các biện pháp Mỹ nhằm vào Venezuela, cho rằng động thái này chưa phù hợp với các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế và có thể gây tác động tiêu cực.
Trong khi đó, Đại sứ Venezuela Samuel Moncada cho biết các biện pháp của Mỹ đang tạo thêm sức ép đối với nền kinh tế và đời sống người dân nước này.
Dù vậy, Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc Mike Waltz khẳng định Mỹ coi các biện pháp đang triển khai là cần thiết nhằm bảo vệ an ninh khu vực và lợi ích của nước này.
Trong bối cảnh đó, năm 2026 có thể sẽ là năm quyết định trong mối quan hệ giữa Mỹ và Venezuela.
Những cuộc bầu cử đáng chú ý
Năm 2026, thế giới sẽ chứng kiến những cuộc bầu cử đáng chú ý.
Tại châu Á, Myanmar sẽ chứng kiến cuộc tổng tuyển cử đầu tiên kể từ chính biến năm 2021, giữa bối cảnh nội chiến và tranh cãi về tính hợp pháp từ cộng đồng quốc tế. Cuộc bầu cử nhiều giai đoạn diễn ra trong ba ngày 28/12/2025, 11/1/2026 và 25/1/2026 tại 265 trong số 330 huyện của Myanmar.
Khoảng 5.000 ứng cử viên từ 57 đảng phái chính trị đang cạnh tranh các ghế tại Hạ viện, Thượng viện cùng các cơ quan lập pháp bang và vùng. Quốc hội liên bang mới sau này sẽ bầu ra tổng thống - người sẽ thành lập chính phủ mới.
Trong khi đó, tổng tuyển cử tại Thái Lan dự kiến được tổ chức vào ngày 8/2/2026. Trong cuộc tổng tuyển cử lần này, các cử tri sẽ bỏ phiếu bầu 500 hạ nghị sĩ, trong đó 400 hạ nghị sĩ bầu trực tiếp tại các khu vực bầu cử và 100 hạ nghị sĩ được phân bổ theo danh sách đảng. Mỗi đảng được quyền đề cử tối đa 3 ứng viên thủ tướng.
Theo giới quan sát, cuộc bầu cử 2026 sẽ là cuộc cạnh tranh giữa đảng Tự hào Thái, Nhân dân và Vì nước Thái. Khả năng một đảng giành đủ ghế để tự thành lập chính phủ không cao, nên nhiều khả năng các bên sẽ phải thương lượng để hình thành liên minh sau bầu cử.
Năm 2026 cũng diễn cuộc bầu cử giữa kỳ tại Mỹ. 435 ghế tại Hạ viện, 35 ghế tại Thượng viện và 39 chức vụ thống đốc sẽ được bầu lại. Mục tiêu của đảng Cộng hòa rất rõ ràng: giữ vững quyền kiểm soát cả hai viện của Quốc hội.
Nếu đảng Dân chủ lật đổ được thế đa số ở một hoặc thậm chí cả hai viện, chương trình lập pháp của Trump có thể gặp nhiều cản trở hơn trong thời gian tới.
Mặc dù đây là cuộc bầu cử nghị viện, nhưng bầu cử giữa nhiệm kỳ thường được xem như một sự đánh giá về hiệu quả hoạt động của Nhà Trắng.
Tại Trung Đông, năm 2026, Israel phải tổ chức bầu cử quốc hội chậm nhất vào ngày 27/10/2026 - 4 năm sau cuộc bầu cử gần nhất. Cuộc bầu cử này cũng có thể diễn ra sớm hơn nếu Thủ tướng Benjamin Netanyahu kêu gọi hoặc nếu chính phủ không thông qua được ngân sách vào mùa xuân.
Nếu Israel bước ra khỏi cuộc bầu cử này với một liên minh đoàn kết mới, hoặc ít nhất là chính phủ không có các thành phần cực đoan, khả năng ông Trump mở rộng Hiệp định Abraham trước khi kết thúc nhiệm kỳ sẽ tăng lên đáng kể. Nếu kết quả ngược lại thì gần như sẽ không có tiến triển ngoại giao nào.
Iran
Iran đã đưa ra quyết định mang tính định mệnh khi tham gia vào vòng xoáy bạo lực sau cuộc tấn công của Hamas vào Israel ngày 7/10/2023. Hiện nhiều lãnh đạo Iran thiệt mạng, một số lực lượng ủy nhiệm bị giải thể, hệ thống phòng không bị phá hủy và chương trình hạt nhân bị chôn vùi.
Trong nước, tình trạng thiếu tài nguyên nước khiến Tehran có thể phải áp dụng phân phối nước theo định mức và thậm chí di dời dân cư để đối phó.
Bước sang năm 2026, Israel có khả năng sẽ tấn công quốc gia này một lần nữa nếu Tehran tìm cách khôi phục chương trình hạt nhân, hoặc như một số báo cáo cho thấy là kho vũ khí tên lửa.
Theo CNN, cũng như năm 2025, nơi đây có thể sẽ xuất hiện những bất ngờ lớn.
Sự trở lại của khủng bố
Từ năm 2022 đến 2025, các mạng lưới khủng bố toàn cầu đang tái kích hoạt, số vụ tấn công và số người thiệt mạng đang tăng trở lại.
 |
| Nhân viên y tế vận chuyển một người bị thương tại hiện trường vụ nổ súng ở Sydney, Australia. Ảnh: New York Times. |
Chỉ riêng tháng vừa qua, thế giới đã chứng kiến vụ thảm sát tại Australia, nhằm vào người Do Thái trong dịp lễ Hanukkah, và việc phá vỡ âm mưu đánh bom đám đông đêm Giao thừa tại Los Angeles (Mỹ).
Tuần trước tại Syria, IS đã giết hai binh sĩ Mỹ - lần đầu tiên kể từ năm 2019. Mỹ đáp trả bằng các cuộc không kích vào “hơn 70 mục tiêu của IS” tại Syria.
Người đứng đầu cơ quan an ninh nội địa Anh gần đây mô tả mối đe dọa từ IS “rất lớn”, trong khi các quan chức Liên minh châu Âu cho rằng đây một lần nữa lại là “mối đe dọa nổi bật nhất” đối với các quốc gia thành viên.
Năm 2026 dường như sẽ tiếp tục xu hướng đáng lo ngại này.
Để đảo ngược tình hình, theo CNN, Mỹ và các đối tác cần tăng cường hợp tác thực thi pháp luật xuyên biên giới, cùng thái độ không khoan nhượng đối với bất kỳ ai cổ súy hay biện minh cho bạo lực nhằm phục vụ mục đích chính trị.
Cuộc cách mạng AI
Ít vấn đề nào vươn lên nhanh chóng hoặc mang tính quyết định trên chương trình nghị sự toàn cầu như trí tuệ nhân tạo (AI).
 |
| AI có thể trở thành một trong những yếu tố có sức định hình mạnh mẽ đối với chính trị toàn cầu vào năm 2026 và tương lai xa hơn. Ảnh: Reuters. |
Tại cả Bắc Kinh lẫn Washington, AI được nhìn nhận như cuộc cạnh tranh mang tính sống còn, bởi các ứng dụng quân sự và khả năng làm thay đổi gần như mọi lĩnh vực chính sách quốc gia.
Năm 2025, Trung Quốc khiến thế giới bất ngờ khi ra mắt mô hình DeepSeek R1, thách thức các mô hình hàng đầu của Mỹ với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ.
Mỹ đã tìm cách củng cố vị thế thông qua kiểm soát xuất khẩu và mở rộng mạng lưới đối tác phụ thuộc vào công nghệ Mỹ để triển khai AI.
Tuy nhiên, các rào cản đang gia tăng. Mỹ tụt hậu so với Trung Quốc về năng lực sản xuất điện - yếu tố then chốt để vận hành mạng lưới trung tâm dữ liệu đang mở rộng nhanh chóng. Một số nghị sĩ Dân chủ thậm chí đã kêu gọi hạn chế xây dựng thêm các trung tâm dữ liệu mới.
Cũng như thời Chiến tranh Lạnh, cạnh tranh công nghệ toàn cầu ngày càng có thể va chạm với các áp lực chính trị trong nước.
Bước sang năm 2026, dự báo sẽ xuất hiện những va chạm ngày càng lớn giữa những bước tiến nhanh của AI, các tranh luận chính sách chưa ngã ngũ và sự cạnh tranh địa chính trị ngày càng gay gắt.
Tổng hòa các yếu tố này, nhiều khả năng sẽ khiến AI trở thành một trong những lực lượng có sức định hình mạnh mẽ nhất đối với chính trị toàn cầu trong thời gian tới.
Lý giải vận mệnh của các nền kinh tế
Mục Thế giới giới thiệu cuốn “Quốc gia thăng trầm: Lý giải vận mệnh của các nền kinh tế” được NXB Thế giới cho ra mắt vào năm 2018. Tác phẩm làm rõ sự phát triển và đi xuống của nền kinh tế thế giới từ cuối thập niên 1990 đến đầu những năm 2000. Cuốn sách vạch ra 10 quy luật để nhận diện về chu kỳ kinh tế dẫn đến vận mệnh tăng trưởng hay suy thoái của một quốc gia.
> Độc giả có thể xem thêm tại đây.
