Vừa qua, nhà văn Nguyễn Văn Thọ phát hiện tiểu thuyết Quyên của mình đăng tải trên trang thư viện Waka mà ông không hề được hỏi về quyền tác giả. Sau đó, nhà văn mới biết Trung tâm Quyền tác giả Văn học Việt Nam (VLCC) đã cho phép Waka đăng tác phẩm Quyên trong một hợp đồng sử dụng 189 tác phẩm khác. VLCC không sai vì họ được nhà văn Nguyễn Văn Thọ ủy quyền khai thác, bảo vệ và quản lý quyền tác giả. Tuy nhiên con số 50 triệu mà VLCC “bán” 189 tác phẩm cho Waka đặt ra nhiều câu hỏi cho dư luận.
Để hiểu rõ hơn về sự việc, Zing.vn đã có cuộc phỏng vấn với ông Đinh Quang Hoàng – Người quản lý của Waka.
- Vừa qua, có thông tin cho rằng Waka ký hợp đồng với VLCC, trong đó Waka được quyền sử dụng 189 tác phẩm mà VLCC được ủy quyền với giá 50 triệu đồng, đăng tải trong vòng một năm. Điều này có chính xác?
- Waka có hợp đồng hợp tác với VLCC cho 189 tác phẩm trong vòng một năm. 50 triệu đồng chỉ là một phần chi phí khai thác trả trước.
- Waka đưa ra con số 50 triệu đồng cho 189 tác phẩm ấy dựa trên định giá nào?
- Để mọi người dễ hiểu, tôi chia sẻ thông tin về các phương thức ký tác quyền phổ biến hiện nay. Có ba cách. Một là mua trọn gói: trả một số tiền cố định theo thoả thuận một lần, và khi bên mua đem khai thác thì “lời ăn lỗ chịu”.
Cách thứ hai là mua chia sẻ: ăn chia theo tỷ lệ (ví dụ 50-50) dựa trên lượt tải về (download) trực tiếp. Ví dụ khi đưa tác phẩm lên có 0 lượt tải thì không phải trả tiền cho bên bán, có 1.000 lượt tải thì hai bên chia nhau doanh thu phát sinh từ 1.000 lượt đó.
Cách thứ ba là mua cam kết: Cam kết chi trả một mức tối thiểu, nếu lượt tải về thấp thì vẫn trả theo mức cam kết, nếu lượt tải về cao thì tính theo giá trị chia sẻ thực của tổng lượt tải về. Phương án này được xem là an toàn nhất cho bên bán.
Mục tiêu của Waka là phát triển thói quen đọc cho cộng đồng, đồng thời cam kết kho sách có bản quyền đầy đủ trong bối cảnh thị trường khai thác ebook chưa phát triển, các đơn vị cung cấp chưa ý thức đầy đủ hay chưa mặn mà với ebook nên đã đề xuất phương án ba (mua cam kết) khi hợp tác với VLCC. Do đó ở trên mới nói 50 triệu đồng chỉ là chi phí trả ban đầu.
Việc định giá này có nhiều nguyên nhân, một là dựa trên các số liệu lượt đọc các nội dung và cơ cấu end-users của Waka, 2 là dựa trên nguồn file do đối tác (ở đây là VLCC) cung cấp. Có rất nhiều tựa sách VLCC không có bản mềm (file word hoặc file pdf) nên Waka phải mua/mượn sách in, scan và thực hiện số hoá lại, sau đó bàn giao file mềm cho VLCC lưu trữ. Thực tế thì công đoạn này tốn chi phí rất lớn và chi phí đó Waka bỏ ra để thực hiện (bạn có thể tham khảo thêm thông tin về chi phí số hoá một ấn phẩm từ các đơn vị khác để có con số hình dung). Giả sử Waka không khai thác ebook, mà VLCC đơn thuần thuê Waka số hoá lượng tác phẩm đó thì chi phí VLCC cần trả cho Waka theo giá thị trường sẽ lớn gấp nhiều lần con số 50 triệu đồng kia.
 |
| Tác phẩm Quyên hiện ngừng cung cấp cho độc giả trên Waka theo yêu cầu của tác giả. |
- Ông nghĩ sao khi nhiều ý kiến cho rằng mua 50 triệu đồng cho 189 tác phẩm để đăng một năm là giá quá rẻ?
- Vì mọi người chỉ có thông tin bề nổi của con số 50 triệu. Nếu đọc và nghiên cứu kỹ về mô hình tác quyền và phương thức hợp tác như tôi vừa giải thích sơ lược ở hai câu hỏi trước thì chắc mọi người sẽ nghĩ khác.
- Với trường hợp tác phẩm “Quyên” của Nguyễn Văn Thọ, vì sao bán trên Waka với giá “0 đồng”?
- Đây là vấn đề hiển thị thông tin thôi. Thực tế các tác phẩm của VLCC trên Waka không phải miễn phí mà người dùng đăng ký gói VIP sẽ được đọc “miễn phí”. Việc này giống như bạn phải làm thẻ thư viên để được mượn sách miễn phí ở thư viện Quốc gia. Các hành vi “mượn” và “mua” được viết rõ trong mục VII của quy chế sử dụng Waka.
Waka thừa nhận là việc truyền thông và hiển thị thông tin chỗ này chưa rõ khiến mọi người hiểu nhầm, còn hiện tại tác phẩm Quyên đã tạm ngừng cung cấp theo yêu cầu của tác giả.
- Ở Waka, có sách nào được miễn phí?
- Trên Waka, các tác phẩm được miễn phí thực sự sẽ nằm trong ba loại.
Một là loại sách kho, Waka đã mua trọn gói, có thể chọn lựa một phần hoặc tất cả để phục vụ miễn phí người dùng của mình (coi như thay user trả tiền đọc).
Hai là sách thuộc chương trình khuyến mại tại một thời điểm nhất định (ví dụ các dịp giảm giá hoặc kỷ niệm thành lập các nhà sách, họ thông tin sang các chương trình hạ giá hoặc miễn phí để cùng thực hiện).
Và cuốic ùng là sách kinh điển đã hết hạn bảo hộ. Loại hình tác phẩm này được phép khai thác nhưng chỉ với mục đích là phi thương mại.
- Ngoài con số 50 triệu và 189 tác phẩm, nội dung hợp đồng giữa Waka và VLCC còn những gì?
- Câu hỏi đề cập đến nội dung của hợp đồng, mà nội dung này được bảo mật bởi một điều khoản quy định trong đó. Bạn có thể liên hệ VLCC để hỏi chi tiết, nếu VLCC đồng ý cung cấp, Waka không phản đối.
- Vấn đề bản quyền của Waka được thực thi như thế nào?
Waka là dịch vụ sách và tạp chí điện tử. Chúng tôi hiện tại đang trong giai đoạn xây dựng kho sách của mình, hướng để trở thành một kênh phân phối ebook cho các nhà xuất bản, nhà sách, đồng thời là một nền tảng đọc ebook phổ biến của cộng đồng.
Các sách được cung cấp bởi Waka, đặc biệt là những tựa sách khai thác đều đảm bảo bản quyền 100%, do Waka ký trực tiếp với tác giả hoặc với đơn vị có quyền tài sản đối với tác phẩm.
