 |
| Hoạt động xây dựng trái phép của Trung Quốc trên Đá Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Ảnh: EPA |
Lầu Năm Góc đã điều động tàu chiến duyên hải USS Fort Worth (LCS-3) và máy bay P-8A Poseidon tuần tra khu vực gần quần đảo Trường Sa của Việt Nam, nơi Trung Quốc đang xây dựng.
Hành động của Washington là một minh chứng cho thấy họ không chấp nhận các yêu sách chủ quyền phi lý của Bắc Kinh. Tuy nhiên, kế hoạch triển khai lực lượng của Mỹ khiến tình hình trở nên căng thẳng. "Quan hệ Mỹ - Trung đang bước vào điểm tới hạn", giáo sư David M. Lampton, giám đốc chương trình Nghiên cứu Trung Quốc thuộc Đại học Stanford, Mỹ, nhận định.
Theo Diplomat, điều mà dư luận thế giới đang quan tâm là hành động tiếp theo của Trung Quốc. Liệu tình hình Biển Đông có leo thang thành một cuộc đối đầu nguy hiểm giữa Mỹ và Trung Quốc hay không? Giáo sư Lampton phân tích, từ lâu, Mỹ xem sự trỗi dậy của Bắc Kinh là "mối đe dọa" đối với vị thế của Washington ở châu Á. Những năm gần đây, Trung Quốc tiến hành chương trình hiện đại hóa quân đội quy mô lớn. Bên cạnh đó, hoạt động xây dựng đảo nhân tạo rầm rộ trên Biển Đông càng làm trầm trọng thêm mối đe dọa từ Trung Quốc.
"Tôi từng lập luận, khẩu hiệu chống Trung Quốc gia tăng một cách đáng lo ngại ở Mỹ trong những năm gần đây. Một số chính trị gia đang cố gắng thổi phồng mối đe dọa từ Bắc Kinh theo quan điểm Trung Quốc đã sẵn sàng lật đổ quyền bá chủ của Mỹ ở Thái Bình Dương", ông nói.
Giáo sư Lampton cho hay, ở Trung Quốc cũng có các khẩu hiệu chống Mỹ. Điều đó khiến đôi bên trở nên lo lắng quá mức về hành động của nhau. Quan hệ Mỹ - Trung đang ở vào giai đoạn rất nhạy cảm. Do đó, hai nước cần có trách nhiệm để xoa dịu tình hình thay vì tiếp tục rơi vào vòng xoáy căng thẳng.
3 việc Trung Quốc cần làm
 |
| Hoạt động xây dựng trên Đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Trung Quốc cần giải thích rõ ràng về kế hoạch xây dựng đảo nhân tạo quy mô lớn trên Biển Đông. Ảnh: Telegraph |
Giáo sư của Đại học Standford kiến nghị 3 việc mà Trung Quốc cần thực hiện để xoa dịu căng thẳng trên Biển Đông, qua đó thể hiện sự thiện chí và sẵn sàng hợp tác của Bắc Kinh.
Đầu tiên, Trung Quốc cần nỗ lực nhiều hơn để trấn an Mỹ. Ông cho rằng Washington khó yên lòng trước tốc độ hiện đại hóa quân đội và xây dựng các tiền đồn trên biển của Bắc Kinh. Bên cạnh đó, Trung Quốc còn thể hiện nhiều tham vọng vượt ra ngoài chuỗi đảo.
Trong năm 2013, Bộ Quốc phòng Trung Quốc tuyên bố thiết lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên biển Hoa Đông. Động thái này vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước khác.
Liệu Bắc Kinh có thiết lập ADIZ trên Biển Đông sau khi hoàn thành quá trình xây dựng các đảo nhân tạo hay không? Đó chính là vấn đề mà Trung Quốc cần phải làm sáng tỏ với Washington và các nước trong khu vực.
Phía Mỹ cũng cần đánh giá lại vai trò của Trung Quốc trong tình hình mới. Khi Trung Quốc ngày càng phát triển thì ảnh hưởng của Bắc Kinh tăng lên là điều tất yếu và điều đó chưa hẳn là xấu đối với Mỹ.
Tiếp theo, Bắc Kinh cần trấn an các nước láng giềng trong khu vực châu Á. Điều quan trọng là Trung Quốc cần bày tỏ thiện chí về một châu Á hòa bình và ổn định. Ngoài ra, Bắc Kinh cần tiến hành đối thoại công khai với các bên liên quan về tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông. Khi đó, Washington sẽ giữ vai trò trung gian để đảm bảo rằng Bắc Kinh không ép các nước nhỏ vào các điều khoản có lợi cho Trung Quốc.
Cuối cùng, Bắc Kinh cần giải thích cho thế giới về kế hoạch xây dựng đảo trên vùng biển đang tranh chấp. Hành động của Trung Quốc đã vi phạm Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) mà Bắc Kinh ký kết. Điều đó làm xói mòn lòng tin của các nước trong khu vực.
Trong một cuộc hội thảo về Biển Đông do Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tổ chức, các học giả Mỹ cũng bày tỏ sự quan ngại trước hoạt động cơi nới của Trung Quốc trên Biển Đông.
Giáo sư John McManus, giám đốc phụ trách chuyên ngành sinh vật học hải dương và nghề cá thuộc Đại học Miami, nhấn mạnh yêu cầu giữ nguyên hiện trạng, không cải tạo các đảo và bãi đá ngầm với quy mô lớn như Trung Quốc đang thực hiện.
Tình hình trên Biển Đông sẽ diễn biến theo chiều hướng nào phụ thuộc rất lớn vào động thái từ Bắc Kinh. Trung Quốc nên phối hợp với Mỹ để hạ nhiệt căng thẳng vì Bắc Kinh cần phải thể hiện trách nhiệm của một nước lớn đối với các vấn đề mang tầm khu vực, giáo sư Lampton kết luận.
