26 năm vắng bóng hổ, Việt Nam có còn “Chúa tể rừng xanh” tự nhiên?

Ảnh minh họa. Nguồn: Vietnam+.

Theo Danh lục Đỏ Việt Nam và Sách Đỏ Việt Nam phiên bản 2024 do Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật chủ trì thực hiện và công bố, 26 năm trước tại Vườn Quốc gia Pù Mát (tỉnh Nghệ An), các nhà bảo tồn đã chụp được một bức ảnh hiếm hoi và quý giá về loài hổ ngoài tự nhiên.

Tuy nhiên kể từ năm 1998 đến nay, chưa có một bức ảnh nào được ghi lại mà thấy hổ, dù những nỗ lực tìm kiếm vẫn không ngừng nghỉ.

Trước đó, vào năm 2016, Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) cập nhật số liệu cho thấy Việt Nam có khoảng 5 cá thể hổ trong tự nhiên. Tuy nhiên, thực tế con số này chỉ mang tính chất dự đoán, bởi tại thời điểm đó đã không còn ghi nhận bất kỳ hình ảnh nào về loài hổ xuất hiện trong tự nhiên ở Việt Nam.

Trong khoảng thời gian từ năm 2019-2023, Dự án Quản lý rừng bền vững và Bảo tồn đa dạng sinh học (VFBC) do Cơ quan phát triển Liên Hợp Quốc tài trợ cũng đã thực hiện bẫy ảnh tại 21 khu bảo tồn khắp Việt Nam. Theo đó, hàng triệu hình ảnh đã được các nhà khoa học, nhà bảo tồn chụp lại nhưng cũng không ghi nhận được dấu vết loài hổ. Các dự án bẫy ảnh khác ở các nơi loài này từng sinh sống cũng không tìm thấy dấu vết của chúng.

Như vậy sau 26 năm vắng bóng, không còn cá thể hổ nào trong tự nhiên được ghi nhận, phát hiện, các nhà khoa học nhận định loài hổ đã thực sự tuyệt chủng và không còn sinh sống ở môi trường hoang dã trên “dải đất chữ S.”

Cùng với loài hổ, sao la cũng là loài thú rất bí ẩn tại Việt Nam. Bức ảnh cuối cùng chụp được loài này vào năm 2013. Kể từ đó đến nay, các tổ chức bảo tồn quốc tế và Việt Nam đã dành rất nhiều nguồn lực tìm kiếm nhưng chưa có kết quả.

Tình trạng phá rừng từng xảy ra phổ biến ở nhiều địa phương trên cả nước. Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+.

Sao la được phát hiện lần đầu tiên tại Vườn Quốc gia Vũ Quang vào năm 1992, gây chấn động giới bảo tồn trong nước và quốc tế, bởi đây là một trong những loài thú hiếm nhất thế giới. Loài động vật được mệnh danh là “Kỳ lân châu Á” này có một vùng phân bố khá hẹp, chỉ được ghi nhận tại Lào và Việt Nam (dọc dãy Trường Sơn). Số lượng ảnh chụp được loài vật này cũng rất hiếm hoi.

Đến tháng 10/1998, các nhà khoa học mới chụp được ảnh thấy sao la tại Vườn quốc gia Pù Mát (tỉnh Nghệ An). Sau sự xuất hiện đó, phải chờ đến 15 năm, bẫy ảnh của mới ghi nhận được hình ảnh Sao La tại tỉnh Quảng Nam. Tuy nhiên, kể từ đó đến nay, không có bức ảnh nào khác ghi lại được sao la trong tự nhiên.

Một loài động vật hoang dã khác cũng biến mất ở Việt Nam suốt hơn 40 năm qua là mèo ri. Lần cuối cùng loài này được nhìn thấy là vào năm 1978 tại K’Bang (tỉnh Gia Lai). Mèo ri từng sinh sống ở khu vực Tây Nguyên và tỉnh Tây Ninh. Các nhà khoa học ước tính số lượng cá thể ngoài tự nhiên là rất ít ỏi do loài này đối mặt với sinh cảnh sống bị suy thoái và nạn săn bắt đến cạn kiệt.

Dù nỗ lực tìm kiếm các loài động vật trên trong nhiều năm qua chưa được đền đáp, song các nhà khoa học vẫn hy vọng còn những cá thể của các loài ngoài tự nhiên.

Một chỉ dấu có thể duy trì hy vọng là tại Việt Nam từng ghi nhận những loài động vật biến mất hàng chục năm trước khi được thấy lại. Điển hình như cheo cheo lưng bạc (loài động vật quý hiếm ở Việt Nam) từng mất tích gần 30 năm trước, nhưng sau đó đến năm 2018 đã được ghi nhận được ở khu vực Vườn Quốc gia Núi Chúa (tỉnh Ninh Thuận), trở thành biểu tượng của Vườn Quốc gia này.

Ngoài cheo cheo lưng bạc, các nhà khoa học cũng phát hiện nhiều loài động vật quý hiếm khác ở Vườn Quốc gia Núi Chúa như: Gà tiền mặt đỏ, gà lôi hông tía, triết bụng vàng, gà so họng trắng, loài chim đuôi cụt cánh xanh.