Căng thẳng giữa Iran và Mỹ đã từng bước leo thang với việc Washington siết chặt các lệnh trừng phạt, Tehran nối lại hoạt động hạt nhân và một loạt sự cố ở vùng Vịnh. Theo AFP, tất cả các diễn biến này góp phần tạo nên tình hình đối đầu hiện tại.
 |
| Tàu chở dầu bốc cháy ở vịnh Oman ngày 13/6/2019 gần eo biển chiến lược Hormuz nơi hai tàu bị tấn công. Ảnh: AP. |
Danh sách đen khủng bố
Ngày 8/4/2019, Washington tuyên bố Quân đoàn Vệ binh Cách mạng ưu tú của Iran là nhóm "khủng bố". Lực lượng Quds của nó, hoạt động ở nước ngoài, cũng được đưa vào danh sách đen.
Ngày 5/5, Cố vấn an ninh quốc gia John Bolton tuyên bố triển khai tàu sân bay và lực lượng đặc nhiệm ném bom đến Trung Đông.
Phá vỡ thỏa thuận hạt nhân
Ngày 8/5, một năm sau khi Washington đơn phương rút khỏi thỏa thuận quốc tế 2015 kiềm chế chương trình hạt nhân của Iran và áp dụng các biện pháp trừng phạt, Tehran cảnh báo chuẩn bị tiếp tục hoạt động hạt nhân.
Tổng thống Trump tuyên bố các biện pháp trừng phạt mới chống lại các ngành khai thác và thép của Iran.
Tấn công các tàu chở dầu
Ngày 12/5, bốn tàu, bao gồm ba tàu chở dầu, bị hư hại trong các cuộc tấn công bí ẩn ở vùng Vịnh mà Mỹ đổ lỗi cho Iran.
Ngày 25/5, Mỹ cho biết đang triển khai thêm 1.500 binh sĩ đến Trung Đông để chống lại "các mối đe dọa xác đáng" từ Iran.
Hai tàu chở dầu, của Na Uy và Nhật Bản, bị tấn công ở vịnh Oman vào ngày 13/6. Washington, London và Riyadh đổ lỗi cho Iran trong khi Iran phủ nhận liên quan.
Bắn hạ drone của Mỹ
Vệ binh Cách mạng của Iran tuyên bố bắn hạ máy bay không người lái của Mỹ vi phạm không phận Iran gần eo biển Hormuz vào ngày 20/6.
Tổng thống Trump chấp thuận tấn công trả đũa nhưng hủy bỏ vào phút cuối.
Ngày 24/6, Tổng thống Trump tuyên bố các lệnh trừng phạt tài chính "cứng rắn" đối với lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei và các nhà lãnh đạo quân sự cấp cao của Iran.
Ngày 18/7, ông Trump nói rằng Mỹ đã hạ máy bay không người lái của Iran đến gần một trong những tàu hải quân của Mỹ ở eo biển Hormuz.
Ngày 1/7, Iran tuyên bố phá vỡ giới hạn về việc làm giàu uranium được quy định trong thỏa thuận năm 2015.
Tấn công cơ sở dầu mỏ Saudi
Ngày 14/9, các cuộc tấn công trên không được phiến quân Huthi do Iran hậu thuẫn nhận trách nhiệm đã gây hư hại hai cơ sở dầu mỏ lớn của Saudi.
Tehran bị Mỹ và các cường quốc khác buộc tội nhưng phủ nhận liên quan.
 |
| Khói bốc lên từ cơ sở dầu Aramco ở Abqaiq, phía đông Saudi Arabia, ngày 14/9/2019. Ảnh: AFP. |
Ngày 20/9, ông Trump công bố "các biện pháp trừng phạt cao nhất từng được áp dụng đối với một quốc gia", nhắm vào ngân hàng trung ương của Iran.
Ngày 7/11, Tehran nối lại việc làm giàu uranium tại nhà máy Fordo dưới lòng đất - lần bội ước thứ 4 từ hiệp ước hạt nhân năm 2015.
Mỹ ủng hộ người biểu tình
Iran rất tức giận khi Mỹ bày tỏ ủng hộ những người biểu tình xuống đường vào ngày 15/11 sau khi giá nhiên liệu tăng.
 |
| Người biểu tình chống chính phủ nhảy múa tại Quảng trường Tahrir ở Baghdad, Iraq, ngày 22/12/2019. Ảnh: AP. |
Nhà Trắng lên án Iran vì sử dụng "lực lượng gây chết người" trong những ngày bạo lực, khiến nhiều người thiệt mạng. Bộ Ngoại giao Iran chỉ trích "khủng bố kinh tế của Mỹ".
Mỹ ám sát tướng Iran
Ngày 29/12, Mỹ thực hiện các cuộc không kích vào căn cứ của một nhóm thân Iran ở Iraq, giết chết ít nhất 25 chiến binh.
Các cuộc tấn công nhằm trả đũa các cuộc tấn công bằng tên lửa chống lại lợi ích của Mỹ ở Iraq, bao gồm vụ tấn công khiến một nhà thầu dân sự Mỹ bị giết vào ngày 27/12.
Ngày 31/12, những người biểu tình ủng hộ Iran xông vào khu đại sứ quán Mỹ ở Baghdad bày tỏ sự giận dữ về các cuộc tấn công. Ông Trump cảnh báo Tehran có thể "trả giá rất đắt".
 |
| Một người đàn ông vẫy cờ Iraq trong khi các binh sĩ quân đội Iraq được triển khai trước đại sứ quán Mỹ, ở Baghdad, Iraq, ngày 1/1. Ảnh: AP. |
Ngày 3/1, cuộc tấn công của Mỹ giết chết chỉ huy hàng đầu của Iran Qassem Soleimani, chỉ huy Lực lượng Quds, ở Iraq.
Lầu Năm Góc nói rằng ông Trump đã ra lệnh ám sát sau cuộc bao vây đại sứ quán Mỹ ở Baghdad.
Tại tang lễ của Soleimani vào ngày 7/1, chỉ huy hàng đầu của Vệ binh Cách mạng, thiếu tướng Hossein Salami, nói Iran sẽ "trả thù".
Ngày 8/1, Iran bắn tên lửa vào hai căn cứ của Iraq được quân đội Mỹ sử dụng. Chưa có báo cáo về thương vong.
Ngoại trưởng Iran Javad Zarif nói rằng nước này "đã thực hiện và quyết định các biện pháp tương xứng" trong tự vệ.
