Danil Lysenko là một trong những vận động viên nhảy cao hàng đầu của Nga. Anh giành huy chương bạc giải vô địch thế giới 2017, vô địch Đại hội thể thao trong nhà thế giới năm 2018. Nhưng chỉ 5 tháng sau khi đứng trên đỉnh thế giới, Lysenko bị cấm thi đấu.
 |
Tháng 8/2018, vận động viên sinh năm 1997 bị Liên đoàn điền kinh quốc tế (IAAF) cấm thi đấu vì cáo buộc sử dụng doping. Mọi chuyện chưa dừng lại ở đó.
AIU và IAAF sau đó mở cuộc điều tra với quy mô lớn hơn nhắm vào các quan chức thể thao Nga, những người đã dùng nhiều thủ đoạn để che giấu hành vi gian lận của Lysenko.
Vụ tai nạn xe không có thật
Lysenko đã bị IAAF tước quyền thi đấu với tư cách vận động viên trung lập từ tháng 8/2018. Anh không thể tranh tài ở những giải đấu đỉnh cao trong 12 tháng kể từ khi IAAF đưa ra án phạt.
 |
| Lysenko chưa chắc có thể tham dự Olympic Tokyo vào mùa hè này. Ảnh: Getty. |
Tuy nhiên, trong bối cảnh thời hạn cấm thi đấu với Lysenko đã hết hiệu lực, và Thế vận hội Tokyo 2020 - giải đấu Lysenko được coi ứng viên hàng đầu cho tấm huy chương vàng - sắp diễn ra, các cuộc điều tra về hành vi gian lận của anh lại được đào xới lại.
Các quan chức chống doping của IAAF tin rằng Lysenko không thể một mình thực hiện các hành vi gian lận. Tháng 3/2020, Hội đồng Liên đoàn điền kinh Nga (RUSAF) thừa nhận họ đã có hành vi sai trái khi hỗ trợ Lysenko sử dụng doping. Đó chưa phải là tất cả.
Những gì AIU điều tra được trong 15 tháng qua gây kinh ngạc. Ít nhất 5 quan chức cấp cao của RUSAF trực tiếp nhúng tay che đậy hành vi gian lận của Lysenko.
Họ là cựu chủ tịch RUSAF Dmitry Shlyakhtin, thành viên hội đồng quản trị Artur Karamyan, Giám đốc điều hành Alexander Parkin, quản lý cấp cao Elena Orlova và điều phối viên chống doping Elena Ikonnikova.
5 nhân vật kể trên bị cáo buộc hỗ trợ Lysenko. HLV của anh, Evgeniy Zagorulk cũng góp một tay vào việc làm hồ sơ giả, dựng lên vụ tai nạn xe không có thật để lừa dối cơ quan chống doping. Zagorulko bị cấm tham gia các hoạt động thể thao từ năm 2019.
Ở thời điểm AIU mở các cuộc điều tra trực tiếp vào Lysenko, VĐV người Nga đã cung cấp các bằng chứng về một vụ tai nạn xe hơi mà anh gặp phải. Lysenko và các quan chức điền kinh Nga khẳng định chính vụ tai nạn xe hơi đó khiến VĐV nhảy cao này thất bại trong một cuộc kiểm tra doping vào giữa năm 2018.
Sau khi AIU chứng minh được hồ sơ y tế và các giấy tờ trong vụ tai nạn xe hơi là giả, Lysenko bắt đầu khai báo quanh co. Ban đầu anh thừa nhận ngày xảy ra tai nạn xe đã được thay đổi từ tháng 7/2018 sang tháng 6/2018 để qua mặt các cơ quan chức năng.
Karamyan, một trong 5 quan chức của RUSAF đề nghị một người thân trong gia đình cấp giấy chứng nhận y tế giả cho Lysenko. Karamyan sau đó khai với AIU rằng người thân của ông từ chối hỗ trợ.
Tuy nhiên, bằng một cách nào đó Karamyan cuối cùng cũng kiếm được giấy chứng nhận y tế giả cho Lysenko. Karamyan chuyển nó cho Orlova, một quan chức khác.
AIU nhanh chóng nhận thấy những sự bất thường trong vụ tai nạn xe hơi của Lysenko. Các giấy tờ và bằng chứng không khớp với nhau. Các nhà điều tra của AIU cũng tìm thấy những bằng chứng cho thấy các bác sĩ và phòng khám trong giấy tờ của Lysenko không hề tồn tại.
Sau khi bị phát hiện, Karamyan cố gắng tiêu hủy các tài liệu và không hợp tác với AIU. Sau 15 tháng, các nhà điều tra của AIU đã hỏi 22 nhân chứng, tổng hợp hơn 7.000 trang tài liệu và phải khôi phục rất nhiều tin nhắn đã bị xóa.
 |
| Dmitry Shlyakhtin, cựu chủ tịch Liên đoàn điền kinh Nga là một trong hai nhân vật chủ mưu trong việc giúp Lysenko che giấu hành vi sử dụng doping. Ảnh: Getty. |
Hình phạt nghiêm khắc
Trong một thông báo được đưa ra ngày 17/2, AIU khẳng định các sai phạm của quan chức điền kinh Nga nằm ở mức độ nghiêm trọng nhất.
“Vi phạm của những người đứng đầu RUSAF, một liên đoàn điền kinh quốc gia khiến chúng tôi bị sốc”, AIU viết. “Có vẻ như hầu hết, nếu như không muốn là tất cả quan chức cấp cao của RUSAF đã tham gia vào vụ gian lận này”.
5 quan chức cấp cao kể trên của RUSAF bị cấm tham gia các hoạt động trong 4 năm, mức xử phạt tối đa theo quy định.
Về phần Lysenko, anh đã nhận án phạt cấm thi đấu 12 tháng vào năm 2018. Tuy nhiên, với phát hiện mới từ AIU, VĐV nhảy cao này có thể bị cấm thi đấu tới 8 năm. Cơ hội tranh tài ở Olympic Tokyo của Lysenko gần như bị đóng sập.
Vụ gian lận của Lysenko cho thấy mức độ nghiêm trọng của sự cố doping mà nền thể thao Nga gặp phải. Kể từ năm 2014, theo thống kê của giáo sư Richard McLaren từ Cơ quan Chống doping quốc tế (World Anti-Doping Agency, WADA), hơn 1000 VĐV Nga từ 30 môn thể thao đã tham gia vào các "dự án sử dụng doping".
Vào đầu tháng 2 này, toàn bộ các lãnh đạo của RUSAF đã từ chức dưới sức ép của chính phủ, trong một nỗ lực giúp thể thao Nga thoát khỏi cuộc khủng hoảng doping trầm trọng kéo dài hơn nửa thập niên qua.
Điền kinh Nga bị đình chỉ thi đấu kể từ năm 2015 vì vụ bê bối doping. RUSAF đang nỗ lực để được chấp nhận tham gia trở lại vào các hoạt động điền kinh thế giới.
Tuy nhiên, hành trình trở lại của điền kinh Nga đã bị hoãn lại vào năm ngoái, khi RUSAF bị phát hiện việc che giấu hành vi gian lận của Lysenko.
Vụ việc của Lysenko có thể đóng sập cánh cửa thi đấu dưới tư cách trung lập của các vận động viên điền kinh Nga khác, trước thềm Thế vận hội mùa hè Tokyo.
Đầu tháng này, IAAF tuyên bố họ có thể ngừng việc xem xét các tư cách thi đấu dưới dạng trung lập của các VĐV điền kinh Nga. Nếu điều đó thật sự xảy ra, điền kinh Nga có thể lại rơi vào một cuộc khủng hoảng mới.
