Ảnh minh họa. Nguồn: Lexica.

Mặc dù hôn nhân khác giới là hình thức hôn nhân duy nhất được pháp luật công nhận ở Hy Lạp cổ đại, nhưng người chồng không bao giờ chỉ giới hạn quan hệ tình dục với vợ của họ mà thôi. Họ có thể quan hệ tình dục với vợ lẽ, với nô lệ nam và nữ, với người làm nghề mại dâm nam và nữ, với tình nhân nam và nữ. Trái cấm chính thức duy nhất là vợ của công dân khác.

Người ta thường trích dẫn câu nói được cho là của nhà hùng biện Apollodorus rằng đàn ông Athens có thể có ba người phụ nữ: vợ để sinh ra người thừa kế và trông chừng tài sản, vợ lẽ để quan tâm hàng ngày đến cơ thể (nghĩa là quan hệ tình dục), và hetaeras (kỹ nữ) để mua vui.

Mặt khác, người vợ bị tách biệt khỏi những người đàn ông không phải chồng của họ, và chịu hình phạt nặng nề nếu bị bắt gặp cùng tình nhân. Trong tình huống nhẹ nhàng nhất, người chồng sẽ ly dị cô ấy và trả cô về lại nhà mẹ để. Trong một trường hợp khét tiếng, một người chồng giận dữ ở Athens tên Euphiletos đã giết chết tình nhân của vợ, Bratosthenes, và sau đó thắng kiện trước tòa về tội giết người chính đáng.

Bắt quả tang cặp đôi ngoại tình đang ngủ chung, Euphiletos ném tình nhân trần truồng của vợ mình xuống đất, trói tay anh ta lại, từ chối lời đề nghị bồi thường tiền, rồi giết chết anh ta ngay tại chỗ. Khi bị đưa ra xét xử vì tội giết người, người chồng đã tự bào chữa thành công bằng bài phát biểu do Lysias, một học giả nổi tiếng, chuẩn bị.

Vị học giả này sau đó đã ghi lại sự việc cho hậu thế. Rõ ràng tòa án đã bị thuyết phục rằng Euphiletos hành động không chỉ vì lợi ích cá nhân mà còn vì lợi ích của thành bang Athens, bởi ngoại tình, nếu không bị trừng phạt, có thể làm suy yếu toàn bộ trật tự xã hội.

Đó là lý do cho việc người chồng giết người để trả thù vào năm 400 TCN. Trong khi đó, luật pháp chỉ đưa ra vài biện pháp hỗ trợ cho những người vợ bị tổn thương. Ngay cả những cuộc hôn nhân khủng khiếp nhất cũng không thể chấm dứt theo ý muốn của người vợ, nhất là sau khi sinh con. Cách duy nhất cô ấy có thể làm đối với người chồng bạo hành là phải từ bỏ mái nhà đang sống chung với chồng - một quá trình yêu cầu sự cho phép của quan chấp chính (một trong chín quan tòa) - và được trả lại quyền giám hộ của cha cô hoặc một kyrios (lãnh chúa) được chỉ định.

Một luật đặc biệt quan tâm đến lợi ích của người phụ nữ lấy chồng chỉ vì tiền, rồi bị chồng phớt lờ sau khi cô ấy đã sinh ra người thừa kể; theo luật cô ấy có thể buộc anh ta phải có quan hệ tình dục với cô ít nhất ba lần một tháng. (Hãy thử tưởng tượng làm sao người vợ có thể thi hành được một sắc lệnh như vậy!)

Ở Hy Lạp cổ đại, người vợ thường trẻ hơn chồng từ 10 đến 20 tuổi. Vì đã bị loại trừ nghiêm ngặt khỏi hầu hết hoạt động bên ngoài nhà, họ khó có thể là người bạn đồng hành trọn vẹn của chồng, những người dành phần lớn thời gian tỉnh táo của họ không phải trong nhà mà ở agora (nơi hội họp), chợ, phòng tập thể dục và nhà thổ. Hôn nhân được tôn trọng như một định chế mang lại con cháu và người quản gia; nó không được mong đợi sẽ thỏa mãn niềm khao khát có bạn tâm giao của con người.