(*) Bài viết tiết lộ một phần nội dung phim
The Power of the Dog là cái tên được nhắc đến suốt nhiều tháng qua, với 12 đề cử Oscar (nhiều nhất mùa giải năm nay). Tác phẩm này cùng CODA được cho là cạnh tranh sít sao cho tượng vàng Phim xuất sắc. Nếu CODA là khúc ca dịu dàng về sự hàn gắn gia đình, thì The Power of the Dog lại mang đến cảm giác ngột ngạt đến từng cảnh phim.
Jane Campion (sinh năm 1954) là một trong những đạo diễn được nể trọng nhất thế giới, cũng như khách quen của các liên hoan phim hàng đầu. Từ sau Bright Star (2009), bà không làm thêm phim điện ảnh nào trong suốt 12 năm. Thông tin này đủ cho thấy The Power of the Dog là dự án cực kỳ hứng thú, đủ để lôi nhà làm phim tài danh khỏi giai đoạn nghỉ ngơi.
Trong thời đại sống nhanh, xem nhanh, đạo diễn vẫn buộc người xem kiên nhẫn theo dõi từng cảnh phim. Ở khoảnh khắc cuối cùng, bà mới đưa vào một phân cảnh ngắn ngủi nhưng then chốt để biến đổi hoàn toàn góc nhìn trước đó của khán giả.
 |
| Khung cảnh miền Viễn Tây trong phim. |
Ở Montana (Mỹ) vào khoảng năm 1925, George Burbank (Jesse Plemons) và người anh trai Phil (Benedict Cumberbatch) đang điều hành một trang trại chăn nuôi gia súc. Trong khi George tốt tính và giản dị, người kia lại hung hăng và luôn cố chứng tỏ bản lĩnh đàn ông. Phil không ngớt chê bai em trai, cũng như cảnh báo về bất kỳ điểm yếu nào mà anh ta ngửi thấy ở một người đàn ông.
George dần phải lòng bà chủ nhà hàng Rose (Kirsten Dunst). Sau khi họ thành hôn, con trai của Rose là Peter (Kodi Smitt-McPhee) cũng chuyển tới căn nhà của anh em Burbank. Chàng trai mảnh khảnh, rụt rè này nhanh chóng trở thành đề tài chế nhạo của gã cao bồi thô bạo như Phil. Trang trại Burbank từ đó trở nên nặng nề như địa ngục với mẹ con Rose.
Nhưng rồi một ngày nọ, Peter phát hiện bí mật mà Phil giữ kín hàng bao năm. Đó là gã cao bồi kia hóa ra lại là người đồng tính (điều bị xem là yếu đuối trong văn hóa Viễn Tây thời bấy giờ). Sự xuất sắc của Jane Campion nằm ở chỗ dẫn dụ người xem rằng bộ phim xoay quanh một cặp đồng tính đến với nhau bất chấp hoàn cảnh. Chỉ đến cuối cùng, đạo diễn mới hé lộ đây thật sự là câu chuyện báo thù.
Vỏ bọc của sự nam tính độc hại
 |
| Benedict Cumberbatch xuất sắc trong vai gã cao bồi mang đầy sự nam tính độc hại. |
Dù được quay ở New Zealand, miền Viễn Tây trong tác phẩm vẫn mang sự hoang dã, khắc nghiệt như các phim cao bồi cũ. Chúng nằm trong những khung hình rộng và trải dài mà Campion nhiều lần thu trọn. Ở nơi đó, Phil đại diện cho mẫu người chắc chắn sinh trưởng tốt. Anh nhiệt thành tin tưởng rằng quyền lực đến từ tính cách cứng rắn, đồng thời phải loại bỏ sự yếu đuối. Anh ghét mọi thứ mà mình không thể kiểm soát.
Ngay từ đầu phim, Phil xuất hiện với dáng vẻ oai phong, đi hai bậc cầu thang mỗi bước, phun ra những câu tra vấn người xem phải nhớ được họ đã tiếp quản trang trại bao nhiêu năm. Những lời chế nhạo và thúc ép của anh ta dành cho George khiến không khí trở nên căng thẳng, dù khi đó đang là cảnh ngoại giữa thiên nhiên rộng lớn. Khả năng của Phil vượt xa một mẫu người bắt nạt bình thường. Anh ta có cả sức mạnh, ác ý lẫn niềm tin vào việc mình làm, cùng đủ sự tinh ranh để bóp nghẹt con mồi.
Khi Phil kể về tài cưỡi ngựa của người đỡ đầu mình, đó là lời khẳng định về một miền Viễn Tây hoang dã và đầy những truyền thuyết ly kỳ. Khi anh ta quát tháo khách của nhà hàng ngừng chơi đàn, đó là lời khẳng định về quyền lực của sức mạnh ở vùng đất này. Bản lĩnh đàn ông dường như được đồng hóa với khả năng dùng vũ lực hoặc đe dọa để khống chế người khác.
Câu chuyện về sự thao túng
 |
| Kodi Smit-McPhee trong vai Peter. |
Ở chiều còn lại, Peter là những gì tương phản nhất với Phil. Chàng trai có vóc dáng cao gầy, lộ vẻ mong manh dễ vỡ. Quá dễ để đoán rằng cậu trở thành đối tượng bị Phil trấn áp.
Nhưng cũng từ đầu, nhiều chi tiết cho thấy sự tinh ranh của Peter. Nối tiếp cảnh quay Phil chăn dắt gia súc là trích đoạn Peter cắt giấy với sự tỉ mỉ và chính xác. Cậu ta là sinh viên y khoa với kiến thức sâu rộng về tự nhiên và thú vật. Sau khi Peter bị Phil khinh thường ra mặt trong bữa ăn, Rose không khỏi lo lắng khi thấy con trai bỏ ra ngoài. Song, phân cảnh tiếp theo cho thấy Peter vẫn bình tĩnh tập lắc vòng ở bên ngoài căn nhà như một cách để điều hòa cảm xúc.
Phil và Peter là hai kẻ tưởng chừng đối lập nhưng có điểm chung là lớp mặt nạ mà họ mang hàng ngày. Đằng sau vẻ cộc cằn, Phil là người đồng tính với những cảm xúc có phần ủy mị dành cho một người quá cố từng cưu mang anh. Gã cao bồi này phải che giấu điều đó với em trai và các cộng sự trong thời gian. Còn Peter cũng phải che đậy cảm xúc giận dữ nhắm vào Phil, dù anh ta khiến mẹ suy sụp tinh thần. Một cuộc đối đầu bạo lực với Phil chắc chắn mang đến hậu quả thảm khốc cho Peter.
 |
| The Power of the Dog mô tả cuộc chiến tâm lý. |
Sự căng thẳng ngầm bao trùm bộ phim, dù nó được kể bằng những khung hình dịu dàng đến ngạc nhiên. Không cần những màn gào thét hay bạo lực, Campion vẫn khắc họa được xung đột đè nén giữa các nhân vật. The Power of the Dog giống nghiên cứu về tâm lý con người, đi sâu vào sự va chạm giữa những cá tính khác nhau. Bộ phim này là tổng hòa của rất nhiều chủ đề, từ bản năng tính dục, tình yêu, sự thù hận và lòng đố kỵ.
Cách mà Jane Campion giải mã mọi chuyện ở kết phim cũng chứa đựng sự tinh tế trong loạt cảnh liên tiếp không thoại. Dưới ánh mặt trời, Peter lững thững bước đi rồi đứng trước thiên nhiên, như thể cậu là người chủ mới của trang trại. Một đoạn trong kinh thánh giúp giải nghĩa động cơ của cậu, và chuyển động máy nhẹ nhàng cho thấy đôi tay đeo găng của cậu đang nhẹ nhàng cầm sợi dây thừng mà nhiều khả năng dính độc. Cảnh cuối của bộ phim cho thấy Peter hài lòng trước hạnh phúc của mẹ, bằng nụ cười có đôi chút bí hiểm.
Với thời lượng 126 phút và nhịp độ chậm, The Power of the Dog dường như thử thách khán giả đại chúng ngày càng muốn xem mọi thứ nhanh hơn. Cú twist của tác phẩm không mang tính giật gân làm người ta muốn xem tiếp, mà trở thành dư vị ám ảnh hồi lâu. Nó là món quà cho những ai nhẫn nại thưởng thức từng phân đoạn của một tác phẩm điện ảnh kỳ công và trau chuốt. Khi mọi chuyện phơi bày, cảm xúc người xem với các chi tiết trước đó hẳn sẽ hoàn toàn biến đổi. Nhiều cảnh quay trước đó lộ rõ ý đồ trong tổng thể, như đoạn độc thoại đầu phim hay cảnh cận Peter mang bao tay mổ xẻ xác chết một con bò.
 |
| Kirsten Dunst (phải) và Jesse Plemons là vợ chồng trên phim lẫn ngoài đời. |
The Power of the Dog suy cho cùng là bộ phim về sự bảo vệ gia đình và cách thao túng người khác. Sức mạnh được phô diễn của Phil cuối cùng đã thất bại trước sức mạnh được giấu kín của Peter. Chàng trai trẻ không thể thắng một cuộc đấu súng hay đánh nhau với Phil, nhưng đã lợi dụng được cảm xúc của gã cao bồi giận dữ và cô độc. Sự buồn bã giấu kín và khao khát có bạn đồng hành của Phil đã tạo ra những khoảnh khắc tử tế hiếm có ở nhân vật này, khiến anh cuối cùng phải trả giá.
Peter có lý do chính đáng là phải đứng lên để giải cứu mẹ mình khỏi “sức mạnh của con chó” (như câu trong kinh thánh mà phim sử dụng). Nhưng cách cậu lợi dụng lòng tốt của người khác không khỏi khiến khán giả rùng mình. Nếu bộ phim của Jane Campion được kể theo hướng truyền thống hơn là khắc họa Peter như vai chính, cuộc đấu tranh sẽ dễ theo dõi hơn nhiều. Nhưng đạo diễn lại dành nhiều thời gian trong tâm trí Phil, mô tả những cảm xúc phức tạp cùng nỗi niềm của anh ta.
Vì thế, Phil không phải kẻ phản diện đơn thuần mà trở thành một nhân vật bi kịch, phải gục ngã vì sự cô đơn, khát khao và thất bại trong việc che đậy điểm yếu của mình. Mang giọng kể thâm trầm, tác phẩm mô tả xung đột được kìm nén cho đến khi nó biến thành một màn biểu diễn sức mạnh bất ngờ ở đoạn cuối.
Cho dù có thể thắng giải Oscar Phim xuất sắc hay không, The Power of the Dog chắc chắn là trải nghiệm điện ảnh đẹp đẽ và đa tầng cảm xúc trong năm qua. Cầm trịch phim, Jane Campion đã thể hiện những phẩm chất tài năng nhất của bà và đồng loạt được giới phê bình chọn là ứng viên nặng ký nhất cho tượng vàng đạo diễn.
