 |
Trong cuộc truy tìm nguồn gốc của dịch Covid-19, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xác nhận Trung Quốc đã xác định được chuỗi cung ứng những động vật bày bán ở Vũ Hán.
Đây là động thái dựa trên quan điểm rằng động vật hoang dã được bày bán ở chợ là các cá thể đầu tiên nhiễm virus SARS-CoV-2.
Tuy nhiên, xác định mạng lưới cung cấp động vật chỉ là bước đầu tiên. Tiếp theo, nhà chức trách phải xét nghiệm toàn diện và có chủ đích trên động vật và những người có liên quan để xem con đường lây nhiễm của virus trước khi dịch bệnh bùng phát hơn 12 tháng trước.
Song, cơ quan chức năng của Trung Quốc dường không làm những xét nghiệm này. Điều đó khiến các chuyên gia nước ngoài bối rối.
Báo cáo chính thức sau khi đoàn chuyên gia của WHO đến Vũ Hán điều tra nguồn gốc đại dịch trong 28 ngày vẫn chưa được công bố. Tuy nhiên, các thành viên nhóm này nói quá trình xét nghiệm sẽ là “bước tiếp theo” trong cuộc điều tra.
“Một số lần truy vết dẫn đến các trang trại hoặc những người buôn bán ở các khu vực nuôi nhốt dơi mang virus có liên quan với loại virus gây ra dịch Covid-19”, nhà virus học Marion Koopmans nói với SCMP tại Vũ Hán sau khi kết thúc sứ mệnh của WHO vào ngày 9/2. "Vì vậy, việc xem xét động vật trong các trang trại thực sự là điểm bắt đầu của nhiệm vụ tiếp theo".
 |
| Công nhân mặc đồ bảo hộ bên ngoài chợ hải sản ở Vũ Hán vào tháng 3/2020. Ảnh: AFP. |
Một thành viên khác của nhóm, nhà sinh thái học Peter Daszak, nói với CNN rằng các nhà khoa học chưa đến những trang trại họ nhắm tới ở miền Nam Trung Quốc.
“Chưa ai đến đó để xét nghiệm động vật”, ông Daszak trả lời phỏng vấn. Chuyên gia này cũng cho biết thêm nhóm chuyên gia quốc tế của WHO và các nhà khoa học Trung Quốc đã đồng ý rằng đó là việc cần “ưu tiên”.
"Không thể tin được"
Các chuyên gia khác không tham gia sứ mệnh của WHO ngạc nhiên khi biết Trung Quốc không thực hiện các xét nghiệm có chủ đích trên động vật.
Quan điểm nhận được sự đồng thuận cao trong giới khoa học là virus có thể đến từ dơi, vật chủ của những loại virus corona tương tự, trước khi lây nhiễm sang động vật khác và nhảy sang con người.
“Tôi hơi ngạc nhiên khi công việc mà đáng lẽ đã xong lại không được thực hiện, đặc biệt là khi Trung Quốc có một số nhà khoa học và nhà dịch tễ học rất giỏi”, Yanzhong Huang, nhà nghiên cứu y tế công tại tổ chức Hội đồng Quan hệ đối ngoại ở New York, cho biết.
Ông Huang cũng nhắc đến nỗ lực truy vết của Trung Quốc trong các làn sóng lây nhiễm gần đây ở thủ đô Bắc Kinh và Thạch Gia Trang ở tỉnh Hà Bắc.
“Họ đã quyết liệt khi truy tìm nguồn gốc của những làn sóng lây nhiễm đó. Điều này khiến bạn tự hỏi vì sao họ không hăng hái như vậy trong việc điều tra nguồn gốc của đại dịch”, chuyên gia này nói.
 |
| Các chuyên gia của WHO đến chợ hải sản ở Vũ Hán vào ngày 31/1. Ảnh: AFP. |
Daniel Lucey, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm của Đại học Georgetown ở Washington, “không thể tin được” khi Trung Quốc vẫn chưa làm các xét nghiệm đó.
“Tôi thắc mắc vì sao họ không làm điều đó? Đây là công việc cần thiết, vì nền khoa học của Trung Quốc, vì sức khỏe cộng đồng và vì an ninh quốc gia”, ông Lucey nói.
Chồn hương, lửng và chồn
Các nhà khoa học khác nói xét nhiệm có mục tiêu sẽ là hoạt động điển hình trong việc điều tra nơi có lịch sử dịch tễ như Vũ Hán, thủ phủ tỉnh Hồ Bắc. Chợ hải sản ở thành phố Vũ Hán là nơi phát hiện những ca bệnh đầu tiên. Trước khi dịch bệnh bùng phát, hoạt động chăn nuôi một số động vật hoang dã lấy thịt là hợp pháp ở Trung Quốc.
 |
| Cầy hương là một trong những động vật hoang dã có thể mang virus được nuôi lấy thịt ở Trung Quốc. Ảnh: Getty. |
“Thật lòng mà nói động vật sống trong chợ và dễ mắc Sars-CoV-2 sẽ là nơi đầu tiên bạn phải xem xét”, nhà sinh học tiến hóa Eddie Holmes tại Đại học Sydney ở Australia nói. "Họ chắc chắn cần phải làm điều đó".
Đặc biệt, các trang trại nuôi động vật có vú cùng họ như chồn sương, lửng và chồn hương, những loài dễ mắc Sars-CoV-2 hoặc Sars, sẽ là “nơi hiển nhiên” cần xét nghiệm thêm, theo ông Holmes.
Trung Quốc đã xét nghiệm cả vật nuôi và động vật hoang dã trên khắp đất nước, và không thu được kết quả dương tính nào.
Theo chuyên gia Liang Wannian của Ủy ban y tế quốc gia Trung Quốc, hoạt động này bao gồm việc xét nghiệm hàng chục nghìn động vật trên khắp đất nước để tìm mầm bệnh từ năm 2019 đến năm 2020. Tại Hồ Bắc và các tỉnh lân cận, nhà chức trách cũng kiểm tra 50.000 mẫu từ 300 loài động vật hoang dã trước và sau khi Covid-19 bùng phát để tìm manh mối về dịch bệnh, ông Liang cho biết.
Chiến lược quá rộng
Mặc dù rất khó để kết luận nếu không phân tích đầy đủ thông tin thu thập được, Wanda Markotter, giám đốc Trung tâm Viral Zoonoses tại Đại học Pretoria của Nam Phi, nói chiến lược xét nghiệm của Trung Quốc quá rộng.
“Trong trường hợp này, tôi sẽ chọn cách tiếp cận cụ thể hơn, nếu có thông tin”, bà Markotter nói. Chuyên gia này đề cập đến việc xét nghiệm toàn diện ở các trang trại cung cấp động vật cho chợ. Những nơi chăn nuôi loại động vật dễ nhiễm virus cũng cần được xét nghiệm.
Chuyên gia Lucey của Đại học Georgetown nói việc xét nghiệm nhiều loài ở nhiều địa điểm có thể hữu ích, nhưng phải kết hợp với việc điều tra dọc theo chuỗi cung ứng của chợ.
Các chuyên gia nói công việc này nên được thực hiện càng sớm càng tốt sau khi dịch bùng phát. Tuy vậy, đây cũng không phải thời điểm quá muộn để điều tra động vật tại các trang trại để tìm dấu vết của virus.
 |
| Chiến lược xét nghiệm động vật của Trung Quốc có thể quá rộng. Ảnh: CNN. |
Tuy nhiên, lệnh cấm nuôi động vật hoang dã làm thực phẩm của Trung Quốc ban hành tháng 2/2020 đã khiến các trang trại đóng cửa. Điều này có thể gây ra khó khăn cho việc điều tra.
Báo cáo chung của WHO-Trung Quốc công bố cùng thời điểm đó cho biết việc thu thập thông tin chi tiết về nguồn và loại động vật hoang dã được bán tại chợ “đang diễn ra” ở Trung Quốc.
