Vì sao ông Netanyahu xin ân xá?

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Ảnh: Reuters

Hồ sơ nộp kèm bao gồm bản kiến nghị dài 111 trang do luật sư Amit Haddad của ông Netanyahu soạn thảo, cùng một thư riêng có chữ ký của chính ông Netanyahu.

Trong thư gửi Tổng thống Isaac Herzog, ông Netanyahu viết rằng phiên tòa của ông đã trở thành “tâm điểm tranh cãi gay gắt”, và ông “chịu trách nhiệm lớn trước công chúng” về những hệ quả của vụ việc. Lá thư được nộp hôm thứ Năm và công bố hôm Chủ nhật (30/11).

Ông Netanyahu cho biết cá nhân ông muốn tiếp tục theo đuổi vụ kiện để tự chứng minh mình vô tội, nhưng “lợi ích chung lại đòi hỏi một lựa chọn khác”.

“Các luật sư của tôi đã gửi yêu cầu ân xá đến tổng thống hôm nay. Tôi kỳ vọng rằng bất kỳ ai mong muốn điều tốt cho đất nước sẽ ủng hộ bước đi này”, Netanyahu nói trong một tuyên bố video ngắn được công bố bởi đảng Likud của ông.

Theo Bloomberg, trong lá thư, các luật sư của Netanyahu lập luận rằng các thủ tục hình sự chống lại ông đã làm sâu sắc thêm những chia rẽ trong xã hội và rằng việc kết thúc phiên tòa là cần thiết cho hòa giải dân tộc. Họ cũng viết rằng các phiên điều trần ngày càng dày đặc gây gánh nặng trong khi thủ tướng đang cố gắng điều hành đất nước.

“Tôi phải ra làm chứng ba lần một tuần… Đây là một yêu cầu không thể thực hiện và không áp đặt lên bất kỳ công dân nào khác”, ông Netanyahu nói trong tuyên bố video, nhấn mạnh rằng ông đã nhận được sự tín nhiệm của công chúng bằng việc liên tiếp giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử.

Tổng thống Israel là người duy nhất có thẩm quyền phê duyệt ân xá. Văn phòng Tổng thống xác nhận đã nhận được đề nghị và cho biết ông Herzog sẽ “cân nhắc thận trọng”.

Trong thư dài một trang, Thủ tướng Netanyahu không thừa nhận tội danh và cũng không đưa ra cam kết nào liên quan đến tương lai chính trị. Ông nhiều lần khẳng định mình vô tội trước các cáo buộc hối lộ, gian lận và lạm dụng tín nhiệm.

Động thái xin ân xá được xem là bước lùi của ông Netanyahu, người từng tuyên bố các cáo buộc sẽ sớm sụp đổ và ông sẽ chứng minh được sự trong sạch trước tòa.

Đề nghị này ngay lập tức vấp phải phản ứng dữ dội từ phe đối lập, vốn cáo buộc ông làm gia tăng chia rẽ trong xã hội Israel - đặc biệt với cộng đồng Arab và phe cánh tả - cũng như kéo dài xung đột Gaza để phục vụ mục tiêu chính trị.

Lãnh đạo đối lập Yair Lapid kêu gọi Tổng thống Herzog bác đơn xin ân xá, ít nhất ở thời điểm hiện tại. “Không thể ân xá cho ông Netanyahu nếu không có lời nhận tội, bày tỏ hối hận và rút lui ngay lập tức chính trường”, Lapid nói.

Ông Yair Golan, lãnh đạo đảng Dân chủ cánh tả, viết trên mạng X rằng: “Chỉ người có tội mới xin ân xá. Sau tám năm xét xử, khi cáo buộc không sụp đổ, giờ Netanyahu xin ân xá”.

Ngược lại, các đồng minh chính trị của Netanyahu ủng hộ đề nghị này. Bộ trưởng An ninh Quốc gia Itamar Ben Gvir gọi việc ân xá là “cần thiết cho an ninh quốc gia”.

Đầu tháng này, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng gửi thư cho Tổng thống Herzog, kêu gọi ân xá cho ông Netanyahu - người ông gọi là “Thủ tướng thời chiến kiên định” và đang đưa Israel “bước vào thời kỳ hòa bình”.

Khảo sát của Channel 12 giữa tháng 11 cho thấy 48% công chúng Israel phản đối ân xá vô điều kiện, 44% ủng hộ, số còn lại chưa có ý kiến.

Ông Netanyahu là thủ tướng đương nhiệm đầu tiên trong lịch sử Israel bị truy tố hình sự khi còn tại vị. Phiên tòa bắt đầu từ tháng 5/2020 với ba vụ án riêng biệt.

Trong cáo buộc nghiêm trọng nhất, ông Netanyahu bị cho là đã thúc đẩy các ưu đãi quản lý trị giá hơn 250 triệu USD cho doanh nhân Shaul Elovitch - cổ đông chi phối công ty viễn thông Bezeq - để đổi lại việc trang Walla! News đăng tải các nội dung có lợi cho ông. Elovitch phủ nhận cáo buộc này.

Ông Netanyahu bắt đầu ra điều trần từ tháng 12/2024, nhưng các phiên xét xử liên tục bị hoãn, phần lớn theo yêu cầu của ông. Với nhiều giai đoạn vẫn còn phía trước - gồm lấy lời khai, tuyên án và kháng cáo - quá trình xét xử dự kiến sẽ kéo dài thêm nhiều năm.

Hiện chưa có thời hạn để Tổng thống Herzog đưa ra quyết định về đơn xin ân xá.