 |
30 nước thành viên của NATO đã nhóm họp tại Brussels (Bỉ) vào ngày 4/3 để thảo luận về các bước tiếp theo của liên minh này tại Ukraine.
Sau 8 ngày Tổng thống Nga Vladimir Putin phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine, các nỗ lực ngoại giao nhằm chấm dứt tình trạng hỗn loạn ở nước này đã thất bại.
Tình hình tại Ukraine dường như sẽ không được cải thiện sớm. Trong nhiều ngày qua, một đoàn xe dài tới 65 km của Nga vẫn dậm chân tại chỗ bên ngoài thủ đô Kyiv.
Tuy nhiên, quân đội Nga cũng đã chiếm giữ các khu vực chiến lược quan trọng khác, trong đó có nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu Zaporizhzhia.
Bất chấp tình hình ảm đạm trên thực tế, NATO không sẵn sàng tham gia trực tiếp vào cuộc xung đột này, bao gồm cả việc từ chối thiết lập vùng cấm bay.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg hôm 4/3 cho biết liên minh này không xem xét lựa chọn thiết lập vùng cấm bay ở Ukraine. “Chúng tôi nhất trí rằng không nên để máy bay NATO hoạt động trên không phận Ukraine hoặc quân đội NATO trên lãnh thổ Ukraine”, ông nói.
NATO là gì?
Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) là một liên minh quân sự gồm 30 quốc gia thành viên. Theo NATO, mục đích của liên minh này "là đảm bảo tự do và an ninh của các thành viên thông qua các phương tiện chính trị và quân sự”.
Liên minh được thành lập vào năm 1949 trong giai đoạn khởi đầu của Chiến tranh Lạnh. Mục đích ban đầu của NATO là bảo vệ phương Tây khỏi mối đe dọa do Liên Xô gây ra.
Kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, nhiều quốc gia thuộc Liên Xô cũ đã gia nhập NATO, một bước đi khiến ông Putin không hài lòng.
Thành viên của NATO sẽ hoạt động như thế nào?
Một thành viên của NATO sẽ đóng vai trò tích cực trong những cuộc thảo luận hàng ngày về các vấn đề an ninh và quốc phòng ảnh hưởng đến liên minh. Điều đó có thể trải rộng từ các biện pháp chiến lược để chống lại chiến tranh mạng cho đến việc chuyển quân trong biên giới của NATO để bảo vệ các thành viên khác.
Các thành viên phải chi 2% GDP của nước mình cho quốc phòng mỗi năm, mặc dù rất ít thành viên đã làm như vậy trong những năm gần đây.
Điều 5 của hiệp ước là một trong những khía cạnh đáng chú ý nhất của NATO. Nó nhấn mạnh rằng "một cuộc tấn công chống lại một đồng minh được coi là cuộc tấn công chống lại toàn liên minh”. Điều 5 chỉ từng được viện dẫn một lần, nhằm đáp trả vụ khủng bố ngày 11/9/2001 ở Mỹ.
Tuy nhiên, liên minh cũng có thể thực hiện các biện pháp phòng thủ tập thể mà không cần viện dẫn Điều 5.
Vùng cấm bay là gì?
Khu vực cấm bay là vùng mà một số máy bay không thể đi qua vì một số lý do. Trong bối cảnh xung đột như ở Ukraine, điều đó có thể là một khu vực mà máy bay Nga không được phép bay qua, để ngăn chặn lực lượng này thực hiện các cuộc không kích nhằm vào Ukraine.
NATO đã áp đặt vùng cấm bay ở các nước không phải là thành viên trước đây, bao gồm Bosnia và Libya. Tuy nhiên, đây luôn là một động thái gây tranh cãi vì nó đồng nghĩa với việc tham gia một phần vào cuộc xung đột mà không điều quân trên bộ.
Điều gì sẽ xảy ra nếu NATO áp đặt vùng cấm bay?
Việc áp đặt vùng cấm bay phải được thực thi bằng năng lực quân sự. Nếu một máy bay Nga đi vào vùng cấm bay của NATO, thì lực lượng của liên minh này sẽ phải có hành động chống lại máy bay đó. Các biện pháp có thể bao gồm việc bắn máy bay đó từ trên bầu trời.
Trong mắt Nga, đó sẽ là một hành động gây chiến của NATO và có khả năng làm leo thang xung đột.
Tại sao NATO không thiết lập vùng cấm bay ở Ukraine?
Cả Ukraine và Nga đều không phải là thành viên của NATO. Trong khi đó, Tổng thống Putin rõ ràng đã coi NATO là mối đe dọa trực tiếp đối với Nga và gần đây đã chỉ trích sự mở rộng của khối này, cho đó là lý do để lực lượng Moscow tấn công Ukraine.
Do đó, NATO không muốn tham gia trực tiếp vào cuộc xung đột giữa Ukraine và một cường quốc hạt nhân trên thế giới.
Mặc dù liên minh này ủng hộ sự phản kháng của Ukraine, NATO không sẵn sàng thực hiện động thái có thể được coi là một hành động chiến tranh trực tiếp với Nga. Điều đó cũng có thể khiến căng thẳng tiếp tục leo thang, đe dọa đến nguy cơ vũ khí hạt nhân được sử dụng.
Tại sao Nga cảm thấy bị NATO đe dọa?
Ông Putin từ lâu đã cho rằng Nga đã có một thỏa thuận tồi tệ sau khi Liên Xô tan rã - điều mà ông gọi là "thảm họa địa chính trị lớn nhất trong thế kỷ 20".
Ông phàn nàn rằng NATO đã mở rộng theo thời gian bằng cách kết nạp các nước Đông Âu. Điều này đồng nghĩa rằng Nga hiện có chung đường biên giới trên bộ với liên minh quân sự lớn nhất thế giới, do đó làm giảm sức mạnh địa chính trị của Moscow.
